Του Γιώργου Ορφανάκη / info@eurohoops.net
Η συζήτηση με τον κ.Αθανάσιο Χατζηνικολάου κράτησε περίπου 20 λεπτά και μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα ο Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής Επιστήμης και Αθλητισμού στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης μας εξήγησε με απόλυτα κατανοητά λόγια τον τρόπο με τον οποίο η επιστήμη μπορεί να βοηθήσει τις ομάδες και τους παίκτες για την αποφυγή τραυματισμών.
Σε συνεργασία με το ΤΕΦΑΑ Θεσσαλίας και τον κύριο Ιωάννη Φατούρο, το εργαστήριο του τομέα Φυσικής Απόδοσης έχει ως κύριο ερευνητικό ενδιαφέρον την ανταπόκριση (υγεία + απόδοση) των αθλητών καλαθοσφαίρισης σε ιδιαίτερα έντονες περιόδους προπονήσεων ή αγώνων.
Και όταν αναφερόμαστε σε ιδιαίτερα έντονες περιόδους προπονήσεων και αγώνων το μυαλό μοιραία πάει στη φετινή Ευρωλίγκα εκεί όπου οι υποχρεώσεις είναι συνεχείς και ο χρόνος ξεκούρασης ελάχιστος.
Το κύριο εύρημα και η κατάσταση στην Ευρωλίγκα
Όπως μας ενημερώνει ο κ.Χατζηνικολάου: “Ένα κύριο εύρημα το οποίο έχουμε εδώ και μερικά χρόνια έχει να κάνει με το γεγονός πως ένας αθλητής για να μπορέσει να αποκατασταθεί μετά από έναν αγώνα χρειάζεται περίπου 48 ώρες. Αν υπολογίσουμε πως στη φετινή Ευρωλίγκα υπάρχουν αρκετά ταξίδια και αρκετά συχνά αγωνιστικά επεισόδια αντιλαμβανόμαστε ότι η παραπάνω αρχή παραβιάζεται. Οπότε οι αθλητές συσσωρεύουν παραπάνω επιδράσεις πάνω τους που μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και στην εμφάνιση τραυματισμών”.
Το διάστημα των 48 ωρών πράγματι σε καμία περίπτωση δεν τηρείται στις ομάδες της Ευρωλίγκας των διπλών αγωνιστικών και του πιεσμένου προγράμματος που έχουν να ασχοληθούν και με τις εγχώριες διοργανώσεις. Είναι πιθανό οι υπεύθυνοι να γνωρίζουν το παραπάνω στοιχείο και να το προσπερνάει; “Δεν ξέρω αν η Ευρωλίγκα το γνωρίζει ή όχι αλλά μετά και από την φετινή χρονιά θα πρέπει να στρέψουν περισσότερο οι υπεύθυνοι το ενδιαφέρον τους προς κάποια επιστημονικά ευρήματα και ιδρύματα τα οποία ασχολούνται έντονα με αυτό το θέμα για να πάρουν κάποιες συμβουλές. Πέραν από το marketing και τα οικονομικά δεδομένα σίγουρα υπάρχει και η επιστήμη γύρω από το άθλημα.”
Το μπάσκετ που υστερεί σε σχέση με το ποδόσφαιρο
Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα σοβαρών τραυματισμών ήταν αυτά του Ντάνιελ Χάκετ και του Τζέιμς Γκιστ σε Ολυμπιακό και Παναθηναϊκό αντίστοιχα. Σε ποιο βαθμό οι ελληνικές ομάδες παρακολουθούν με τη βοήθεια της επιστήμης την πορεία των αθλητών; O κ.Χατζηνικολάου εξηγεί: “Θα απαντήσω λίγο έμμεσα στο συγκεκριμένο ερώτημα. Αν δούμε το ποδόσφαιρο γύρω μας έχει πολύ ανεπτυγμένη όλη αυτή τη διαδικασία. Στο ποδόσφαιρο υπάρχουν επιστημονικά team μέσα στα μεγάλα κλαμπ, ακόμα και στην Ελλάδα, που πρωταγωνιστούν στο Champions League και στο Europa League.
Στο ποδόσφαιρο είναι κάτι συνηθισμένο και στο μπάσκετ κάτι ασυνήθιστο. Στο μπάσκετ αυτή τη στιγμή η υποστήριξη των αθλητών δεν είναι τόσο μεγάλη. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι γνώστες των καταστάσεων αλλά θα πρέπει να αναπτυχθεί μία ειδική στρατηγική γύρω από αυτό το θέμα που αυτή τη στιγμή φαίνεται να μην υπάρχει σε μεγάλο βαθμό, όχι μόνο στις ελληνικές ομάδες αλλά γενικά στην Ευρωλίγκα”.
Τα στοιχεία που πρέπει να προσέξει ένας αθλητής
Λαμβάνοντας υπόψιν το παραπάνω πρόβλημα γίνεται εύκολα κατανοητό πως αυτός που θα πρέπει να προσέξει περισσότερο τον εαυτό του είναι ο ίδιος ο παίκτης. Ποια είναι τα βήματα για να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες ενός τραυματισμού; “Πρώτα από όλα είναι η εξατομίκευση της προπόνησης, δηλαδή κάθε παίκτης θα πρέπει να έχει μία μοναδική προσέγγιση και ουσιαστικά όλοι οι αθλητές μαζί να συμμετέχουν στις προπονήσεις τακτικής που κάνει η ομάδα. Από εκεί και πέρα η προπόνηση μυικής ενδυνάμωσης θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη πάνω στις ιδιαιτερότητες του κάθε αθλητή. Ένα βασικό κριτήριο είναι αυτό.”, αναφέρει αρχικά ο κ.Χατζηνικολάου πριν συνεχίσει:
“Το δεύτερο βασικό κριτήριο έχει να κάνει με την ξεκούραση. Αν θα κοιμηθεί καλά, αν η διατροφή του θα είναι η ενδεδειγμένη τότε αυτό παίζει σημαντικό ρόλο για την σωστή αποκατάσταση έπειτα από έναν αγώνα ή προπόνηση. Άρα λοιπόν είναι και το επίπεδο που πρέπει να φτάνουν οι φυσικές του ικανότητες αλλά και σε ποιο βαθμό ο παίκτης θα έχει ένα καλό πλάνο στρατηγικό για την αποκατάσταση. Παίζουν και τα δύο τον ίδιο ρόλο, προπόνηση και ξεκούραση”.
Οι περιπτώσεις των Γκιστ και Χάκετ
Όπως προείπαμε οι δύο συγκεκριμένοι παίκτες αποτέλεσαν “θύματα” των υψηλών απαιτήσεων της φετινής σεζόν. Ο Επίκουρος Καθηγητής κύριος Αθανάσιος Χατζηνικολάου χρησιμοποιεί τα συγκεκριμένα παραδείγματα για να μας εξηγήσει ότι:
“Έχουμε ερευνητικά ευρήματα τα οποία δείχνουν ότι ακόμα και οι διαφορετικές μυικές ομάδες ανταποκρίνονται με διαφορετικό τρόπο στην επιβάρυνση. Στους προσαγωγούς που χτύπησε ο Γκιστ, στους οπίσθιους μηριαίους που χτύπησε ο Χάκετ μπορεί αυτό να έχει να κάνει με ανισοκατανομή δυνάμεων στο ισχίο ή στο γόνατο. Στις αρθρώσεις δηλαδή. Μπορεί να είναι και θέμα όχι μόνο υπερεπιβάρυνσης και κακής ζωής αλλά και με συγκεκριμένη επιβάρυνση που δέχθηκαν συγκεκριμένες μυικές ομάδες. Είναι πολυπαραγοντικό φαινόμενο που έχει να κάνει με την εξατομικευμένη άσκηση και την αποκατάσταση μετά από αγώνες και προπονήσεις.”
Η επιβάρυνση των Εθνικών Ομάδων
Το τέλος κάθε αγωνιστικής περιόδου βρίσκει τους παίκτες ιδιαίτερα καταπονημένους. Για πολλούς από αυτούς όμως οι υποχρεώσεις συνεχίζονται για λογαριασμό των Εθνικών Ομάδων. Ένα καλοκαίρι χωρίς αγώνες μπορεί να κάνει τη διαφορά και ο λόγος είναι ο εξής: “Μέσα στην χρονιά ένας αθλητής δέχεται τις οδηγίες και τις παρεμβάσεις από ένα συγκεκριμένο προπονητικό τιμ στην ομάδα στην οποία να ανήκει. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που εγώ αντιμετωπίζω σε αυτή τη διαδικασία είναι ότι μετά θα πάει σε ένα άλλο προπονητικό τιμ που θα έχει τη δική του θεώρηση πραγμάτων και δεν θα λάβει ιδιαίτερα υπόψιν το από που προέρχεται ο αθλητής όλη τη χρονιά.
Μπορούμε να βρούμε αθλητές που έπαιζαν περισσότερο από 30 λεπτά όλη τη χρονιά, να έχουν συσσωρεύσει προπονητική επιβάρυνση τεράστια και να ξεκινήσουν να κάνουν προπόνηση ξανά με έναν τρόπο που δεν είναι ενδεδειγμένος για αυτούς. Δηλαδή θα πρέπει να υπάρχει μία συνέχεια στην προπονητική αντιμετώπιση ενός αθλητή κάτι που τώρα νομίζω πως δεν υπάρχει. Δεν γίνεται όλοι να κάνουν το ίδιο. Θα πρέπει να υπάρχει ένα πρότζεκτ με το οποίο οι εθνικές ομάδες θα παρακολουθούν την πορεία των αθλητών που τους ενδιαφέρει όλη τη χρονιά. Να συζητούν με τους αθλητές όλη τη χρονιά. Να γνωρίζουν τι αντιμετώπισαν από πλευράς τραυματισμών, τι προπόνηση έχουν κάνει και να σχεδιάσουν συγκεκριμένα προγράμματα για όσο καιρό θα είναι μαζί τους.”
To NBA που είναι παράδειγμα προς μίμηση
Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού οι ομάδες δίνουν τουλάχιστον 82 αγώνες σε κάθε αγωνιστική περίοδο ωστόσο έχουν λάβει τα απαραίτητα μέτρα ώστε να αποφύγουν δυσάρεστες εκπλήξεις: “Στο ΝΒΑ υπάρχουν οι προπονητές οι οποίοι ασχολούνται με τον κάθε άνθρωποι ξεχωριστά. Η ομάδα κάνει προπόνηση τακτικής και στη συνέχεια ο κάθε αθλητής έχει τον δικό του άνθρωπο/γυμναστή για να τον φροντίζει. Είναι κοινό στο ΝΒΑ οι αθλητές εκτός από το staff των ομάδων να έχουν και το δικό τους προσωπικό staff το οποίο γνωρίζει το προπονητικό πρόγραμμα της ομάδας και προσαρμόζει το κατάλληλο πρόγραμμα”, απαντάει αρχικά ο κ.Χατζηνικολάου πριν συνεχίσει:
Επίσης επειδή η δομή είναι εντελώς διαφορετική με αυτή του καλοκαιρινού προγράμματος δίνουν σημασία στην προπόνηση του καλοκαιριού. Θα τελειώσουν αρχές Ιουνίου και μέχρι τον Σεπτέμβριο κάνουν προπόνηση μόνοι τους για να τελειοποιήσουν τις αδυναμίες τους, να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα τραυματισμών και να μπουν καθαροί στην επόμενη σεζόν.”
Ένα σώμα χτίζεται από μικρή ηλικία
Ένα από τα ενδιαφέροντα σημεία της κουβέντας αφορούσε τον τρόπο που ένας αθλητής μπορεί να “χτίσει” τον κορμί του από νεαρή ηλικία. Ακόμα και ένα παιδί το οποίο έχει ως στόχο να ακολουθήσει πορεία πρωταθλητισμού μπορεί και πρέπει να ασχοληθεί με το σώμα του.
“Στα αγγλικά υπάρχει ο όρος “long term development” δηλαδή η μακροχρόνια ανάπτυξη ενός αθλητή. Επί της ουσίας ένα παιδί το οποίο έρχεται από οχτώ χρονών στο μπάσκετ θα πρέπει να μπει μία λογική για την ανάπτυξη του. Θα πρέπει η προπόνηση του να συμβαδίζει με τα στάδια ανάπτυξης. Είναι σίγουρο πως πρέπει να συμβαίνει η διαδικασία με αυτό τον τρόπο αλλά δυστυχώς δεν υπάρχουν προγράμματα που να προσέχουν το σώμα και την υγεία του αθλητή/παιδιού αλλά υπάρχου υπέροχα προγράμματα που θα δώσουν σημασία για το αν θα είναι καλό στην ντρίπλα, το σουτ, την πάσα κτλ. Υπάρχει μία μονομερής ανάπτυξη.”
H επιστήμη ΠΡΕΠΕΙ να υπάρχει στις επαγγελματικές ομάδες
Τα όσα ενδιαφέροντα και άκρως κατατοπιστικά μας είπε ο Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής Επιστήμης και Αθλητισμού στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, κ. Αθανάσιος Χατζηνικολάου, μοιραία μας ώθησαν στον να τον ρωτήσουμε αν θα τον ενδιέφερε να εργαστεί σε κάποια επαγγελματική ομαδα.
Ο ίδιος τονίζει: “Εμείς πιστεύουμε ότι η επιστημονική υποστήριξη πρέπει να υπάρχει στις επαγγελματικές ομάδες. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Αυτό το κομμάτι πρέπει να υπάρχει. Έχω ασχοληθεί κατά καιρούς με παίκτες και ομάδες για θέματα που έχουν να κάνουν με τον προγραμματισμό της προπόνησης. Θα δανειστώ και πάλι πράγματα από τον χώρο του ποδοσφαίρου και την Premier League. Υπάρχουν ομάδες που έχουν το επιστημονικό staff που συνεργάζονται καθημερινά με τους προπονητές.”
Αν πάμε στην Chelsea για παράδειγμα, υπάρχουν άτομα που παρακολουθούν τα χιλιόμετρα κάθε παίκτη στην προπόνηση, την ταχύτητα, τις επιταχύνσεις-επιβραδύνσεις και ρυθμίζουν το προπονητικό πρόγραμμα. Ξέρουν τι φορτίο έχει ανταπεξέλθει ο αθλητής. Αυτά μπορούν να γίνουν και στο μπάσκετ, υπάρχουν τρόποι, απλά το μπάσκετ δεν τα γνωρίζει ή δεν τα έχει χρησιμοποιήσει. Η ΤΣΣΚΑ το προσέχει παραπάνω με έναν εξαιρετικό γυμναστή, τον Κώστα Χατζηχρήστο, τον οποίο θα χαρακτήριζα περισσότερο αθλητικό επιστήμονα και όχι μόνο γυμναστή. Ξέρω πως είχαν πάρει συστήματα με τα οποία ήθελαν να παρακολουθήσουν την ανταπόκριση κάθε οργανισμού.
Είναι σημαντικό να πούμε πως και έτσι υπάρχουν τραυματισμοί. Δεν είναι πανάκια και δεν θα πάθει κανείς τίποτα. Το στοίχημα στον αθλητισμό είναι να προλάβουμε την εμφάνιση πολλών ή σοβαρών περιστατικών, να μειώσουμε τις πιθανότητες. Με την έρευνα που κάνουμε εδώ στο Πανεπιστήμιο πιστεύω πως έχουμε αρκετά στοιχεία προς αυτή την κατεύθυνση.”
Η απουσία της επιστήμης σε οικονομική βάση
Τόσο εντός συνόρων (Παναθηναϊκός–Ολυμπιακός) όσο και στο εξωτερικό ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις όπου οι ομάδες επέλεξαν να απευθυνθούν στον τομέα της επιστήμης για να βοηθηθούν. Αν αυτό συμβαίνει για οικονομικούς λόγους τότε σε βάθος χρόνου μπορεί να αποδειχθεί λάθος αφού όπως εξηγεί ο κ.Χατζηνικολάου:
“Υπάρχει περίπτωση ένας τραυματισμός να κοστίσει πολύ ακριβά σε μία ομάδα. Πολύ πιο ακριβά απ’ ότι θα στοίχιζε να έχει κάποιους οι οποίοι θα γνώριζαν τη δουλειά και θα προλάβαιναν κάποια πράγματα μέσα στην ομάδα. Αν αυτός είναι ο λόγος μπορούν να το απαντήσουν μόνο οι ομάδες όχι εμείς. Εμείς λέμε πως υπάρχει τρόπος να ποσοτικοποιήσουμε κάποια πράγματα στους αθλητές, να ποσοτικοποιήσουμε την επιβάρυνση τους και να βρούμε τους καλύτερους τρόπους αποκατάστασης τους. Αυτό μπορεί να κάνει ένα επιστημονικό staff μέσα σε μία ομάδα.”
Ευχαριστώ τον κύριο Αθανάσιο Χατζηνικολάου για την επικοινωνία και την προθυμία του να απαντήσει στο σύνολο των ερωτήσεων