By Talek Harris / Çeviri: Yılmazcem Özardıç
Bu yazı ilk olarak smh.com’da yayınlanmış ve Operation Yao Ming kitabından esinlenilmiştir.
Çin’in NBA’e ithal ettiği ilk oyuncu olan, yıllarca her attığı adım takip edilen ve formasını giydiği Houston Rockets‘ın armasını değiştirmesine neden olacak kadar büyük etkiler yapan Yao Ming’in kariyeri şanssız sakatlıklar nedeniyle erken bitti. Ancak ondan bu yana kimse bu kadar büyük bir etkiyi saha dışında yaratmadı.
Peki ya Çin Halk Cumhuriyeti, spordaki yıllar süren başarısızlığını ortaya koyduğu yeni kurallarla noktalamak isterken Yao Ming’i bilerek yaratmış, sonra da yasa dışı ilaçlar ve hormonlarla daha da fiziksel olarak geliştirerek NBA’e göndermişse? Bu iddiaların hepsi ‘Operasyon Yao Ming’ adlı kitapta paylaşılmıştı.
Kitabın iddiasına göre Çin’li basketbol devi Yao Ming rastgele doğan bir çocuk değildi. Yao spor için devlet tarafından yaratılmış, isteklerine karşı gelerek eğitilmiş ve boyunu uzatmak için üstünde bir takım şüphe uyandıran bilimsel çalışmalar yapılmıştı.
2.28’lik eski Houston Rockets pivotu çocukluğu adeta bir acemi birliği koşullarında geçen binlerce potansiyel Çinli sporcudan biriydi ve yıllar boyunca çok ağır, cezalı antrenmanlara maruz kaldı.
Operasyon Yao Ming kitabının yazarı Brook Larmer, Çin’in ilk başarılı basketbol ürünü ve dünya üzerindeki en çok tanınan yüzü Yao Ming’in yaklaşık 50 yıl önce Mao Zedong tarafından devlet adına uygulamaya konulan ağır, eski yöntemlere dayanan programın bir sonucu olduğunu iddia ediyor.
“Yao Çin’in modern ilerlemesi için çok iyi bir sembol, Pasifik’in karşısına geçen bir reklam ikonu ve Batı ile Doğu arasında büyük bir köprü görevi görüyor” diyor Larmer, “Ancak aynı şekilde Ming, Çin’deki sosyalizmin son kalelerinden olan sistemin bir parçası.”
Larmer Yao’nun doğumunu spor yoluyla ülkenin övünecek bir şeye sahip olmasını isteyen yetkililerin, ailesini iki jenerasyon boyunca takip ederek gerçekleştirdiğini söylüyor.
Yazar doktorların gençlerin kemik yapılarına ve saç örneklerine bakarak hangi sporu ne kadar üst seviyede yapabileceklerine dair bir tahmin yürüttükleri sistemden bahsediyor. Bu sisteme göre ağırlık kaldıranların güçlü gövdeleri, dalışçıların küçük kalçaları ve basketbolcuların uzun boyları olması gerekiyor.
“Jenerasyonların git gide uzaması bir kaza değil” diyor yazar, “Kuzey Çin’e giden ilk NBA gözlemcilerinden biri 20’den fazla 2.10’dan uzun Çinli görünce ne yapacağını bilememiş.”
Yao’nun dedesi Şangay’ın en uzun adamlarından biriymiş ve basketbol oynamak için çok geç keşfedilmiş. Ancak onun oğlu, 2.05’lik Yao Zhiyuan malum spor sisteminde kendini bulmuş.
Sonra Zhiyuan 1.82’lik, Çin’in kadın milli takımının kaptanı Fang Fengdi ile eşleştirilmiş.
Bu ikili öjenik bir durumda, bir dönemler Naziler tarafından kullanılan ve sonra Pekin tarafından alınan gen havuzu manipülasyonuna maruz kalınan sistemde evlendirilmiş.