Του Γιώργου Μπακόλα
Ιούνιος 1987. Με το θερμόμετρο «κολλημένο» στους 40 βαθμούς Κελσίου, η ζέστη έμοιαζε να είναι αφόρητη. Και όμως… Υπήρξε ένα μέρος που δρόσισε τις ψυχές εκατομμυρίων Ελλήνων, χάρη σ’ ένα κατόρθωμα επικών διαστάσεων.
Στο ΣΕΦ, 29 ολόκληρα χρόνια πριν, έλαβε χώρα η αναβίωση του μύθου του Δαβίδ εναντίον του Γολιάθ. Η ταπεινή Ελλάδα, κόντρα σε όλα τα προγνωστικά, στέφτηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης στο μπάσκετ, νικώντας διαδοχικά όλα τα μεγάλα ονόματα της εποχής.
Τετάρτη 3 Ιουνίου-Κυριακή 14 Ιουνίου 1987. Δώδεκα ημέρες, που κάθε μια θαρρείς πως αντιστοιχούσε στους θεούς του Ολύμπου! Γιατί εκείνο το καλοκαίρι όλοι οι Έλληνες, με οδηγό τα «χρυσά παιδιά» του Κώστα Πολίτη, ταξίδεψαν στα ουράνια! Η Ελλάδα πρωταθλήτρια Ευρώπης με μια πορεία που σηματοδότησε την τεράστια έκρηξη του μπάσκετ στη χώρα μας. Θα μπορούσε να είναι ένα καλό… ανέκδοτο, όμως για όλα υπάρχει η πρώτη φορά. Και ήταν τόσο γλυκιά η άτιμη που όσος χρόνος κι αν περάσει θα έχει αφήσει πίσω το στίγμα της στα αθλητικά δρώμενα της πατρίδας μας.
Μέχρι τότε, μας έλεγαν για Ισπανία και «στρίβαμε» διακριτικά… Ιταλία; Ευχαριστούμε, δε θα πάρουμε! Γιουγκοσλαβία; Άντε να χάσουμε με καμιά 30αριά ή 20αριά πόντους και… όλα καλά! Απούσα από το Ευρωμπάσκετ του 1985, η Εθνική Ελλάδας δεν τολμούσε να βάλει τον πήχη ψηλά παρότι αγωνιζόταν εντός έδρας.
Δίχως συμμετοχή σε Ολυμπιακούς Αγώνες (σ.σ. χρειάστηκαν άλλα 9 χρόνια για την παρθενική μας εμφάνιση στην Ατλάντα) και με μοναδική ουσιαστικά περγαμηνή τη 10η θέση στο Παγκόσμιο της Ισπανίας το 1986 (σ.σ. η 3η θέση στο Ευρωμπάσκετ του Καΐρου (!) το μακρινό 1949 συμπαθάτε μας αλλά στατιστική μόνο σημασία έχει) βρεθήκαμε να διοργανώνουμε το 25ο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης. Ποιος να φανταζόταν τι θα επακολουθούσε!
Μέχρι τότε το όνειρο της πρόκρισης έμοιαζε στοιχειωμένο. Μπορεί το σύστημα να φάνταζε «λουκούμι», αφού σε όμιλο έξι ομάδων προκρίνονταν στη δεύτερη φάση οι τέσσερις, ο δρόμος ωστόσο δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα. Έχοντας να αντιμετωπίσουμε κατά σειρά Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία, Ισπανία, Σοβιετική Ένωση και Γαλλία, το «κλειδί» για τους «8» ήταν το πρώτο και το τελευταίο παιχνίδι. Δύο νίκες χρειάζονταν, οπότε η αδύναμη Ρουμανία και οι άσπονδοι φίλοι μας, οι Γάλλοι, ήταν ο στόχος στον οποίο έπρεπε να επικεντρωθεί η Εθνική για να μπει στην οκτάδα.
Τετάρτη 3 Ιουνίου: Το πρώτο αίμα!
Αν η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, τότε η νίκη επί της Ρουμανίας με 109-77 θα μπορούσε να εκληφθεί ως ένας καλός οιωνός για το μέλλον. Όμως ποιος τολμούσε να ελπίζει σε κάτι παραπάνω; Ίσως μόνο ο Κώστας Πολίτης, που με περισσό θάρρος δήλωσε: «πιστεύω ότι το ματς με τους Γιουγκοσλάβους είναι 50-50», προοικονομώντας μια απίθανη συνέχεια.
Ο Γκάλης με 44 πόντους έδειξε με το «καλημέρα» ότι θα ήταν ο Νο1 κίνδυνος για τις αντίπαλες άμυνες (σ.σ. αναδείχθηκε MVP και πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης με 296π.), ενώ ο Φασούλας σκόραρε 20, αποδεικνύοντας ότι εκτός από το γνωστό «σκιάχτρο» στην άμυνα θα ήταν σε θέση να βοηθήσει και επιθετικά.
Ένα από τα «μαγικά χαρτάκια» του 25ου Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος μπάσκετ ανδρών
Πέμπτη 4 Ιουνίου: Η μεγάλη των… Ελλήνων σχολή!
Το τελικό 84-78 κόντρα στους Γιουγκοσλάβους ήταν απλά α-πί-στευ-το! Ο μακαρίτης Κρέζιμιρ Τσόσιτς, προπονητής των «πλάβι» τότε, έμοιαζε απαρηγόρητος, όχι μόνο για την ήττα μα και για την αποτυχία του να σταματήσει τον Γκάλη. «Σκεφτήκαμε ένα σωρό τρόπους για να τον εμποδίσουμε πριν από το παιχνίδι» παραδέχθηκε. Φανταστείτε, δηλαδή τι θα έγραφε το κοντέρ του «Γκάνγκστερ», που σταμάτησε και πάλι στους 44 πόντους!
Με τη λήξη του ματς, ο αγωνιστικός χώρος του ΣΕΦ πολιορκείται από τους εκστασιασμένους θεατές, οι οποίοι θέλουν να πανηγυρίσουν τον άθλο μαζί με τους Έλληνες παίκτες. Το νερό είχε κυλήσει στο αυλάκι…
Παρασκευή 5 Ιουνίου: Ο «κακός δαίμονας» επιστρέφει
Η Εθνική, μην έχοντας προφανώς συνειδητοποιήσει τι πέτυχε το προηγούμενο βράδυ, χάνει με «κάτω τα χέρια» από τους Ισπανούς με 106-89. Οι 35 πόντοι του Γκάλη και οι 20 του Φασούλα δεν ήταν αρκετοί για να φέρουν την πρώτη νίκη με αντίπαλο τους «φούριας ρούχας». Χιμένεθ, Σαν Επιφάνιο και Ρομάι ξεθέωσαν τους διεθνείς μας, ενώ ο κόσμος που είχε κατακλύσει τις εξέδρες του ΣΕΦ, προς στιγμή «πάγωσε».
Σάββατο 6 Ιουνίου: Επειγόντως… ηρεμιστικά!
Η υπερδύναμη που άκουγε στο όνομα «Σοβιετική Ένωση» (σ.σ. φιναλίστ έναν χρόνο πριν στο Παγκόσμιο της Ισπανίας) μένει κάτω από τους 70 πόντους και παρ’ όλα αυτά κερδίζει! Το διαιτητικό δίδυμο του Άγγλου Ρίτσαρσον και του Τσεχοσλοβάκου Κότλεμπα γίνεται «κόκκινο πανί» για όλους του Έλληνες εκείνο το βράδυ.
Οι αποφάσεις τους (ειδικά του δεύτερου) κάνουν «πυρ και μανία» τους παίκτες μας, που ωστόσο αντέχουν και καταφέρνουν να ισοφαρίσουν με τρίποντο του Γκάλη (66-66) ένα λεπτό πριν από το τέλος.
Το γκολ-φάουλ του αδικοχαμένου Παγκράσκιν δίνει τελικά τη νίκη στην ομάδα του Γκομέλσκι, αφού ο Σταυρόπουλος αστοχεί στο τρίποντο της απελπισίας.
Φεύγοντας για τα αποδυτήρια, οι διαιτητές ακούν τα εξ αμάξης, ενώ τα κλάματα του Γιαννάκη και του Χριστοδούλου φανερώνουν περισσότερο οργή παρά θλίψη για τη μεγάλη χαμένη ευκαιρία. Πίσω όμως έχει η αχλάδα την ουρά…
Κυριακή 7 Ιουνίου: The final countdown
Το «χιτ» της εποχής από το συγκρότημα των Europe είχε και… γαλλική version! Οι «τρικολόρ» πάλεψαν για ένα ημίχρονο, η συνέχεια όμως ήταν «γαλανόλευκη». Με τον Γκάλη να σημειώνει 34 πόντους, τον Γιαννάκη να προσθέτει άλλους δέκα και να περνάει… χειροπέδες στον «μπόμπερ» Ντιμπουισόν και τα άλλα παιδιά να αγωνίζονται με απαράμιλλο πάθος, η Εθνική Ελλάδας περνάει με το σπαθί της στην οκτάδα, επικρατώντας 82-69. Η αντίστροφη μέτρηση είχε μόλις αρχίσει…
Τετάρτη 10 Ιουνίου: Mama mia!
Βρε μπας και οι Ιταλοί αντιμετώπισαν τους Λέικερς της εποχής εκείνο το βράδυ; Η απόδοση των παικτών μας αγγίζει το τέλειο! Εκτός του συνήθη ύποπτου Γκάλη (38π.), το «μενού» περιλαμβάνει ακόμη Γιαννάκη (22π.) με ολίγη από… Καμπούρη (14π.)! Αν ψάχνετε να βρείτε παιχνίδι στο οποίο ο Αργύρης κάρφωσε και μάλιστα σε αιφνιδιασμό που ο ίδιος δημιούργησε κλέβοντας την μπάλα, ο προημιτελικός με τους -αήττητους στον προκριματικό γύρο- Ιταλούς θα σας αποζημιώσει!
Οι τυχεροί που βρέθηκαν στις εξέδρες του ΣΕΦ παραληρούν! Ο προπονητής των «ατζούρι», Βαλέριο Μπιανκίνι, απελπισμένος από τον καταιγιστικό ρυθμό της ελληνικής ομάδας ζητάει το ένα τάιμ άουτ πίσω από το άλλο, μήπως και μπορέσει να «ξυπνήσει» τους παίκτες του. Μάταια όμως! Μόνο ο Ρίβα (22π.) καταφέρνει να διασωθεί από το ιταλικό «ναυάγιο» και η νίκη με 90-78 έρχεται να προσθέσει ακόμα μία μεγάλη επιτυχία σε εκείνο το… κολασμένο καλοκαίρι. Η ελληνική μηχανή είχε πάρει για τα καλά μπροστά…
«Το έβλεπα στα μάτια τους πριν από το παιχνίδι ότι δεν ήταν έτοιμοι» δηλώνει ο Νίκος Γκάλης και συμπληρώνει προφητικά: «Είναι η μεγαλύτερη στιγμή της καριέρας μου μέχρι το επόμενο παιχνίδι!». Ο Φασούλας, με ένα φαρδύ χαμόγελο, δεν έκρυψε ότι από ένα σημείο και μετά η Εθνική μας έκανε… πλάκα στους Ιταλούς, ενώ ο Χριστοδούλου έμοιαζε να μην το πιστεύει: «Είναι η πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής μου» παραδέχθηκε με φωνή σχεδόν τρεμάμενη.
Η ελληνική ομάδα στους «4» της Ευρώπης! Ο Τύπος αφιερώνει ολόκληρες σελίδες για πρωτοφανή επιτυχία. Τίτλοι όπως: «Μια μεΓΚΑΛΗ μέρα» ή «Τον λένε Αργύρη και είναι από χρυσάφι», απλά αποτυπώνουν στο χαρτί το επίτευγμα της «επίσημης αγαπημένης».
Παρασκευή 12 Ιουνίου: «Φοβού τους Έλληνες»!
Το «οι άνθρωποι ορέγονται τη γνώση» του Αριστοτέλη, μετατρέπεται σε «οι Έλληνες ορέγονται την κούπα»! Και τι κούπα! Της πρωταθλήτριας Ευρώπης!
Ο ημιτελικός με τους Γιουγκοσλάβους υπήρξε η επιτομή της θέλησης, της προσπάθειας, της πίστης για την πρόκριση στον μεγάλο τελικό.
Αυτή τη φορά, από τα μικρόφωνα του σταδίου, ακουγόταν το «Eye of the tiger των Survivor… Πράγματι, οι διεθνείς μας, έχοντας τη ματιά του τίγρη, επιβίωσαν και στη δεύτερη κόντρα τους με τους «πλάβι»!
Πεινασμένοι για να φτάσουν στην κορυφή, οι Έλληνες παίκτες έκαμψαν την αντίσταση της ομάδας του Τσόσιτς, εξαπολύοντας επική αντεπίθεση στο β’ ημίχρονο.
Τελικό αποτέλεσμα 81-77 με τον Φάνη απολαυστικό (18π.) και τον Γκάλη να πετυχαίνει καλάθια που για πολύ καιρό προβάλλονταν σε σήματα τηλεοπτικών εκπομπών της ΕΡΤ!
Ο αείμνηστος Ντράζεν Πέτροβιτς αρνείται να κάνει δηλώσεις, ενώ ο αδερφός του, ο Αλεξάντερ, ήταν… ειλικρινέστατος: «Εύχομαι καλή τύχη στους Σοβιετικούς» είπε ορθά κοφτά… Σκασίλα μας!
Όσο δηλητήριο κι αν έριχναν στην ελληνική ομάδα, όπως ο «κόμπρα» -όνομα και πράγμα- Κιτσάνοβιτς (σ.σ. «η διαιτησία ευνοεί τους Έλληνες» είχε πει μεταξύ άλλων), η Ομόνοια είχε μετατραπεί σε κέντρο ξέφρενων πανηγυρισμών. Όλοι οι δρόμοι, πλέον, οδηγούσαν στο ΣΕΦ το μεθεπόμενο βράδυ.
Κυριακή 14 Ιουνίου: Στην κορυφή της Ευρώπης
«Γιατί κάνουν έτσι αυτοί;» θα ρώταγε απορημένα κάποιος μπόμπιρας εκείνη τη μαγική βραδιά, βλέποντας όσα επακολούθησαν μετά τη λήξη του τελικού! Η Ελλάδα στο πιο ψηλό σκαλί του βάθρου και χιλιάδες κόσμου μέσα και έξω από το ΣΕΦ σε παροξυσμό! «Είμαστε πια πρωταθλητές, έρχονται άλλες εποχές» όπως εμπνευσμένα τραγουδούσαν λίγο αργότερα οι Φατμέ με τη φωνή του Νίκου Πορτοκάλογλου!
Όλη η χώρα στα πρόθυρα της τρέλας! Μα είναι να μη τρελαίνεται κανείς; Αυτή τη φορά ούτε ο ανεκδιήγητος Ισπανός ρέφερι Σαντσίς δε στάθηκε εμπόδιο στην Εθνική μας. Με ψυχή «χιλίων λεόντων» τα παιδιά του Κώστα Πολίτη και του Ευθύμη Κιουμουρτζόγλου έκαναν την αρμάδα του Γκομέλσκι να μοιάζει με… πλέι μομπίλ!
Ο Γκάλης ήταν ο γνωστός «γκάνγκστερ» με 40 πόντους και ορισμένα απίθανα καλάθια που έμειναν στην ιστορία, ο Γιαννάκης έφαγε το ξύλο της ζωής του από τον θηριώδη Τσατσένκο των 2,20μ., ενώ ο Ανδρίτσος αποδείχθηκε «τέρας ψυχραιμίας» (σ.σ. έστειλε με δύο βολές το ματς στην παράταση), όπως και ο Καμπούρης, που οι θρυλικές του πια βολές τέσσερα δευτερόλεπτα πριν από τη λήξη του έξτρα πεντάλεπτου, μας χάρισαν το πολυπόθητο τρόπαιο.
Η ζήλια στα πρόσωπα των ηττημένων την ώρα της απονομής ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη γι’ αυτό που είχε καταφέρει η Εθνική Ελλάδας. Κι ας έλεγε ο Γκομέλσκι ότι «υπό τέτοιες συνθήκες, ακόμα κι η Μαυριτανία θα κέρδιζε τον τίτλο».
Εμείς θα κρατήσουμε τη δήλωση του ίδιου για τον Γκάλη λίγο μετά τον τελικό: «Είναι ο παίκτης του 21ου αιώνα. Του βγάζω το καπέλο». Γιατί η Ιστορία θέλει γεγονότα κι όχι υποθέσεις για να προχωρήσει το δρόμο της. Και η Εθνική Ομάδα Μπάσκετ, το καλοκαίρι του 1987, έγραψε Ιστορία!
Οι πόντοι της ελληνικής ομάδας σε όλους τους αγώνες
Ελλάδα – Ρουμανία 109-77
Ελλάδα: Γκάλης 44, Σταυρόπουλος, Γιαννάκης 8, Καμπούρης 6, Λινάρδος 4, Καρατζάς 2, Φιλίππου 12, Φασούλας 20, Ιωάννου 2, Χριστοδούλου 6, Ρωμανίδης 5.
Ελλάδα – Γιουγκοσλαβία 84-78
Ελλάδα: Γκάλης 44, Σταυρόπουλος 1, Γιαννάκης 11, Καμπούρης 5, Ρωμανίδης, Φιλίππου 4, Φασούλας 8, Χριστοδούλου 9, Ανδρίτσος 2.
Ελλάδα – Ισπανία 89-106
Ελλάδα: Γκάλης 35, Γιαννάκης 17, Καμπούρης 1, Καρατζάς, Ρωμανίδης 8, Φασούλας 20, Χριστοδούλου 8, Ανδρίτσος.
Ελλάδα – Σοβιετική Ένωση 66-69
Ελλάδα: Γκάλης 31, Γιαννάκης 9, Καμπούρης 7, Ρωμανίδης, Ανδρίτσος, Φασούλας 13, Ιωάννου 2, Χριστοδούλου 4, Σταυρόπουλος.
Ελλάδα – Γαλλία 82-69
Ελλάδα: Γκάλης 34, Γιαννάκης 10, Καμπούρης 10, Ρωμανίδης 7, Ανδρίτσος 4, Φασούλας 5, Ιωάννου, Χριστοδούλου 12.
Ελλάδα – Ιταλία 90-78
Ελλάδα: Γκάλης 38, Γιαννάκης 22, Καμπούρης 14, Φιλίππου 2, Φασούλας 9, Ιωάννου 2, Χριστοδούλου 3.
Ελλάδα – Γιουγκοσλαβία 81-77 (ημιτελικός)
Ελλάδα: Γκάλης 30, Σταυρόπουλος, Γιαννάκης 14, Καμπούρης, Φιλίππου, Ανδρίτσος 8, Φασούλας 11, Ιωάννου, Χριστοδούλου 18.
Ελλάδα – Σοβιετική Ένωση 103-101 (τελικός, παράταση, κ.α. 89-89)
Ελλάδα: Γκάλης 40, Γιαννάκης 10, Καμπούρης 10, Ρωμανίδης 3, Φιλίππου, Φασούλας 10, Ιωάννου 8, Χριστοδούλου 10, Ανδρίτσος 12