Του Χρήστου Λίτσα/ info@eurohoops.net
Για την τρίτη αγωνιστική της τρέχουσας σεζόν της Ευρωλίγκα, η Ούνικς Καζάν αντιμετωπίζει την Μπάγερν Μονάχου. Οι Βαυαροί έχουν μπει δυνατά στο τελευταίο δεκάλεπτο και προηγούνται με 54-55, 7’18’ πριν το τέλος της αναμέτρησης.
Οι Ρώσοι όμως ανατρέπουν γρήγορα την διαφορά και τρέχοντας ένα σερί 5-0 κάνουν το σκορ 59-55. Σε εκείνο το σημείο ο Αντρέα Τρινκιέρι, προπονητής της Μπάγερν, καταλαβαίνει τον κίνδυνο και προσπαθεί να ανακόψει τον ρυθμό της Ούνικς, παίρνοντας ένα τάιμ άουτ.
Τα πράγματα όμως δεν εξελίχθηκαν όπως τα ήθελαν οι Γερμανοί μετά την διακοπή αφού η Ούνικς έκανε ένα νέο σερί, 8-0 αυτή τη φορά, κάνοντας το σκορ 67-55. Αυτή η εξέλιξη ανάγκασε τον Τρινκιέρι να χρησιμοποιήσει ένα ακόμα τάιμ άουτ.
Τελικά μετά το δεύτερο τάιμ άουτ το μομέντουμ της Ούνικς σταμάτησε και οι Γερμανοί κατάφεραν να πετύχουν μερικούς εύκολους πόντους. Ωστόσο, μάλλον ήταν πολύ αργά καθώς το μακρύ σερί της Ούνικς ήταν αρκετό για να της δώσει τη νίκη.
Η παραπάνω ιστορία ενδεχομένως να ξυπνά μνήμες στου φίλους του Ολυμπιακού, αφού στο εγχώριο ντέρμπι με τον Παναθηναϊκό η ομάδα τους έχασε μία διαφορά 14 πόντων μέσα σε λίγα λεπτά. Η κριτική που ασκήθηκε στον προπονητή του Ολυμπιακού σε εκείνο το παιχνίδι, όπως και σε άλλα παιχνίδια της Ευρωλίγκας, είναι ότι δεν χρησιμοποιεί αρκετά τα τάιμ άουτ ώστε να ανακόψει τον ρυθμό των αντιπάλων του όταν χρειάζεται.
Στην πραγματικότητα ο Γιώργος Μπαρτζώκας μέχρι στιγμής έχει χρησιμοποιήσει τα λιγότερα τάιμ άουτ από όλες τις ομάδες της Ευρωλίγκας.
Είναι ξεκάθαρο, λοιπόν, ότι στιγμές όπως αυτές που περιγράφησαν παραπάνω απαιτούν γρήγορη αντίληψη και καθαρές αποφάσεις. Όταν οι αντίπαλοι τρέχουν ένα σερί, οι προπονητές πρέπει να βρουν έναν τρόπο να το σταματήσουν όσο πιο γρήγορα μπορούν.
Η λύση; Το τάιμ άουτ!
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ, πόσο ωφέλιμο μπορεί να είναι ένα τάιμ άουτ ώστε να σταματήσει το μομέντουμ της ομάδας που τρέχει ένα σερί; Στο πρώτο μας παράδειγμα, ο κόουτς Τρινκιέρι κάλεσε δύο φορές τάιμ άουτ. Η πρώτη διακοπή δεν έφερε αποτέλεσμα καθώς οι αντίπαλοί του συνέχισαν να σκοράρουν. Η λύση ήρθε μετά το δεύτερο τάιμ άουτ τότε που η Ούνικς σταμάτησε τελικά να σκοράρει.
Από την άλλη, τι θα γινόταν αν ένας προπονητής άφηνε το παιχνίδι να εξελιχθεί χωρίς να ζητήσει τάιμ άουτ όταν η ομάδα ήταν κάτω από τέτοια πίεση; Αρκετοί φίλοι του μπάσκετ πιστεύουν ότι μία τέτοια απόφαση θα έκανε μεγαλύτερο κακό στην ομάδα του. Αυτό βεβαίως σχετίζεται άμεσα με την περίπτωση του Ολυμπιακού και του Γιώργου Μπαρτζώκα.
Σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να βρούμε την απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα εξετάζοντας τα δεδομένα από το παρελθόν. Ο στόχος είναι να συγκρίνουμε τι συμβαίνει όταν μια ομάδα αποφασίζει να σταματήσει ένα σερί καλώντας τάιμ άουτ σε αντίθεση με το να αφήσει το παιχνίδι να συνεχιστεί χωρίς διακοπή.
Εάν ένα τάιμ άουτ βοηθάει να σπάσει το μομέντουμ των αντιπάλων, περιμένουμε να δούμε καλύτερη απόδοση στις κατοχές που ακολουθούν την διακοπή σε σύγκριση με καταστάσεις όπου οι προπονητές δεν χρησιμοποίησαν τάιμ άουτ.
Προκειμένου να επαληθεύσουμε ή να απορρίψουμε αυτήν την υπόθεση, συλλέξαμε δεδομένα από τις τελευταίες 3 σεζόν της EuroLeague, βρήκαμε τα σερί κάθε παιχνιδιού και μετρήσαμε την επιτυχία και των δύο στρατηγικών (προσπάθεια να σπάσει ένα σερί με ή χωρίς τάιμ άουτ).
Μαζεύοντας τα δεδομένα
Καταφέραμε να συλλέξουμε περισσότερες από 380.000 φάσεις παιχνιδιών (play by play) με την βοήθεια της πλατφόρμας στατιστικών μπάσκετ 3stepsbasket. Λόγω του μεγάλου όγκου δεδομένων έπρεπε να αναπτύξουμε έναν αυτόματο τρόπο μέτρησης των στοιχείων. Συνεπώς το πρώτο βήμα που έγινε ήταν να δωθει ένας σαφής ορισμός του τι είναι το σερί:
Σερί είναι μία ακολουθία 6 κατοχών (3 επιθέσεις + 3 άμυνες) οπότε και η μία ομάδα σκοράρει τουλάχιστον 5 πόντους περισσότερους από την άλλη.
Επιπλέον, για να δώσουμε την αίσθηση της κρισιμότητας, αποκλείσαμε το 1ο δεκάλεπτο και απαιτήσαμε η διαφορά σκορ στο παιχνίδι να είναι 5 ή λιγότεροι πόντοι σε κάποιο σημείο του σερί.
Για παράδειγμα, στο παιχνίδι της εισαγωγής η Ούνικς σημείωσε 5 πόντους σε 3 προσπάθειες ενώ η Μπάγερν είχε μηδέν, οπότε αυτό το κομμάτι μετράει ως σερί. Σε συνδυασμό φυσικά με το ότι η διαφορά του συνολικού σκορ του παιχνιδιού ήταν επίσης μικρότερη από 5 πόντους (κρίσιμη στιγμή). Αφού λοιπόν διατυπώσαμε τι είναι το σερί έφτασε η σειρά για το πείραμα. Μετρήσαμε ποια είναι η διαφορά πόντων στις 6 κατοχές που ακολουθούν ένα σερί όταν:
- Ο προπονητής προσπάθησε να το σταματήσει με τάιμ άουτ
- Ο προπονητής άφησε τον αγώνα να εξελιχθεί χωρίς διακοπή
Τα αποτελέσματα
Ας περάσουμε τώρα στα αποτελέσματα. Πρώτα μετρήσαμε πόσο συχνά μια ομάδα μπορεί να «κερδίζει» ή να «χάνει» (δηλαδή να παίρνει θετική ή αρνητική διαφορά πόντων) στις 6 κατοχές μετά το σερί των αντιπάλων.
Εδώ πρέπει να γίνει μια σημαντική σημείωση: αυτή η «διαφορά σκορ» αναφέρεται μόνο στις 6 κατοχές μετά το σερί και όχι στο συνολικό σκορ του παιχνιδιού.
| Ανάκαμψη ομάδων που δέχθηκαν σερί | ||
| 6 κατοχές μετά το σερί | Με τάιμ άουτ | Χωρίς τάιμ άουτ |
| Θετική διαφορά | 42% | 53% |
| Αρνητική διαφορά | 38% | 28% |
| Πόντοι όσοι και οι αντίπαλοι | 20% | 19% |
Σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα, οι ομάδες που δέχονται ένα σερί και δεν ζητούν τάιμ άουτ έχουν σημαντικά μεγαλύτερες πιθανότητες να σκοράρουν περισσότερο από τους αντιπάλους τους στις 6 κατοχές μετά το αρνητικό σερί. Αυτό επειδή οι ομάδες ανέκαμψαν πιο συχνά όταν δεν ζήτησαν τάιμ άουτ (στο 53% των περιπτώσεων σκόραραν περισσότερο από του αντιπάλους στις 6 επόμενες επιθέσεις) σε αντίθεση με τις περιπτώσεις που ζήτησαν τάιμ άουτ (42% διαφορά θετικού σκορ).
Συνολικά, τα παραπάνω δεδομένα υποδεικνύουν ότι βάσει των υποθέσεών μας είναι προτιμότερο οι ομάδες να ΜΗΝ καλούν τάιμ άουτ όταν οι αντίπαλοί τους κάνουν σερί. Αυτή η στρατηγική μπορεί να προσφέρει μια «γρηγορότερη ανάκαμψη», καθώς μπορούν να σταματήσουν τη δυναμική των αντιπάλων τους σκοράροντας περισσότερο στις αμέσως επόμενες κατοχές.
| Ανάκαμψη ομάδων που δέχθηκαν σερί | ||
| 6 κατοχές μετά το σερί | Με τάιμ άουτ | Χωρίς τάιμ άουτ |
| Διαφορά σκορ (τοπική) | +0.1 | +1.0 |
Υπολογίσαμε επίσης και την μέση διαφορά πόντων που μπορεί να πετύχει μία ομάδα στις κατοχές μετά το σερί των αντιπάλων.
Τα παραπάνω αποτελέσματα ευθυγραμμίζονται με αυτά του πρώτου πίνακα. Οι ομάδες που δεν χρησιμοποιούν τάιμ άουτ μπορούν να ανακάμψουν καλύτερα και να ξεπεράσουν τους αντιπάλους στις κατοχές που ακολουθούν το αρνητικό σερί.
Τρέχουσα σεζόν
Σε αυτή την ενότητα θα ρίξουμε μια ματιά στα δεδομένα της τρέχουσας σεζόν. Πριν όμως παρουσιάσουμε τα δεδομένα πρέπει να κάνουμε μια μικρή διευκρίνιση. Διαχωρίζοντας τα δεδομένα μίας μόνο σεζόν ανά ομάδα παίρνουμε πολύ μικρό μέγεθος δείγματος για κάθε μία από αυτές.
Συνεπώς τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά ασταθή από στατιστικής άποψης και για αυτό τον λόγο ο παρακάτω πίνακας δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ότι δείχνει την δύναμη κάθε ομάδας στην αντιμετώπιση των σερί. Παρέχουμε αυτά τα δεδομένα κυρίως ως σημείο αναφοράς, έτσι ώστε ο αναγνώστης να αποκτήσει μία αίσθηση σχετικά με το πως εξελίσσεται το παιχνίδι μετά από ένα σερί, όταν ένας προπονητής δεν ζητά τάιμ άουτ.
Μια άλλη σημείωση είναι ότι για να συλλέξουμε έναν καλό αριθμό δεδομένων για τον παρακάτω πίνακα, χαλαρώσαμε τις απαιτήσεις στο φιλτράρισμα των δεδομένων. Συμπεριλάβαμε και τα σερί 4 πόντων (αντί για 5+) και αυξήσαμε το συνολικό όριο διαφοράς πόντων στους 6 (αντί για 5).
| Διαφορά σκορ στις 6 κατοχές μετά το σερί αν δεν παρεμβληθεί τάιμ άουτ | ||
| Ομάδα | Διαφορά σκορ μετά το σερί | Αριθμός περιπτώσεων |
| Anadolu Efes Istanbul | +2.3 | 4 |
| CSKA Moscow | +2.0 | 26 |
| FC Barcelona | +1.7 | 14 |
| Olympiacos Piraeus | +1.7 | 23 |
| Maccabi Playtika Tel Aviv | +1.5 | 15 |
| Panathinaikos OPAP Athens | +1.5 | 13 |
| UNICS Kazan | +1.2 | 20 |
| Real Madrid | +1.0 | 21 |
| AX Armani Exchange Milan | +0.9 | 14 |
| Fenerbahce Beko Istanbul | +0.9 | 34 |
| Zenit St Petersburg | +0.8 | 21 |
| Zalgiris Kaunas | +0.7 | 21 |
| LDLC ASVEL Villeurbanne | +0.6 | 26 |
| AS Monaco | +0.5 | 18 |
| Crvena Zvezda mts Belgrade | +0.5 | 8 |
| FC Bayern Munich | +0.1 | 16 |
| Alba Berlin | -0.7 | 36 |
| Baskonia Vitoria-Gasteiz | -1.0 | 7 |
Αυτό που βλέπουμε στον πίνακα είναι ότι 16 στις 18 ομάδες έχουν θετικό σκορ στις κατοχές που έπονται ενός σερί των αντιπάλων τους αν δεν προσπαθήσουν να το σταματήσουν με τάιμ άουτ.
Αυτό ολοκληρώνει την μελέτη και φανερώνει ότι η στρατηγική που έχει επιλέξει φέτος ο Μπαρτζώκας είναι η βέλτιστη. Μάλιστα με βάση τα (ασταθή) δεδομένα ο Ολυμπιακός είναι από τις καλύτερες ομάδες στο σπάσιμο σερί χωρίς τάιμ άουτ.
Έκπληξη;
Η ανάλυση του αντίκτυπου των τάιμ άουτ δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ο ακριβής αριθμός κατοχών που επηρεάζονται από τις εντολές των προπονητών στα τάιμ άουτ. Το ίδιο ισχύει και για τα σερί.
Στην περίπτωσή μας υποθέσαμε ότι 6 κατοχές είναι αρκετές για να αναγνωριστεί ένα σερί και επίσης ότι ο ίδιος αριθμός κατοχών μετά από ένα τάιμ άουτ είναι ένα καλό δείγμα για να ελέγξουμε αν οι οδηγίες του προπονητή λειτούργησαν ή όχι. Πειραματιστήκαμε επίσης με διαφορετικούς αριθμούς κατοχών (3 έως 8) διαφορετικά όρια για την διαφορά του σκορ ή για τις «κρίσιμες» στιγμές και πάντα παίρναμε σταθερά αποτελέσματα υπέρ της στρατηγικής χωρίς τάιμ άουτ.
Εάν έχετε μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση για το πώς μπορεί να μετρηθεί ο αντίκτυπος των τάιμ άουτ, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας στον λογαριασμό μας στο twitter 3StepsBasket ή στα στοιχεία επικοινωνίας που υπάρχουν στην σελίδα μπασκετικών στατιστικών 3stepsbasket.com.