Ο θάνατος του διάσημου Ισπανού ταυρομάχου Ιβάν Φαντίνο το περασμένο Σάββατο από χτύπημα ταύρου στην αρένα και τα όσα σχόλια γράφτηκαν στο protothema.gr για τις ταυρομαχίες, μας έδωσαν το έναυσμα για να γράψουμε το άρθρο αυτό.
Ο όρος ταυροκαθάψια απαντά σε επιγραφές και σχολιαστές της αρχαιότητας, ως συνώνυμο της ταυροπαιδιάς, των αγωνισμάτων δηλαδή με ταύρους.
Τα ταυροκαθάψια, ήταν γιορτή θρησκευτικού, πιθανότατα, χαρακτήρα, στη Θεσσαλία, την Έφεσο, τη Σμύρνη, τη Σινώπη, την Καρία και την Άγκυρα.
Όσοι έπαιρναν μέρος στα ταυροκαθάψια, ήταν γνωστοί ως ταυροκαθάπτες και ταυρελάτες (ταύρος + ελαύνω).
Το ρήμα ελαύνω, είχε πολλές σημασίες στην αρχαιότητα, μεταξύ των οποίων: παίρνω, συλλαμβάνω, βασανίζω, χτυπώ κ.ά. Άρα δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς έκαναν οι Ταυρελάτες. Για τα ταυροκαθάψια, δεν υπήρχαν πολλές μαρτυρίες, ως την εποχή των ανασκαφών στην Κνωσό και την ανακάλυψη σχετικής τοιχογραφίας (16ος π.Χ. αιώνας). Ένα θεσσαλικό μαρμάρινο ανάγλυφο που βρίσκεται στο Μουσείο της Οξφόρδης, απεικονίζει μιας μορφής ταυρομαχία, όπως την περιγράφει ο Ηλιόδωρος στα «Αιθιοπικά». Επίσης, ο γραμματικός Αρτεμίδωρος, αναφέρει ότι οι νέοι αγωνίζονταν στη Ελευσίνα και εναντίον ταύρων.
Σε συνδυασμό και με άλλα ευρήματα, φαίνεται ότι τα ταυροκαθάψια, ήταν δημοφιλή στη μινωική Κρήτη την τρίτη και τη δεύτερη χιλιετία π.Χ.
Τα ευρήματα αυτά, είναι σφραγιδόλιθοι αλλά και ολόγλυφα πήλινα και ελεφάντινα συμπλέγματα. Έτσι, η Κρήτη θεωρήθηκε η πατρίδα των ταυροκαθαψίων στη Μεσόγειο.
Παρόμοιες τοιχογραφίες, βρέθηκαν και στα ανάκτορα της Τίρυνθας, ενώ παραστάσεις των ταυροκαθαψίων σώθηκαν σε αγγεία και νομίσματα θεσσαλικών πόλεων.
Φαίνεται ότι η Θεσσαλία, ήταν το σημαντικότερο “κέντρο” διεξαγωγής του αγωνίσματος στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Η παλαιότερη μινωική παράσταση ταυροκαθαψίων, ανάγεται στο 2.200 π.Χ. – 2.000 π.Χ.
Πρόκειται για πήλινο ειδώλιο ταύρου, από τα κέρατα του οποίου κρέμονται τρεις άνθρωποι, που φαίνονται σαν να κάνουν ακροβατικές κινήσεις. Ο τόπος όπου διεξάγονταν, ήταν είτε οι κεντρικές αυλές των ανακτόρων είτε κατάλληλα διαμορφωμένοι χώροι έξω από αυτά. Οι νέοι που συμμετείχαν στον αγώνα (ταυροκαθάπται), προσπαθούσαν έφιπποι να συλλάβουν τον άγριο ταύρο (σχετικές είναι οι παραστάσεις στα χρυσά κύπελλα του Βαφειού) πιάνοντάς τον από τα κέρατα και χρησιμοποιώντας σχοινιά ή ξύλα, αλλά ποτέ σιδερένιο όπλο. Έπειτα κάθονταν στη ράχη ή τον τράχηλο του ζώου και έκαναν διάφορες ακροβατικές ασκήσεις.
Φαίνεται ότι, αγωνίσματα με ταύρους, ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένα από τα βάθη της προϊστορίας, σ’ όλη τη δυτική Ασία και τη Μεσόγειο, ιδιαίτερα στην Αίγυπτο, συνδεόμενα με τη γενική αντίληψη για την ιερότητα του ταύρου. Γενικά, ο ταύρος θεωρήθηκε στην αρχαιότητα ενσάρκωση του θανάτου ή ανταγωνιστικό στοιχείο. Ο Φρομπένιους, πιστεύει ότι ο ταύρος ήταν σεληνιακό σύμβολο.
Τα ταυροκαθάψια, αποτελούσαν μέρος των επίσημων εαρινών θρησκευτικών εορτασμών των Μινωιτών.
Πιθανότατα, ο μύθος της πάλης του Θησέα και των συντρόφων του με τον Μινώταυρο, αποτελεί αμυδρή ανάμνηση των μινωικών ταυροκαθαψίων, στα οποία δεν φαίνεται να θανατώνονταν ταύροι.
Οι ταυρομαχίες(ισπαν. Corrida de toros, πορτογ. Corrida de touros, γαλλ. Combats de taureux), μεταφέρθηκαν από την Αττική και τη Θεσσαλία στη Ρώμη, όπου μετατράπηκαν σε αγώνα με σκοπό τον φόνο του ταύρου. Με τη νέα αυτή μορφή, μεταφέρθηκαν στην Ισπανία όπου και διατηρήθηκαν. Άλλοι θεωρούν ότι τις μετέφεραν στην Ιβηρική οι Ρωμαίοι και άλλοι, οι Καρχηδόνιοι. Τέλος, σύμφωνα με Τρίτη θεωρία, ο Ιούλιος Καίσαρας μετέφερε τις ταυρομαχίες στην Ισπανία και λέγεται ότι ήταν ο πρώτος έφιππος ταυρομάχος.
Στη Βαιτική(σημερινή Ανδαλουσία), οργανώνονταν αγωνίσματα, κατά τα οποία οι άνδρες αφού πρώτα επιδείκνυαν τη δεξιότητα και το θάρρος τους, σκότωναν ένα άγριο ταύρο.
Αργότερα, όταν οι ταυρομαχίες έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλείς, άρχισαν να χρησιμοποιούνται τα ρωμαϊκά αμφιθέατρα της Σεβίλης, της Κόρδοβα, του Τολέδο, της Ταραγόνα, της Μέριδα και του Κάδιξ, τα οποία ανοικοδομήθηκαν και εξωραΐστηκαν. Όπου δεν υπήρχαν αμφιθέατρα, οι ταυρομαχίες διεξάγονταν στην πλατεία (plaza) της πόλης, από την οποία (plaza), πήραν το όνομά τους και τα στάδια της πόλης(plaza de toros) ή σε έναν μεγάλο υπαίθριο χώρο.
Συγκεκριμένους κανόνες για τις ταυρομαχίες, έβαλαν πρώτοι οι Μαυριτανοί και στη συνέχεια οι Ισπανοί. Κατά τον 14ο αιώνα, διεξάγονταν με το κοντάρι και με ταύρους που είχαν βρεθεί και άλλη φορά σε αρένα. Αυτό εξαγρίωνε τους ταύρους, με αποτέλεσμα σε κάθε αγώνα, να υπάρχουν πολλοί νεκροί και τραυματίες. Έτσι ο Πάπας Πίος Ε’ εξέδωσε μια βούλα (20 Νοεμβρίου 1567) με την οποία αφόριζε όλους τους χριστιανούς πρίγκιπες, στα εδάφη των οποίων διεξάγονταν ταυρομαχίες. Η Εκκλησία δέχτηκε να επιτρέψει τις ταυρομαχίες, οι οποίες παρά την απαγόρευση συνέχιζαν να διεξάγονται στην Ισπανία, με την προϋπόθεση, ότι ο ταύρος θα αγωνιζόταν μία μόνο φορά.
Σύμφωνα με το νόμο, ο ταύρος πρέπει να είναι ηλικίας 4-5 ετών και να έχει βάρος μεγαλύτερο από 450 κιλά! Αυτοί οι ταύροι, έχουν τόσοι δύναμη, ώστε μπορούν να σηκώσουν ένα άλογο μαζί με τον καβαλάρη του και να τους πετάξουν κάτω.
Ο αγώνας που συνοδεύεται πάντοτε από πλούσιο θέαμα με παραδοσιακά λαογραφικά στοιχεία ,τελείται σύμφωνα με καθιερωμένο τελετουργικό και κανόνες.
Ανανεωτής των ταυρομαχιών, θεωρείται ο Χουάν Μπελμόντε ο οποίος γύρω στο 1914, έδωσε έμφαση στην αίσθηση του κινδύνου αγωνιζόμενος πολύ κοντά στον ταύρο, ενώ πρόσθεσε και πλαστικότητα στις κινήσεις των ταυρομάχων. Ο Χοσελίτο(Χοσέ Γκόμεθ),ανταγωνιστής και φίλος του Μπελμόντε, σκοτώθηκε σε ταυρομαχία το 1920.
Σήμερα στην Ισπανία υπάρχουν περίπου 400 χώροι για ταυρομαχίες. Τα στάδια της Μαδρίτης και της Βαρκελώνης, έχουν χωρητικότητα 20.000 και πλέον θεατών.
Στην Πορτογαλία, από τον 18ο αιώνα, επικράτησε μια μορφή αναίμακτης ταυρομαχίας , η λεγόμενη embolada.Ταυρομαχίες, διεξάγονται επίσης στη Νότια Γαλλία και τη Λατινική Αμερική.
