Της Eurohoops Team/ info@eurohoops.net
Ο μεγάλος Ζάρκο Πάσπαλι αγωνίστηκε για έξι συνολικά σεζόν στην Ελλάδα, σε Ολυμπιακό (1991-1994), Παναθηναϊκό (1994/1995), Πανιώνιο (1995/1996) και Άρη (1997/1998), πρόσφερε πολλά, αγαπήθηκε και… μισήθηκε πολύ, όντας σημείο αναφοράς ειδικά για τους Πειραιώτες, που άλλαξαν αμέσως επίπεδο από τη στιγμή που έφεραν τον σπουδαίο Γιουγκοσλάβο σταρ στην Ελλάδα το 1991.
Η Ευρωλίγκα δημοσίευσε μεγάλο αφιέρωμα στον Πάσπαλι, στη ζωή και την καριέρα του, στο πλαίσιο των αφιερωμάτων για τους 101 κορυφαίους στην ιστορία της διοργάνωσης, επισημαίνοντας πόσο άλλαξε το ελληνικό πρωτάθλημα.
Αναλυτικά τι αναφέρει η Ευρωλίγκα μέσω της επίσημης ιστοσελίδας της για τον Ζάρκο Πάσπαλι:
Ζάρκο Πάσπαλι – Ο άνθρωπος που άλλαξε το ελληνικό πρωτάθλημα
Η Ελλάδα έγινε πρωταθλήτρια Ευρώπης το 1987 στον Πειραιά και κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας ανακάλυψε το μεγαλύτερο αστέρι της στον Νίκο Γκάλη, ο οποίος έφτασε από τις Ηνωμένες Πολιτείες για να δώσει μεγάλη ώθηση στο ελληνικό μπάσκετ. Ωστόσο, οι ειδικοί μπορεί να συζητήσουν εάν η μεγάλη έκρηξη του ελληνικού πρωταθλήματος ξεκίνησε με την άφιξη του Ζάρκο Πασπάλι. Με απλά λόγια, ήταν ο πρώτος ξένος σούπερ σταρ που έπαιξε στο πρωτάθλημα. Μετά από αυτόν, πολλοί ακολούθησαν και οι ελληνικές ομάδες έχουν κερδίσει έκτοτε τον τίτλο της Ευρωλίγκας οκτώ φορές. Αλλά κάποιος έπρεπε να είναι ο πρώτος που έδειξε στους άλλους τον δρόμο.
Ο Πασπάλι που έφτασε για τον Ολυμπιακό τον Σεπτέμβριο του 1991 ήταν ο πρώτος λίθος ενός μεγάλου έργου που προσπάθησε να μετατρέψει το Ελληνικό Πρωτάθλημα σε ένα από τα καλύτερα στην Ευρώπη. Ήμουν άμεσος μάρτυρας της άφιξης του Πάσπαλι. Τότε, ήμουν διευθυντής του “Kos”, ενός περιοδικού μπάσκετ στο Βελιγράδι και με προσκάλεσαν στην παρουσίασή του στην Αθήνα. Ταξίδεψα μαζί με τον Ζάρκο και τη σύζυγό του Μίλκα. Ούτε καν ήξερε τι είχε στη διάθεσή του. Στο παλιό αεροδρόμιο της Αθήνας, στην περιοχή της Γλυφάδας, χιλιάδες θαυμαστές περίμεναν το νέο τους είδωλο. Η διάσημη τρομπέτα με τη γνωστή μελωδία των οπαδών του Ολυμπιακού υποδέχτηκε το νέο αστέρι. Η επίσημη παρουσίαση ήταν επίσης θεαματική. Χωρίς να σκοράρει ούτε έναν πόντο, ούτε να φοράει τη φανέλα, ο Πάσπαλι ήταν ήδη σούπερ σταρ.
Είναι αλήθεια ότι ο Πάσπαλι πήγε στον Ολυμπιακό, σε ηλικία 25 ετών, με μια ήδη επιτυχημένη καριέρα. Ήταν μέλος της μεγάλης εθνικής γιουγκοσλαβικής ομάδας. είχε παίξει σε μια πολύ ταλαντούχα ομάδα, την Παρτίζαν. και ήταν μεταξύ των Ευρωπαίων πρωτοπόρων στο NBA. Ένας παίκτης με υψηλή αξιολόγηση, ο Πάσπαλι ήταν ένας σύγχρονος παίκτης, ένας παίκτης μπροστά από την εποχή του. Με ύψος 2,07 μέτρα, ήταν εξ ορισμού μπροστά, αλλά ήταν πολύ ευέλικτος και γρήγορος, με μεγάλα χέρια. Ήταν αριστερόχειρας, κάτι που το έκανε πάντα λίγο πιο δύσκολο για τους αμυντικούς. Είχε ένα καλό σουτ, αλλά η ταχύτητά του επέτρεψε να σκοράρει γρήγορους πόντους στον αιφνιδιασμό. Έχω ήδη χάσει τον αριθμό των φορών που είδα, τόσο στην Παρτιζάν όσο και στη γιουγκοσλαβική εθνική ομάδα, τον Βλάντε Ντίβατς να παίρνει το ριμπάουντ και να κάνει μακρινή πάσα στον μεγάλο φίλο του Πασπάλι, ο οποίος ήταν ήδη στο δρόμο για το καλάθι του αντιπάλου. Το ταλέντο του θα χρησιμεύσει για να φέρει επανάσταση στο μπάσκετ στην Ελλάδα.
“Είναι ένας από τους σημαντικότερους ξένους παίκτες στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ, και πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι ο Πασπάλι πρέπει να καταταχθεί Νο 1 για ό,τι έχει κάνει για τις ομάδες του και για ολόκληρο το ελληνικό μπασκετικό σύστημα”, μου έχει πει ο συνάδελφός μου, ο επιφανής Έλληνας δημοσιογράφος Βασίλης Σκουντής. “Αλλά δεν ήταν μόνο η μπασκετική του κλάση και το ιδιαίτερο στυλ του ως αριστερόχειρας και ότι ήταν μια μηχανή πόντων. Οι οπαδοί τον ερωτεύτηκαν λόγω της προσωπικότητάς του, της αφοσίωσής του και του εξαιρετικού του χαρακτήρα”.
Από την Ποντγκόριτσα στο Βελιγράδι
Ο Ζάρκο Πάσπαλι είναι Μαυροβούνιος, γεννημένος στις 27 Μαρτίου 1966 στη μικρή πόλη Πλιέβλια, όπως ο μεγάλος προπονητής Μπόγκνταν Τάνιεβιτς. Όταν ήταν 10 ετών, η οικογένειά του μετακόμισε στην Ποντγκόριτσα, όπου ο Ζάρκο άρχισε να παίζει για τις ακαδημίες της Μπουντούτσνοστ. Εκεί, συνάντησε τον Λούκα Παβίτσεβιτς και τον Ζντράβκο Ραντούλοβιτς, δύο μελλοντικούς αστέρες του γιουγκοσλαβικού μπάσκετ. Ο Πάσπαλι έκανε το ντεμπούτο του στην πρώτη κατηγορία μόλις 17 ετών, την σεζόν 1983-84, χάρη σε μια ασυνήθιστη κατάσταση. Λόγω κάποιου διοικητικού προβλήματος, η Μπουντούτσνοστ έπρεπε να παίξει ένα παιχνίδι στο Βελιγράδι χωρίς τους βασικούς της παίκτες του και ο προπονητής Τσέντομιρ Τζουράσκοβιτς αναγκάστηκε να πάρει μαζί του μερικά παιδιά, μεταξύ των οποίων ο Ζάρκο. Μετά από αυτό το παιχνίδι, ο Πάσπαλι δεν άφησε ποτέ ξανά την πρώτη ομάδα.
Ήταν ήδη στο ραντάρ του άψογου συστήματος ανίχνευσης της γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας. Στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1983 για Δοκίμους, που πραγματοποιήθηκε στο Λούντβιγκσμπουργκ της Γερμανίας, ο Πάσπαλι ήταν ένας παίκτης που ξεχώρισε ανάμεσα σε μια πολύ καλή γενιά παικτών. Ο Μπράνισλαβ Πρέλεβιτς, ο Γιούρε Ζντόβτς, ο Μίροσλαβ Πετσάρσκι, ο Ίβο Νάκιτς, ο Ίβιτσα Μαβρένσκι, ο Παβίτσεβιτς, ο Πασπάλι και οι υπόλοιποι στέφθηκαν πρωταθλητές μετά τη νίκη στον τελικό εναντίον της Ισπανίας, με τους Χουάν Αντόνιο Ορένγκα, Αντόνιο Μάρτιν και Ράφα Γιοφρέσα, μετά από δύο παρατάσεις. Το σκορ ήταν 70-70 μετά την κανονική διάρκεια και 78-78 μετά την πρώτη επιπλέον περίοδο. Τελείωσε 89-86 καθώς ο Πάσπαλι σκόραρε 13 πόντους, έχοντας 5/6 ελεύθερες βολές στην παράταση. Ήταν ο πρώτος σημαντικός τίτλος του.
Από εκείνη τη στιγμή, ο Πάσπαλι ήταν στην ατζέντα των καλύτερων γιουγκοσλαβικών ομάδων. Το 1986, επρόκειτο να υπογράψει στη Μπόσνα Σεράγεβο, όπως ο Ραντούλοβιτς. Ήταν ήδη στο Σεράγεβο, στην πραγματικότητα, όταν η Παρτιζάν, φέρνοντας τα πάνω-κάτω, κάτι που άξιζε σε ένα σενάριο ταινίας, κατάφερε να τον «απαγάγει» και να τον πάει στο Βελιγράδι, όπου υπέγραψε εκεί. Ο λόγος για την «απαγωγή» του ήταν το έργο της οικοδόμησης μιας εξαιρετικής ομάδας. Η Παρτιζάν είχε ήδη παίκτες όπως ο Σάσα Τζόρτζεβιτς, ο Σλάβισα Κοπρίβιτσα, ο Μίλενκο Σάβοβιτς και ο Γκόραν Γκρμπόβιτς, αλλά το ίδιο καλοκαίρι του 1986, ο αθλητικός διευθυντής Ντράγκαν Κιτσάνοβιτς κατάφερε επίσης να υπογράψει τους Βλάντε Ντίβατς, Ίβο Νάκιτς, Ζέλικο Ομπράντοβιτς και Πασπάλι.
Δεν συμβαίνει πολύ συχνά ότι η οικοδόμηση μιας ομάδας σημαίνει τόσο άμεσα καλά αποτελέσματα, αλλά αυτό ακριβώς συνέβη με την Παρτιζάν. Το 1986-87, τερμάτισαν δεύτεροι στην κανονική περίοδο του πρωταθλήματος, μετά από μια μεγάλη ομάδα της Τσιμπόνα με επικεφαλής τον Ντράζεν Πέτροβιτς. Αλλά στους ημιτελικούς, ο Ερυθρός Αστέρας έκανε τη μεγάλη έκπληξη και απέκλεισε την Τσιμπόνα. Ο προπονητής της Παρτιζάν μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν ο Ντούσκο Βουγιόσεβιτς, ο οποίος αντικατέστησε τον Βλάντισλαβ Λούσιτς στα μέσα της σεζόν. Ήταν μια άλλη επικίνδυνη, αλλά τελικά σωστή απόφαση του Κιτσάνοβιτς. Στην τελική σειρά, μεταξύ των δύο ομάδων του Βελιγραδίου, η Παρτιζάν κέρδισε 2-0 για να προκριθεί στην Ευρωλίγκα την επόμενη σεζόν.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η θητεία του στην Παρτιζάν ήταν το κλειδί για την καριέρα του Πάσπαλι. Ήταν μέλος της εθνικής ομάδας ανδρών στο Ευρωμπάσκετ του 1987 και κέρδισε χάλκινο μετάλλιο με μέσο όρο 10,6 πόντους. Έχει κατά μέσο όρο τους ίδιους 10,6 πόντους παίρνοντας ένα ασημένιο μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1988 στη Σεούλ. Για τον πρώτο του ευρωπαϊκό εθνικό τίτλο, που κέρδισε στο Ζάγκρεμπ το επόμενο καλοκαίρι, η συγκομιδή του αυξήθηκε σε 13,8 πόντους ανά παιχνίδι. Την επόμενη χρονιά, η Γιουγκοσλαβία ήταν πρωταθλήτρια του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1990 στην Αργεντινή με τον Πασπάλι να έχει 13 πόντους κατά μέσο όρο. Και στο Ευρωμπάσκετ του 1991 στην Ιταλία, όπου η Γιουγκοσλαβία έπαιξε με όλους τους παίκτες της για τελευταία φορά, κατά μέσο όρο 9,4 πόντους. Ο Πάσπαλι έπαιζε στην ίδια θέση με τον Τόνι Κούκοτς, αλλά για τον προπονητή Ντούσαν Ίβκοβιτς ήταν πραγματική πολυτέλεια να έχει δύο μοντέρνους και ευπροσάρμοστους παίκτες όπως ο Τόνι και ο “Πάλια”, καθώς ο Πάσπαλι είχε πάρει αυτό το παρατσούκλι από τους φίλους του.
Ένας θεός στην Ελλάδα
Ενώ στην Παρτιζάν, ο Πάσπαλι κέρδισε τον τίτλο στο Γιουγκοσλαβικό πρωτάθλημα (1987), ένα εθνικό κύπελλο (1989) και ένα Κύπελλο Κόρατς (1989), εναντίον της Καντού, η ομάδα του ήταν επίσης στο πρώτο Final Four της Ευρωλίγκας στη Γάνδη το 1988, όπου τερμάτισε τρίτη. Ο τελικός του Κυπέλλου Κόρατς παίχτηκε σε δύο αγώνες. Στο Καντού, οι γηπεδούχοι είχαν κορυφαίους τους Κεντ Μπένσον (24 πόντοι), Αντονέλο Ρίβα (19) και Πιερλουίτζι Μαρτζοράτι (9) νικώντας την Παρτιζάν 89-76 παρά τους 28 πόντους του Ντίβατς, 22 από τον Τζόρτζεβιτς, 11 από τον Πάσπαλι και 10 από τον Πρέντραγκ Ντανίλοβιτς. Στο δεύτερο παιχνίδι, η παλιά αρένα στο Νέο Βελιγράδι ήταν ένα πλήρες πάρτι. Μια νίκη 101-82 για την Παρτιζάν με 30 πόντους από τον Ντίβατς και 22 από τον Πάσπαλι.
Το 1989, μαζί με τους Ντίβατς και Πέτροβιτς, ο Πάσπαλι ξεκίνησε την περιπέτειά του στο NBA. Υπέγραψε στους Σπερς, αλλά μετά από 28 παιχνίδια επέστρεψε στην Παρτιζάν. Ο Πάσπαλι είχε κατά μέσο όρο μόνο 6,5 λεπτά και 2,6 πόντους στο ΝΒΑ. Ήταν διαφορετικές εποχές και οι Ευρωπαίοι παίκτες δεν είχαν ακόμα την εμπιστοσύνη των Αμερικανών προπονητών. Ο Πέτροβιτς αντιμετώπισε παρόμοια προβλήματα ενώ ήταν στο Πόρτλαντ και έπρεπε να περιμένει μέχρι να μετακομίσει στο Νιου Τζέρσεϊ για να δείξει το πραγματικό του επίπεδο.
Μετά από άλλη μία σταθερή σεζόν στο Βελιγράδι, ο Πασπάλι δέχτηκε την προσφορά από τον Ολυμπιακό και, εκτός από την υπογραφή του με την Παρτιζάν το 1986, πήρε την καλύτερη απόφαση για την καριέρα του. Στην Ελλάδα, έγινε πραγματικός θεός στο γήπεδο. Ο Ολυμπιακός τελείωσε την προηγούμενη σεζόν στην όγδοη θέση, και έτσι για να χτίσει μια νέα ομάδα με υψηλές φιλοδοξίες, το καλύτερο που έπρεπε να κάνει ήταν να υπογράψει έναν σπουδαίο παίκτη. Ο Πάσπαλι έκανε μια λαμπρή σεζόν. Ήταν ο καλύτερος σκόρερ στη χώρα, με κατά μέσο όρο 33,7 πόντους, και πήγε τον Ολυμπιακό στους τελικούς του Ελληνικού Πρωταθλήματος, αν και ο ΠΑΟΚ κέρδισε τον τίτλο. Στη δεύτερη χρονιά με τους “ερυθρόλευκους”, οδήγησε την ομάδα στον πρώτο τίτλο πρωταθλήματος σε 15 χρόνια. Ο Πάσπαλι ήταν ο καλύτερος παίκτης σε μια υπέροχη ομάδα με τους Ουόλτερ Μπέρι, Ντράγκαν Τάρλατς, Παναγιώτη Φασούλα, Γιώργο Σιγάλα και Μίλαν Τόμιτς. Ενάντια στον Άρη, ο Πασπάλι σημείωσε 44 πόντους, αλλά το ρεκόρ του στο ελληνικό πρωτάθλημα ήταν οι 56 πόντους εναντίον της Δάφνης.
Τη σεζόν 1993-94, ο Ολυμπιακός έφτασε στο πρώτο του Final Four, στο Τελ Αβίβ. Στον ελληνικό ημιτελικό, ο Ολυμπιακός νίκησε τον αιώνιο αντίπαλό του, Παναθηναϊκό με σκορ 77-72 με 22 πόντους από τον Πασπάλι και 21 από τον Ρόι Τάρπλεϊ. Στο παιχνίδι τίτλου, ο Ολυμπιακός έχασε από την Μπανταλόνα 59-57. Ο Πασπάλι, που σημείωσε 16 πόντους, πιθανώς δεν του αρέσει να θυμάται αυτό το παιχνίδι, επειδή έχασε 2 ελεύθερες βολές και στη συνέχεια ένα σουτ από το επιθετικό ριμπάουντ που θα είχε οδηγήσει το παιχνίδι στην παράταση. Μερικές εβδομάδες νωρίτερα, είχε 23/23 ελεύθερες βολές σε ένα παιχνίδι πρωταθλήματος.
Ίσως ήταν αυτό το παιχνίδι που τον έκανε να αλλάξει ομάδα και να πάει στον… Παναθηναϊκό! Ήταν μια συγκλονιστική απόφαση, αλλά ο Πάσπαλι ανέλαβε την πρόκληση και έπαιξε μια καλή σεζόν που είχε ένα χαρούμενο τέλος για αυτόν. Η Γιουγκοσλαβία, μετά από τρία χρόνια κυρώσεων, επέστρεψε στη διεθνή σκηνή και συνέχισε εκεί που την είχε αφήσει το 1991, με χρυσό μετάλλιο στο Ευρωμπάσκετ του 1995 στην Αθήνα. Στον αξέχαστο τελικό εναντίον της Λιθουανίας, την οποία η Γιουγκοσλαβία κέρδισε με σκορ 96-90, ο Πάσπαλι σημείωσε 5 πόντους, κάτω από τον μέσο όρο του στο τουρνουά των 8,0 πόντων, συν 2,7 ριμπάουντ, αλλά ήταν χαρούμενος ούτως ή άλλως.
Το επόμενο έτος, αφού είχε μια πολύ καλή σεζόν με τον Πανιώνιο, όπου έπαιξε για τον Ντούσαν Ίβκοβιτς, τον αγαπημένο του προπονητή, ο Πασπάλι άνοιξε σχεδόν τις πόρτες του ΝΒΑ για τον εαυτό του ξανά στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1996 στην Ατλάντα. Στον τελικό εναντίον μιας πολύ ισχυρής ομάδας των ΗΠΑ (Γκάρι Πέιτον, Ρέτζι Μίλερ, ΣΚότι Πίπεν, Χακίμ Ολάζουον, Τζον Στόκτον, Πένι Χάρνταγουεϊ, Τσαρλς Μπάρκλεϊ, Ντέιβιντ Ρόμπινσον, Σακίλ Ο’ Νιλ), ο Πάσπαλι σημείωσε 19 πόντους, 16 από αυτούς στο πρώτο ημίχρονο, μετά από το οποίο οι Αμερικανοί ήταν μπροστά με μόλις 5 πόντους, 43-38. Οι Ατλάντα Χοκς κάλεσαν τον Πάσπαλι στην καλοκαιρινή τους καμπ αλλά επειδή δεν του προσφέρθηκε εγγυημένο συμβόλαιο, παρέμεινε στην Ευρώπη. Υπέγραψε με την Ρασίνγκ Παρί και βοήθησε την ομάδα να ανακτήσει τον τίτλο του Γαλλικού Πρωταθλήματος για πρώτη φορά σε 43 χρόνια. Το τελευταίο του τρόπαιο, το Ελληνικό Κύπελλο, το κέρδισε με τον Άρη τη σεζόν 1997-98. Ο Πάσπαλι τερμάτισε την καριέρα του στην Κίντερ Μπολόνια το 1998-99 με έναν ταπεινό μέσο όρο – από τα πρότυπα του Πάσπαλι – από 5,4 πόντους και 3,7 ριμπάουντ. Αποσύρθηκε στα 32.
Στις τελευταίες του σεζόν, τα σουτ του δεν ήταν αυτό που κάποτε ήταν, σαν να είχε συμβεί κάτι στο σώμα του. Ίσως ήταν ένα σημάδι ότι η υγεία του δεν ήταν σε άριστη κατάσταση. Τον Μάρτιο του 2005, υπέστη καρδιακή προσβολή και νοσηλεύτηκε. Μετά από αυτό, υπέστη αρκετές ακόμη κρίσεις και έπρεπε να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για να εγκαταστήσει έναν βηματοδότη.
Μεταξύ 2003 και 2005 διετέλεσε διευθυντής της εθνικής ομάδας της Γιουγκοσλαβίας με επικεφαλής τον Ζέλικο Ομπράντοβιτς. Από το 2009 και το 2017, ο Πάσπαλι διετέλεσε αντιπρόεδρος της Σερβικής Ολυμπιακής Επιτροπής, υπό την προεδρία του φίλου του, Ντίβατς. Ζει στο Βελιγράδι. Ο Πάσπαλι είναι ένα χαρούμενο άτομο, το οποίο αγαπούν όλοι γύρω του. Όσοι δεν τον έχουν δει να παίζει πρέπει να αναζητήσουν κάποια βίντεο στο διαδίκτυο. Θα δουν έναν αληθινό σούπερ σταρ που άλλαξε το ελληνικό πρωτάθλημα.