Για πολλούς η Λαπωνία είναι η χειμερινή χώρα των θαυμάτων, ένα μέρος όπου ζουν τάρανδοι, ξωτικά και ο Άγιος Βασίλης. Η πραγματικότητα, όμως, διαφέρει καθώς η καθημερινή ζωή στη Λαπωνία έρχεται αντιμέτωπη με την υπερθέρμανση του πλανήτη, σύμφωνα με δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας Independent.
Η έρευνα έχει αποκαλύψει τις δυσανάλογες επιπτώσεις που έχει η κλιματική αλλαγή στην Αρκτική, όπου οι θερμοκρασίες αυτή τη στιγμή αυξάνονται με διπλάσιο ρυθμό σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται και αρχίζουν να επηρεάζουν την παρθένα φύση, η μελλοντική ευημερία όλων των κατοίκων της Λαπωνίας – από τους γηγενείς Σάμι έως τον Άγιο Βασίλη – κινδυνεύει.
Η δρ Στέφανι Λεφρέρ πρωτοήλθε στην φινλανδική Λαπωνία πριν από 18 χρόνια για να μελετήσει την συμπεριφορά των ταράνδων. Έκτοτε έχει παρατηρήσει δραματικές αλλαγές στο κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής και κατά συνέπεια επιπτώσεις στην άγρια ζωή.
«Στην πρώτη μου έρευνα, 300 χλμ. πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο η θερμοκρασία ήταν μείον 20 βαθμούς Κελσίου στις 31 Οκτωβρίου – η πραγματική αίσθηση του Αρκτικού στα τέλη Οκτωβρίου», δήλωσε. «Δεν το έχουμε πλέον αυτό».
«Πρόσφατα, υπήρξαν ‘μαύρα Χριστούγεννα’ με καθόλου χιόνι σε όλο το νότιο τμήμα της Φινλανδίας», συμπλήρωσε η ίδια.
Μετά από δεκαετίες δουλειάς στην περιοχή, η δρ Λεφρέρ υποστηρίζει ότι η κλιματική αλλαγή έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον της Λαπωνίας, επηρεάζοντας τις μεταναστευτικές οδούς των ζώων, τους βιοτόπους και τη συμπεριφορά τους.
«Ανησύχησα ως επιστήμονας, αλλά και ως άνθρωπος που γοητεύεται από την Αρκτική», δήλωσε η δρ Λεφρέρ. Τόνισε ότι οι κλιματικές αλλαγές αφορούν περισσότερο μακροπρόθεσμες τάσεις παρά προσωπικές παρατηρήσεις. Ωστόσο, οι εμπειρίες της αντικατοπτρίζονται στα στοιχεία του Φινλανδικού
Μετεωρολογικού Ινστιτούτου, σύμφωνα με τα οποία η μέση ετήσια θερμοκρασία της Φινλανδίας αυξήθηκε κατά περισσότερο από 2 βαθμούς Κελσίου από τα μέσα του 19ου αιώνα.
«Ήταν το παιδικό μου όνειρο να έρθω στη Λαπωνία, και για μένα ήταν καταστροφικό να βλέπω αλλαγές να συμβαίνουν τόσο γρήγορα», δήλωσε η δρ Λεφρέρ.
Αυτές οι αλλαγές είναι ιδιαίτερα καταστροφικές για τους ανθρώπους που καταλαβαίνουν την περιοχή καλύτερα από οποιονδήποτε: τους Σάμι.
«Ολόκληρος ο πολιτισμός των Σάμι περιστρέφεται γύρω από τη φύση και τον τάρανδο» δήλωσε η Γιάνιε Στάφανσον, χημικός περιβάλλοντος και ακτιβιστής υπέρ των δικαιωμάτων των γηγενών στο Συμβούλιο Saami. «Είμαστε κτηνοτρόφοι, ψαράδες, συλλέκτες και κυνηγοί».
Η κοινωνία των Σάμι ανέκαθεν περιστρεφόταν γύρω από τον τάρανδο αλλά σήμερα, όπως εκτιμά η Στάφανσον, μόνο το 10% των Σάμι εξακολουθούν να εκτρέφουν ή να είναι ιδιοκτήτες ταράνδων.
«Είναι εξαιρετικά δύσκολη δουλειά, τόσο σωματικά όσο και πνευματικά, διότι είναι δύσκολο να κρατάς τους ταράνδους ασφαλείς και ευτυχισμένους και να προσπαθείς να αντιμετωπίσεις την κλιματική αλλαγή», σύμφωνα με την ίδια.
Τα απρόβλεπτα καιρικά φαινόμενα και ειδικά η βροχή που αντικαθιστά το χιόνι κατά τη διάρκεια των ψυχρότερων μηνών οδηγούν σε σχηματισμό πάγου στο έδαφος, όπου κανονικά θα υπήρχε ένα μαλακό στρώμα χιονιού. Οι τάρανδοι, που συνήθως βρίσκουν την τροφή τους σκάβοντας στο χιόνι, δεν μπορεί να την εντοπίσουν κάτω από τον πάγο ή να σκάψουν για να την βρουν.
«Ολόκληρα κοπάδια μπορεί να πεθάνουν από την πείνα, διότι δεν σκάβουν για την τροφή τους», δήλωσε η Στάφανσον. Η ίδια τόνισε τον ρόλο που έχουν οι τάρανδοι στη ζωή των κατοίκων, από τη γλώσσα έως τις παραδοσιακές χειροτεχνίες τους, οι οποίες βασίζονται σε προϊόντα όπως το δέρμα ταράνδου και τα κέρατα. «Είναι ένας ολόκληρος πολιτισμός που θα εξαφανιστεί με τον τάρανδο», δήλωσε.
Δεν είναι μόνο οι Σάμι που πλήττονται από την κλιματική αλλαγή στη Λαπωνία. Στη βόρεια Φινλανδία, ο τουρισμός αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της τοπικής οικονομίας, αλλά η αύξηση της θερμοκρασίας αρχίζει να απειλεί την εικόνα του «χειμερινής χώρας των θαυμάτων».
«Οι τουριστικοί πράκτορες σε ορισμένες περιοχές ανησυχούν ιδιαίτερα», δήλωσε η δρ Καρίνα Τέρβο-Κανκάρε, γεωγράφος στο Πανεπιστήμιο Oulu στην κεντρική Φινλανδία. «Οι μελέτες μου επικεντρώθηκαν κυρίως στις αντιλήψεις όσων δραστηριοποιούνται στον τουρισμό και οι παρατηρήσεις τους υποστηρίζουν την άποψη ότι όντως υπάρχουν αλλαγές».