Του Νίκου Βαγγέλη
Ο Ολυμπιακός εξέπληξε πάλι όλη την Ευρώπη, φτάνοντας μέχρι το Φάιναλ Φορ της Μαδρίτης και ο γυμναστής του Κοροίβου, Παναγιώτης Ανδρουτσόπουλος βγάζει το… καπέλο στον Ανδρέα Γκατζούλη, αναλύοντας με επιστημονικούς όρους τα αστείρευτα αποθέματα ενέργειας των Πειραιωτών…
Αναλυτικά:
Είναι σημαντικό ένας καλαθοσφαριστής να γνωρίζει όσα συμβαίνουν προκειμένου να μεγιστοποιήσουμε τα αποτελέσματα από την προπόνηση. Η ενέργεια που προέρχεται από τις τροφές, διασπάται σε χημικές ενώσεις, η οποία καλείται Αδενοσιτριφωσφορικό οξύ ή ATP. Τα μυικά κύτταρα χρησιμοποιούν τα μόρια της ATP ως άμεση και πρωταρχική πηγή ενέργειας στη μυική δραστηριότητα.
Μια πρώτη πηγή ενέργειας στην ATP είναι η ATP-PC (φωσφοκρεατίνη) και χρησιμοποιείται άμεσα από τους μύες. Οι αποθήκες ενέργειας ATP-PC παρέχουν ενέργεια περίπου για 10 δευτερόλεπτα και χρησιμοποιούνται όταν οι μύες εργάζονται σε μέγιστο βαθμό κατά τη διάρκεια μιας εκρηκτικής προσπάθειας.
Ένας δεύτερος τρόπος ανασύνθεσης περισσότερου διαθέσιμου για τη μυική δραστηριότητα ATP, είναι μέσω της αναερόβιας γλυκόλυσης, επίσης γνωστή ως σύστημα γαλακτικού οξέως. Κατά τη γλυκόλυση, το μυικό γλυκογόνο και η γλυκόλυση του αίματος, μεταβολίζονται σε μια μορφή χρήσιμης ενέργειας και παρέχουν ATP, με εξαιρετικά μεγάλο ρυθμό. Η ATP-PC και το σύστημα γλυκόλυσης λειτουργούν αναερόβια, κάτι που σημαίνει ότι δεν χρειάζονται οξυγόνο.
Η γλυκόλυση επιτρέπει στους μύες να συνεχίσουν να εργάζονται με πολύ υψηλή ένταση, αλλά έχει ως αποτέλεσμα το σχηματισμό του γαλακτικού οξέως στους μύες και στο αίμα. Η συσσώρευση του γαλακτικού επιβραδύνει την αναερόβια γλυκόλυση και προκαλεί την αίσθηση της κόπωσης, συνήθως μέσα σε τρία λεπτά άσκησης υψηλής έντασης.
Ως επακόλουθο, η άσκηση πρέπει να διακοπεί ή η έντασή της να μειωθεί, ώστε να επιτευχθεί η απομάκρυνση και μεταφορά του γαλακτικού στο αίμα και στους ιστούς. Έτσι, λοιπόν, οδηγούμαστε στην τρίτη ενεργειακή πηγή παραγωγής του ATP, το αερόβιο σύστημα, το οποίο παρέχει ενέργεια για μεγάλο χρόνο. Εξαρτάται για την παραγωγή του ATP από την παρουσία του οξυγόνου. Αυτή είναι η κύρια ενεργειακή πηγή στις ασκήσεις που διαρκούν περισσότερο από δύο με τρία λεπτά. Κάθε παίκτης ξεκινάει να ασκείται, ενεργοποιώντας και τα τρία ενεργειακά συστήματα. Εν τούτοις, η συνεισφορά κάθε ενεργειακής πηγής, ποικίλει ανάλογα με τις απαιτήσεις της άσκησης ή του αγώνα.
Π.χ.: 1. Αναερόβια ATP-PC (0 έως 10 δευτερόλεπτα) μπάσιμο σε ολόκληρο το γήπεδο.
2. Αναερόβια γλυκόλυση (10 δευτερόλεπτα έως 3 λεπτά) συνεχόμενες αλλαγές μετακίνησης.
3. Αερόβιο σύστημα (από 3 λεπτά και πάνω) διάρκεια παιχνιδιού.
Το μπάσκετ είναι ένα άθλημα, όπου έχουμε μεικτή μορφή αερόβιας-αναερόβιας παραγωγής ενέργειας. Όμως, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την ακριβή αναλογία της ενεργειακής συνεισφορά σε κάθε παίκτη ξεχωριστά. Μερικοί παίκτης κινούνται συνεχώς προκειμένου να ελευθερωθούν από την αμυντική πίεση, ενώ άλλοι παλεύουν για να διεκδικήσουν ένα ριμπάουντ μέσα στη ρακέτα. Κάποιοι άλλοι είναι υπεύθυνοι για την καθοδήγηση του παιχνιδιού, τη στιγμή κάνουν σπριντ και σκριν κατά μήκος του γηπέδου. Λίγο πολύ στην περίπτωση που εξετάζουμε με τις συνολικές ενεργειακές απαιτήσεις ενός παιχνιδιού 40 λεπτών, συμπεραίνουμε ότι το ποσοστό συνεισφοράς ενεργειακών συστημάτων, μεταβάλλεται συνεχώς. Στο σχεδιασμό ενός ατομικού προγράμματος προπόνησης, θα πρέπει να στοχεύετε στην ανάπτυξη όλων των συστημάτων.
Για να προπονήσετε εξάλλου και τα τρία ενεργειακά συστήματα, χρειάζεται να ελέγχετε την αναλογία άσκησης-διαλείμματος. Επειδή, αυτή προσδιορίζει το ενεργειακό σύστημα που ενεργοποιείται. Παρόλο που το σώμα δεν επιλέγει αποκλειστικά ένα μόνο ενεργειακό σύστημα κατά τη διάρκεια της άσκησης, ωστόσο, χρησιμοποιεί συγκεκριμένες πηγές καυσίμων, ανάλογα με την ένταση και τη διάρκεια της δραστηριότητας. Το πρόγραμμα προπόνησης των ενεργειακών συστημάτων εξαρτάται από το είδος παιχνιδιού της ομάδας (Π.χ. Αιφνιδιασμός ή επίθεση στο μισό στο γήπεδο. Επίθεση σε ολόκληρο το γήπεδο. Αμυντική πίεση man to man ή άμυνα ζώνης) τη θέση και τον χρόνο συμμετοχής του παίκτη στον αγώνα.
Ο καθορισμός της αναλογίας έργου-διαλείμματος είναι σημαντικός στο σχεδιασμό ενός προπονητικού προγράμματος που αναπτύσσει το απαιτούμενο στην καλαθοσφαίριση ενεργειακό σύστημα. Στα 20 δευτερόλεπτα ανάπαυσης ανασυντίθεται το 50% της ATP-PC στις αποθήκες των μυών, ενώ το 87% μετά από 60 δευτερόλεπτα αποκατάστασης. Ο υψηλός ρυθμός αναπνοής που έχει ο παίκτης αμέσως μετά από δραστηριότητα μικρής διάρκειας και υψηλής έντασης (που διαρκεί λιγότερο από 3 λεπτά), αποτελεί το χρέος οξυγόνου. Αυτή η διαδικασία με την οποία το αερόβιο μεταβολίζει το γαλακτικό σε μια προσπάθεια επιτάχυνσης της αποκατάστασης του οργανισμού. Προφανώς, η ικανότητα ανοχής του παίκτη σε υψηλά επίπεδα συγκέντρωσης γαλακτικού, θα καθυστερήσει την αίσθηση της κόπωσης και θα αυξήσει την παραγωγικότητα στο γήπεδο
Δρ. Παναγιώτης Ανδρουτσόπουλος”.