Του Γιώργου Αδαμόπουλου / info@eurohoops.net
Δεν είναι συνηθισμένο, όπως λένε, να ευθυγραμμίζονται απόλυτα τα άστρα και όλοι οι πλανήτες. Όταν συμβαίνει, δείχνει μαγικό, ίσως και λογοτεχνικό. Σίγουρα, πάντως, μοιάζει… κινηματογραφικό.
Το βράδυ της 4ης Απριλίου 1968 φάνηκε να τα συνδυάζει όλα. Μία σπουδαία ομάδα, μία μεγάλη ιστορία. Μία συγκινητική ιστορία, που ξέφευγε ακόμη και από τους οπαδικούς διαχωρισμούς. Η συνοδεία μίας χαρακτηριστικής ραδιοφωνικής φωνής, απαραίτητη. Για κάποιους, ακόμη και χρόνια αργότερα, όλο αυτό ήταν σαν ένα ευφάνταστο και υπερβολικά αισιόδοξο σενάριο ταινίας.
Πού να φαντάζονταν ότι, πενήντα χρόνια μετά, αυτό το σενάριο που θα «γεννούσε» ένα συμβολικό φιλμ, θα ήταν βγαλμένο μέσα από την ίδια τη ζωή. Μέσα από την «ωραία ζωή» και την πορεία της ομάδας μπάσκετ της ΑΕΚ, της πρώτης ελληνικής ομάδας που κατέκτησε ευρωπαϊκό τίτλο. Σήμερα (4/4), συμπληρώνονται 55 χρόνια από τον «κιτρινόμαυρο» θρίαμβο επί της Σλάβια Πράγας, στον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων του 1968, στο κατάμεστο από 80.000 θεατές Παναθηναϊκό Στάδιο.
55 χρόνια από την ακτινοβόλο βραδιά στο Καλλιμάρμαρο των 80.000 θεατών, που σόκαρε την Ευρώπη. 55 χρόνια από την πρώτη διεθνή επιτυχία ελληνικής ομάδας, που «απογείωσε» τον ελληνικό αθλητισμό και αφύπνισε συνειδήσεις.
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ, «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ» pic.twitter.com/eR4usvDETS— AEK B.C. (@aekbcgr) April 3, 2023
«Kέρδισε, επειδή δεν μπορούσε να χάσει»!
Για εκείνον τον άθλο, αγωνιστικά και μη, λίγα πράγματα έχουν μείνει κρυφά. Λίγες λέξεις δεν γράφτηκαν και ελάχιστες ιστορίες παρέμειναν στα χείλη των πρωταγωνιστών δίχως να τις ξεστομίσουν με αναπόληση και περηφάνια. Πέντε χρόνια νωρίτερα, όμως, μία ατάκα στην κινηματογραφική ταινία «1968», του Τάσου Μπουλμέτη, σχεδόν «ζωγράφισε» τον «καμβά» της επιτυχίας του «Δικέφαλου» και περιέγραψε με ανατριχιαστική ακρίβεια το πεπρωμένο των παικτών του κόουτς Νίκου Μήλα…
«Εκείνη η ομάδα κέρδισε, επειδή δεν μπορούσε να χάσει»!
Ο τελικός της Αθήνας αποτελεί ακόμη ένα ορόσημο του ελληνικού αθλητισμού. Είναι μία πρώτη ιστορία της νίκης της φαντασίας επί της πραγματικότητας, της επικράτησης του ανέφικτου επί του ουτοπικού. Το τελικό 89-82 και η θρυλική φωτογραφία με το γεμάτο Καλλιμάρμαρο κοσμεί ακόμη τα γραφεία της FIBA Europe. Οι φανέλες των πρωτεργατών εκείνης της ομάδας, του Γιώργου Αμερικάνου και του Γιώργου Τρόντζου, το Νο10 και Νο6 αντίστοιχα, κοσμούν την οροφή της έδρας της Ένωσης, στα Άνω Λιόσια. Η ιστορία της «χρυσής» ΑΕΚ του 1968, ωστόσο, ξεκίνησε νωρίτερα. Και είχε αρχίσει και με ανείπωτο πόνο…
Για τον Γιώργο Μόσχο
Στα μέσα της δεκαετίας του ’60, η ΑΕΚ ήταν η αδιαμφισβήτητη κυρίαρχος, με τέσσερα διαδοχικά πρωταθλήματα από το 1963 ως το 1966. Την τελευταία χρονιά, μάλιστα, είχε προκριθεί στο φάιναλ φορ του Κυπέλλου Πρωταθλητριών στο Μιλάνο. Έλαβε την 4η θέση κόντρα σε μεγαθήρια, χάνοντας στον ημιτελικό με 103-73 από τη Σλάβια Πράγας και στον αγώνα κατάταξης από την ΤΣΣΚΑ Μόσχας, με 85-62. Το ματς με τη Σλάβια ήταν και το τελευταίο της καριέρας του βασικού πλέι μέικερ της Ένωσης, Γιώργου Μόσχου.
Ο Μόσχος είχε καταρρεύσει λίγο μετά τον αγώνα και επέστρεψε εσπευσμένα στην Αθήνα. Λίγο αργότερα, διαγνώστηκε με καρκίνο στους λεμφαδένες και τον Δεκέμβριο του 1966 άφησε την τελευταία πνοή του, σε ηλικία μόλις 29 ετών… Η θλίψη απέραντη. Οι συμπαίκτες του, δυο χρόνια αργότερα, κόντρα στον ίδιο αντίπαλο, του αφιέρωσαν την κατάκτηση του Κυπέλλου Κυπελλούχων και το όνομά του είχε δοθεί στο κλειστό γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας, πριν αυτό γκρεμιστεί μαζί με την πρώην έδρα της ποδοσφαιρικής ομάδας.
Η πορεία («κάθαρσης») προς τον τελικό
Η πορεία στο Κυπελλούχων του 1968 έμοιαζε με μία διαδρομή «κάθαρσης» και λύτρωσης. Ο «Δικέφαλος» είχε χάσει από τον Παναθηναϊκό τον τίτλο το 1967 και αγωνίστηκε στη δεύτερη τη τάξει ευρωπαϊκή διοργάνωση. Πέρασε τον 1ο γύρο δίχως αγώνα και στον 2ο συνάντησε την ισπανική KAS Βιτόρια, στην οποία αγωνιζόταν ο Πέπε Λάσο, πατέρας του πρώην προπονητή της Ρεάλ, Πάμπλο. Η ήττα με 82-72 άφηνε περιθώρια ελπίδας, τα οποία η ΑΕΚ επιβεβαίωσε, νικώντας 85-65 στον επαναληπτικό της Αθήνας, χάρη σε 41π. του Αμερικάνου.
Η συνέχεια με τη βελγική Ρουαγιάλ έδειχνε ευκολότερη, αλλά οι συνθήκες όχι. Η Ένωση κέρδισε με 76-54 στο πρώτο ματς στο Καλλιμάρμαρο, όμως στη ρεβάνς του Βελγίου, οι γηπεδούχοι δεν παραχώρησαν το γήπεδο για προπόνηση και την παραμονή οι παίκτες του Μήλα γυμνάστηκαν πλάι… στη λαϊκή αγορά, σε κέντρο της πόλης, υπό βροχή και με δύο μπασκέτες που στήθηκαν πρόχειρα στο σημείο. Η ΑΕΚ ηττήθηκε με σκορ 74-54, όμως διατήρησε οριακά το +22 και προκρίθηκε στα ημιτελικά, όπου περίμενε η πανίσχυρη (και κάτοχος του τίτλου) Ίνις Βαρέζε.
Μία ραβέρσα και μία ιδέα
Η ιταλική ομάδα επιβλήθηκε εντός έδρας, στο πρώτο ματς, με 78-60. Η ρεβάνς έμοιαζε με ακατόρθωτη αποστολή, όμως η ΑΕΚ είχε πλησιάσει στην ανατροπή από το 42-26 του ημιχρόνου, ενώπιον σχεδόν 60.000 θεατών. Οι 31π. του Αμερικάνου ισοφάρισαν τη διαφορά του πρώτου ματς, στο 70-52 λίγα δευτερόλεπτα για τη λήξη, πριν η ραβέρσα του Γιώργου Τρόντζου διαγράψει το ενδεχόμενο παράτασης και στείλει την ομάδα του στον τελικό!
Το σύστημα διεξαγωγής του διπλού τελικού πήγε περίπατο στην ιδέα των ανθρώπων της ΑΕΚ για μονό αγώνα, στην Αθήνα. Οι Έλληνες παράγοντες δέχθηκαν να καλύψουν το κόστος των εσόδων που θα έχανε η Σλάβια από το παιχνίδι στο «σπίτι» της, αλλά και τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής στην Αθήνα. Οι υπερόπτες Τσεχοσλοβάκοι δέχθηκαν, θεωρώντας πως η έδρα δεν έχει σημασία για τους ίδιους, ως το μεγάλο φαβορί. Όταν αντίκρισαν 80.000 φιλάθλους, ενδεχομένως να αναθεώρησαν. Προφανώς το έκαναν στο σφύριγμα της λήξης, όταν η χαρακτηριστική φωνή του Βασίλη Γεωργίου «έντυνε» με γλαφυρό τρόπο την ως τότε σπουδαιότερη επιτυχία ομαδικού σπορ στην Ελλάδα.
«Ο έναστρος ουρανός αυλακωνόταν…!»
Η προσέλευση του κόσμου χάρισε ένα νέο ρεκόρ Γκίνες και στο τέλος του μεγάλου αγώνα όσοι είχαν την τύχη να είναι εκεί, αλλά και δεκάδες χιλιάδες άλλοι φίλαθλοι, γέμισαν τους δρόμους της πρωτεύουσας ως την Ομόνοια, πανηγυρίζοντας. Ο Γιώργος Αμερικάνος σκόραρε 29π. στον τελικό, στον οποίο αγωνίστηκαν και οι Χρηστέας (4), Βασιλειάδης (11), Λαρεντζάκης (6), Ζούπας (12), Τρόντζος (24), Τσάβας (3), Νεσιάδης, Δημητριάδης, Πετράκης. Για λόγους ασφαλείας, η FIBA απένειμε ένα μεταλλικό τρόπαιο, αφού το αυθεντικό, από κρύσταλλο Βοημίας, απεστάλη έπειτα από λίγες μέρες στα γραφεία της ΑΕΚ. Ένα λεπτό πριν από το τέλος του τελικού, χιλιάδες κεριά άναψαν στα χέρια των ανθρώπων που ήταν στις εξέδρες.
Το ξέσπασμα είχε γίνει πολύ νωρίτερα και είχε υποχρεώσει τον απεσταλμένο της γαλλικής «Equipe» να γράψει: «Η ιαχή “ΑΕΚ-ΑΕΚ” κάλυπτε επί δυο ώρες κάθε άλλο θόρυβο, ενώ κάθε φορά που η ελληνική ομάδα σημείωνε καλάθι, ο έναστρος ουρανός αυλακωνόταν από χιλιάδες χρωματιστές φωτοβολίδες!». Μέχρι και τα κεριά και οι φωτοβολίδες είχαν ευθυγραμμιστεί, τελικά, με όλα τα εκείνα τα άστρα και τους πλανήτες. Συνθέτοντας ένα «σενάριο» που έγινε κινηματογραφικά αληθοφανές.
Photos credits: Eurokinissi
Διαβάστε ακόμη: