Πώς ονομάζονται σήμερα… οι Ποδαράδες; – Σας θυμίζουν κάτι οι… Χαλκωματάδες; – Ποιος μεγάλος Δήμος ονομαζόταν Νέαι Κυδωνίαι;
Είναι γνωστό ότι στο πέρασμα του χρόνου, πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά, στη χώρα μας, έχουν αλλάξει ονομασίες. Π.χ. η Λαμία λεγόταν Ζητούνι, το Αγρίνιο Βραχώρι, το Αίγιο Βοστίτσα κλπ.
Κάτι ανάλογο, σε μεγάλο όμως βαθμό, έγινε και στην Αττική. Ειδικά μετά τη μικρασιατική καταστροφή και την εγκατάσταση στο λεκανοπέδιο χιλιάδων προσφύγων, οι αλλαγές τοπωνυμίων ήταν πολλές. Θα κάνουμε μια προσπάθεια να καταγράψουμε όλες ή σχεδόν όλες τις αλλαγές αυτές και σε επόμενο άρθρο θα ασχοληθούμε με την προέλευση των τοπωνυμίων των Δήμων που… παρέμειναν σταθεροί στο όνομα!
Μπραχάμι ονομαζόταν παλαιότερα ο Άγιος Δημήτριος. Το όνομα προέκυψε μάλλον από κάποιον Εβραίο ιδιοκτήτη κτημάτων στην περιοχή, το όνομα του οποίου από Αβραάμ έγινε Μπραχάμης. Στην περιοχή, υπήρχαν παλιά δύο συνοικίες, το Σπιθάρι και τα Χελιώτικα (από το επίθετο ιδιοκτήτη εκτάσεων εκεί, Χελιώτη).
Το Αιγάλεω, αποσπάστηκε από τον Δήμο Αθηναίων το 1934 και έγινε ανεξάρτητη κοινότητα. Το αρχικό όνομα της κοινότητας ήταν Νέαι Κυδωνίαι, καθώς κατοικούνταν από πρόσφυγες που είχαν έρθει από τις Κυδωνίες (Αϊβαλί σήμερα), πόλη απέναντι από τη Λέσβο.
Ο Άλιμος αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητη κοινότητα το 1927, με το όνομα Καλαμάκι. Προφανώς, ο καλαμιώνας που υπήρχε στην περιοχή, έδωσε το όνομα στη νεοσύστατη κοινότητα.
Η Αργυρούπολη, αρχικά, ονομαζόταν Νέα Αργυρούπολη, από την ομώνυμη πόλη του Πόντου, νότια της Τραπεζούντας.
Η Δάφνη ονομαζόταν παλαιότερα Κατσιπόδι. Πρόκειται για μεσαιωνική ονομασία από τα κτήματα της οικογένειας Κατσιπόδη.
Χασάκι ονομαζόταν ως τη δεκαετία του 1950 περίπου, το Ελληνικό. Το όνομα αυτό οφείλεται στον πύργο του Χασάν πασά που υπήρχε εκεί επί τουρκοκρατίας.
Στα βυζαντινά χρόνια, Χαλκωματάδες, ονομαζόταν το (Νέο) Ηράκλειο, από τους πολλούς κατοίκους του που ασχολούνταν με την επεξεργασία του Χαλκού. Επί τουρκοκρατίας, το όνομα μετατράπηκε σε Αράκλι, για να φτάσουμε στο σημερινό Ηράκλειο. Μια από τις συνοικίες του, είναι η Καναπίτσα. Πήρε το όνομά της από τις πολλές λυγαριές που υπήρχαν εκεί, καθώς η λυγαριά λέγεται και καναπίτσα.
Η πιο πρόσφατη μετονομασία Δήμου της Αττικής έγινε το 1994. Τα, μέχρι τον Σεπτέμβριο του έτους αυτού, Νέα Λιόσια, έγιναν Ίλιον. Στην αρχαιότητα, βρισκόταν εκεί ο Δήμος Τρώων. Το όνομα Λιόσια προέρχεται από την αρβανίτικη οικογένεια Λιόσα, που από τον 14ο αιώνα εγκαταστάθηκε στα σημερινά Άνω Λιόσια.
Κατά τον αείμνηστο Τάκη Νατσούλη, η Κηφισιά, τον 19ο αιώνα, ονομαζόταν Αλωνάρα, από τα αλώνια της περιοχής. Το σημερινό όνομά της οφείλεται στον Κηφισό ποταμό, που τη διαρρέει. Μια από τις περιοχές της Κηφισιάς, είναι ο Κοκκιναράς, που οφείλει το όνομά του στο κόκκινο χρώμα του αμμώδους και σχετικά απόκρημνου εδάφους.
Τα Μελίσσια, ονομαζόταν παλιά Ζωοδόχος Πηγή, από την ομώνυμη εκκλησία.
Η Μεταμόρφωση ήταν γνωστή ως Κουκουβάουνες. Στα αρχαία χρόνια, ονομαζόταν Γλαύκεια, από τις πολλές κουκουβάγιες που υπήρχαν σ’ αυτή. Έτσι, από την κουκουβάγια, προέκυψε το Κουκουβάουνες. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, το όνομα Κουκουβάουνες, προήλθε από την κουκούβα, ένα είδος σταφυλιού που αφθονούσε στην περιοχή.
Ποδαράδες ονομαζόταν παλιά η Νέα Ιωνία. Το όνομα προέρχεται από την αθηναϊκή οικογένεια των Πλατυπόδων ή από τον Τούρκο αγά Μουσταφά Ποδαρά, που είχε κτήματα στην περιοχή. Κατά μία άλλη εκδοχή, προέρχεται από τις κολόνες (ποδάρια ή ποδαράδες) του Αδριάνειου υδραγωγείου, που υπήρχαν παλιά σε δυο σημεία του Ποδονίφτη. Με την εγκατάσταση των πρώτων προσφύγων στην περιοχή, πήρε το όνομα Νέα Πισιδία (από την Πισιδία, χώρα της Μικράς Ασίας), που υπερίσχυσε του Νέα Σπάρτη (Σπάρτη, πόλη της Μικράς Ασίας).
Συνοικίες της Νέας Ιωνίας είναι, μεταξύ άλλων, η Σαφράμπολη (από την ομώνυμη πόλη της Μ. Ασίας), Καλογρέζα (από παραφθορά της λέξης Καλογριά, που αναφερόταν στην Αγία Φιλοθέη) και Περισσός. Περισσός ονομαζόταν ένα ρέμα που βρισκόταν παλιά στην περιοχή και κατέληγε στον Ποδονίφτη. Στα μεσαιωνικά χρόνια, στο ρέμα χυνόταν εκτός από τα βροχόνερα και το πλεονάζον (περισσό) νερό, του Αδριάνειου υδραγωγείου.
Ποδονίφτης ονομαζόταν η ευρύτερη περιοχή Νέας Φιλαδέλφειας και Νέας Χαλκηδόνας, από το ομώνυμο ρέμα που υπήρχε εκεί. Για την ονομασία του ρέματος, υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Ότι προέρχεται από τα κτήματα της αθηναϊκής οικογένειας Ποδονίφτη. Σύμφωνα με άλλη άποψη, η ονομασία προέρχεται από το λίγο νερό που δεχόταν το ρέμα από τον Κηφισό (μέσω… του Περισσού) και σύμφωνα με την Τρίτη εκδοχή, ότι παλιά, στην περιοχή του ρέματος γίνονταν ασκήσεις από στρατιώτες που έρχονταν από την Αθήνα. Οι στρατιώτες αυτοί έπλεναν τα πόδια τους στο ρέμα, που πήρε το όνομα Ποδονίφτης!
Ο Ποδονίφτης αναφέρεται και στις “Παραδόσεις” του Νικόλαου Πολίτη για τη… νεράιδα του. Όπως γράφει ο “πατέρας” της ελληνικής λαογραφίας, μια φορά, ένας διαβάτης περνούσε μεσάνυχτα από το ρέμα. Ξαφνικά, άκουσε κλάματα μικρού παιδιού. Ψάχνοντας στα χαμόκλαδα, βρήκε ένα πανέμορφο παιδάκι που έκλαιγε και το πήρε στην αγκαλιά του. Το παιδί όμως, τον άρπαξε απ’ τον λαιμό και θα τον έπνιγε, αν δεν προλάβαινε να φωνάξει “Βοήθα Χριστέ και Παναγιά!”. Τότε, η νεράιδα που παρουσιαζόταν ως μικρό παιδί για να ξεγελά τους ανθρώπους και να τους πνίγει, εξαφανίστηκε! Από το 1927, η Νέα Φιλαδέλφεια πήρε το σημερινό της όνομα από την ομώνυμη πόλη της Μ. Ασίας. Περιοχή της Νέας Φιλαδέλφειας είναι ο Κόκκινος Μύλος. Οφείλει το όνομά του στο ομώνυμο εξοχικό κέντρο που υπήρχε εκεί προπολεμικά. Στην ίδια περιοχή, υπήρχε παλιά και υδρόμυλος.
Το Νέο Ψυχικό ονομαζόταν παλιά Ανθόκηπος από τις πολλές καλλιέργειες λουλουδιών που υπήρχαν εκεί.
Η περιοχή του Παλαιού Φαλήρου ήταν γνωστή ως Τρεις Πύργοι, από τους πύργους που χρησίμευαν ως παρατηρητήρια για τα πειρατικά πλοία που υπήρχαν εκεί. Μια από τις συνοικίες του είναι και η Αμφιθέα, γνωστή και ως Βουρλοπόταμος, καθώς από την αρχαιότητα ήταν ελώδης τόπος με βούρλα.
Και μία… άσχετη πληροφορία. Στο Παλαιό Φάληρο, λειτούργησε ο πρώτος ζωολογικός κήπος της Αθήνας (από το 1900 ως το 1916).
Μαγκουφάνα, ονομαζόταν παλαιότερα η Πεύκη. Για το όνομα αυτό, υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Ότι προέρχεται από τα κτήματα χήρας της οικογένειας Μαγκαφά, που είχε στην ιδιοκτησία της την περιοχή. Σύμφωνα με άλλη άποψη, το όνομα οφείλεται σε κάποια Άννα, που ήταν ανύπαντρη και την αποκαλούσαν “μαγκούφα”. Η Άννα είχε πάει στην φημισμένη για το υγιεινό της κλίμα περιοχή, για να θεραπευτεί από τη φυματίωση. Μάλιστα, κάποιοι ισχυρίζονται ότι η Άννα (η) μαγκούφα ήταν υπηρέτρια του μεγαλοκτηματία Κατσίμπαλη…
Από το 1960, η Μαγκουφάνα μετονομάστηκε σε Πεύκη. Ο Ταύρος ονομαζόταν Νέα Σφαγεία, από τα σφαγεία που λειτουργούσαν εκεί από το 1915, ως περίπου το 1968.
Η Φιλοθέη, το 1934 αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητη κοινότητα με το όνομα Νέα Αλεξάνδρεια, όνομα που οφειλόταν στον Αλεξανδρινό αρχιτέκτονα Γ. Αρχοντούλη, που από το 1907 είχε στην ιδιοκτησία του μεγάλο μέρος της περιοχής και είχε εκπονήσει το ρυμοτομικό της σχέδιο.
Ο Κορυδαλλός ονομαζόταν Κουτσικάρι, από τον φαρμακοποιό και δήμαρχο της Αθήνας Εμμανουήλ Κουτσικάρη (1812-1865), που είχε στην ιδιοκτησία του πολλά κτήματα στην περιοχή.
Οι Αχαρνές είναι γνωστές και ως Μενίδι. Το όνομα αυτό προέρχεται πιθανότατα από το επώνυμο του τιμαριούχου βυζαντινού άρχοντα Μενίδη και βρίσκεται σε χρήση ήδη από τον 12ο αιώνα.
Το Τατόι, περιοχή γνωστή από το στρατιωτικό αεροδρόμιο και τα, τέως, βασιλικά κτήματα, οφείλει το όνομά του στην αρβανίτικη οικογένεια Τατόη που εγκαταστάθηκε εκεί τον 14ο αιώνα. Το Τατόι είναι βέβαια γνωστό και ως Δεκέλεια. Τέλος, η Φυλή είναι γνωστή και ως Χασιά, που εσφαλμένα θεωρήθηκε ως αλβανική λέξη, καθώς προήλθε από τη θέση του χωριού και του παλιού δρόμου που χάνονταν απότομα μέσα στις πτυχώσεις του εδάφους και ήταν αθέατα από την πεδιάδα και τους πρόποδες της Πάρνηθας.
Πηγή: Protothema.gr