Του Χρήστου Λίτσα/ info@eurohoops.net
Τον Μάιο του 2013 παρακολουθήσαμε έναν αξέχαστο τελικό Ευρωλίγκας μεταξύ του Ολυμπιακού και της Ρεάλ. Η αρχή του αγώνα ήταν ένας μονόλογος για την Ρεάλ Μαδρίτης η οποία έφτασε να προηγείται με 17 πόντους στα πρώτα λεπτά του δεύτερου δεκαλέπτου.
Από την άλλη ο Ολυμπιακός είχε ένα πολύ άσχημο ξεκίνημα και μαζί με αυτό είχε τον αρχηγό του, Βασίλη Σπανούλη, άποντο σε όλο το πρώτο ημίχρονο.
Αυτή ήταν η ιστορία του πρώτου ημιχρόνου. Θυμάστε όμως τι ακριβώς συνέβη μετά;
Ο Σπανούλης ξεκίνησε το δεύτερο μισό με 3/3 τρίποντα, δείχνοντας σε όλους ότι το χέρι του αρχίζει να ζεσταίνεται για τα καλά. Τελικά σταμάτησε στους 22 πόντους κατακτώντας τον τίτλο της Ευρωλίγκας αλλά και το βραβείο του MVP.
Μία εξήγηση για την επίδοση αυτή του Σπανούλη είναι ότι μετά τα 3 σερί τρίποντα απέκτησε αυτό που λέμε “καυτό χέρι”. Δηλαδή η ψυχολογία του ανέβηκε στα ύψη, σε σημείο που τον βοήθησε να είναι ακόμα πιο εύστοχος απ’ ότι συνήθως. Σε αθλήματα όπως το μπάσκετ όπου η ψυχολογία είναι θεωρητικά ένας από τους βασικούς παράγοντες, μία τέτοια εξήγηση φαίνεται αρκετά πειστική.
Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε κατά πόσο ευσταθεί ο παραπάνω ισχυρισμός αναλύοντας στατιστικά στοιχεία από την Ευρωλίγκα. Για τον λόγο αυτό θα συγκρίνουμε πόσο μεταβάλλεται το ποσοστό ευστοχίας του κάθε παίκτη στις παρακάτω συνθήκες:
- Σουτ που έπονται μιας εύστοχης προσπάθειας του ίδιου παίκτη (δηλαδή όταν ο παίκτης έχει “καυτό χέρι”)
- Σουτ που έπονται μιας άστοχης προσπάθειάς του (“κρύο χέρι”)
Θα επαναλάβουμε επίσης αυτή την ανάλυση για μεγαλύτερα σερί εύστοχων και άστοχων σουτ ώστε να κατανοήσουμε το φαινόμενο σε περισσότερο βάθος.
Τα δεδομένα
Αναλύσαμε 1.510 αγώνες της Ευρωλίγκας ξεκινώντας από τον Οκτώβριο του 2015 μέχρι την τρέχουσα σεζόν (τελευταία παιχνίδια: 26 Φεβρουαρίου 2021). Για την ανάλυση χρησιμοποιήσαμε τα play-by-play των αγώνων επεξεργασμένα από το 3StepsBasket. Βρήκαμε 323 παίκτες με τουλάχιστον 50 σουτ έχοντας “καυτό χέρι” και 50 σουτ που με “κρύο χέρι”, αυτό ήταν το ελάχιστο κριτήριο για να συμπεριληφθεί ένας παίκτης στις μετρήσεις. Δεν έγινε κάποιος διαχωρισμός μεταξύ δίποντων και τρίποντων, ενώ οι ελεύθερες βολές δεν ήταν μέρος των μετρήσεων.
Ακολουθεί ένα παράδειγμα των δεδομένων και της ανάλυσης με τα σουτ του Λούκα Ντόντσιτς στο πρώτο παιχνίδι της σεζόν 2017-2018 για την Ευρωλίγκα.
Οι κόκκινες σειρές αντιστοιχούν στα σουτ του Ντόντσιτς μετά από εύστοχη προσπάθεια, ενώ οι μπλε αντιστοιχούν σε σουτ που έγιναν αφού είχε προηγηθεί ένα άστοχο σουτ.
Για παράδειγμα το σουτ της πρώτης κόκκινης σειράς είναι ένα σουτ του Λούκα σε μία στιγμή που έχει “καυτό χέρι” αφού έχει βάλει καλάθι στην προηγούμενη προσπάθειά του.
Σε εκείνον τον αγώνα ο Ντόντσιτς είχε 40% ευστοχία στα σουτ μετά από άστοχη προσπάθεια αλλά το ποσοστό του ανεβαίνει στο 75% για τα σουτ που τα πήρε έχοντας ήδη σκοράρει στην τελευταία του προσπάθεια. Προφανώς η αύξηση αυτή κατά 25 ποσοστιαίες μονάδες έρχεται να δώσει περισσότερη υπόσταση στην “θεωρία του καυτού χεριού”.
Τα αποτελέσματα
Αφού χωρίσαμε τα σουτ όλων των παικτών σε “σουτ με καυτό χέρι” και “σουτ με κρύο χέρι” μετρήσαμε τα ποσοστά ευστοχίας για κάθε παίκτη κάτω από αυτές τις περιστάσεις και πήραμε τα παρακάτω αποτελέσματα:
- Το μέσο ποσοστό ευστοχίας σε σουτ με “καυτό χέρι” είναι 46.2%
- Το μέσο ποσοστό ευστοχίας σε σουτ με “κρύο χέρι” αυξάνεται στο 48.2%
- Το μέσο ποσοστό ευστοχίας σε όλες τις προσπάθειες είναι 47%
Βλέπουμε λοιπόν ότι τα σουτ που ακολουθούν μία άστοχη προσπάθεια έχουν κατά μέσο όρο 2 ποσοστιαίες μονάδες αυξημένη ευστοχία σε σχέση με τα σουτ που γίνονται όταν οι παίκτες έχουν “καυτό χέρι”! Αυτό το αποτέλεσμα έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ευρέως διαδεδομένη θεωρία του καυτού χεριού. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε το παρακάτω παράδοξο:
Το “καυτό χέρι” έχει αρνητική επίδραση στο ποσοστό ευστοχίας ενός παίκτη!
Βέβαια όπως γράψαμε και στην αρχή του κειμένου η ανάλυση δεν τελείωσε εδώ. Συνεχίσαμε εξετάζοντας τι συμβαίνει όταν οι παίκτες έχουν μεγαλύτερα σερί εύστοχων ή άστοχων σουτ.
Για άλλη μία φορά όμως τα σουτ που ακολουθούν δύο άστοχες προσπάθειες είναι πιο εύστοχα από αυτά που έπονται δύο εύστοχων.
- Μέσο ποσοστό ευστοχίας μετά από δύο άστοχα σουτ: 47,8%
- Μετά από δύο εύστοχα σουτ: 45,5%
Τώρα δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη ότι το ίδιο ισχύει και στα σουτ μετά από θετικά ή αρνητικά σερί τριών προσπαθειών.
- Μέσο ποσοστό ευστοχίας μετά από τρία άστοχα σουτ: 47,4%
- Ποσοστό μετά από τρία εύστοχα: 44,0%
Ο επόμενος πίνακας παρουσιάζει μερικά παραδείγματα παικτών που ακολουθούν αυτό τον παράξενο κανόνα και σουτάρουν πολύ καλύτερα μετά από άστοχο σουτ παρά μετά από εύστοχο.
| Παίκτης | FG% μετά από εύστοχο | FG% μετά από άστοχο |
| Λούκα Μπάμπιτς | 29,0% | 51,2% |
| Τιμ Αμπρομάιτις | 39,3% | 57,1% |
| Αμίν Νουά (Βιλερμπάν) | 38,9% | 56,2% |
| Πέρο Άντιτς | 22,4% | 37,3% |
| Αντριέν Μοερμάν (Αναντολού Εφές) | 40,5% | 51,5% |
| Πιερ Οριόλα (Μπαρτσελόνα) | 48,3% | 59,4% |
| Σεμί Ερντέν | 54,8% | 65,5% |
| Σακ ΜακΚίσικ (Ολυμπιακός) | 41,8% | 51,9% |
| Ρούντι Φερνάντεθ (Ρεάλ Μαδρίτης) | 33,4% | 42,3% |
| Χάουαρντ Σαντ-Ρος (Παναθηναϊκός) | 30,9% | 39,6% |
| Νίκολα Μίροτιτς (Μπαρτσελόνα) | 47,0% | 55,5% |
| Βλάντιμιρ Λούτσιτς (Μπάγερν Μονάχου) | 50,2% | 58,2% |
Συνολικά το 64% όλων των παικτών που εξετάσαμε σουτάρει καλύτερα όταν έχει αστοχήσει προηγουμένως. Βέβαια υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, αυτοί που μπορούν να καυχηθούν ότι έχουν ένα λειτουργικό “καυτό χέρι”, εδώ είναι μερικοί από αυτούς:
| Παίκτης | FG% μετά από εύστοχο | FG% μετά από άστοχο |
| Όστιν Ντέι | 52,2% | 33,8% |
| Ευγένι Βόρονοφ (Χίμκι) | 48,1% | 36,4% |
| Κάιλ Κούριτς (Μπαρτσελόνα) | 54,1% | 43,6% |
| Πολ Τσίπσερ (Μπάγερν Μονάχου) | 50,7% | 41,2% |
| Έντι Ταβάρες (Ρεάλ Μαδρίτης) | 75,1% | 66,4% |
| Ντισόν Πιερ (Φενέρμπαχτσε) | 61,0% | 52,6% |
| Κώστας Σλούκας (Ολυμπιακός) | 47,2% | 42,2% |
| Νίκολα Μιλουτίνοφ (ΤΣΣΚΑ Μόσχας) | 66,4% | 61,9% |
| Ουέιντ Μπόλντγουϊν (Μπάγερν Μονάχου) | 46,9% | 42,8% |
Αυτά τα αποτελέσματα ενδεχομένως να αποτελούν έκπληξη αφού έρχονται σε αντιδιαστολή με την κοινή λογική. Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό, αφού το φαινόμενο του “καυτού χεριού” μελετήθηκε και στο παρελθόν δίνοντας ακριβώς το ίδιο συμπέρασμα. Το 1985 οι Γκίλοβιτς, Βαλόουν και Τβέρσκι έκαναν παρόμοιες μετρήσεις στα σουτ των παικτών των Φιλαντέλφια 76ers. Και σε εκείνο το πείραμα οι παίκτες της Φιλαντέλφια παρουσίασαν μειωμένη ευστοχία στα σουτ που έπονται καλαθιού σε σχέση με τα σουτ τους μετά από αστοχία.
Την επόμενη φορά λοιπόν που κάποιος παίκτης κάνει ένα σερί εύστοχων σουτ και ο προπονητής του τον κάνει αλλαγή μην εκπλαγείτε. Να θυμάστε απλά ότι το “καυτό χέρι” που φάνηκε να έχει, δεν δίνει καμία εγγύηση για το τι θα ακολουθήσει. Αντιθέτως, όπως είδαμε το πιο πιθανό είναι ο παίκτης αυτός να σουτάρει στην συνέχεια με χαμηλότερο ποσοστό απ’ το συνηθισμένο του. Είτε η περίσσεια σιγουριά του είτε η αντίδραση της αντίπαλης άμυνας θα τον κάνουν σύντομα να αστοχήσει.
* Σημείωση (τεχνική): Στο πείραμα κάναμε ένα two-sided t-test στα paired samples των σουτ μετά από ευστοχία ή σουτ μετά από αστοχία, αυτό έδωσε p-value της τάξης του 0,007e-7 που δείχνει ότι τα αποτελέσματα με μεγάλη βεβαιότητα δεν είναι τυχαία
** Αν έχετε ερωτήσεις μπορείτε να μας βρείτε στο Twitter
Διαβάστε επίσης: