by Semih Altınbaş / info@eurohoops.net
EuroLeague’in köklü bir tarihi olduğunu varsayarsak halihazırda 741.4 milyonluk bir nüfusa sahip koskoca bir kıtanın böyle bir süreçte büyük efsaneler çıkarmaması düşünülemez.
Ancak ne var ki, istatistik tutma ya da onları saklama alışkanlığı Avrupa’ya epey bir geç ulaşıyor. Baktığınız zaman 1950’ler NBA’inde oynanan bir maçın tüm istatistiklerini şıp diye bulabilirken Avrupa kıtasındaki organizasyonlarda bu çok mümkün olmuyor.
1991-92 sezonundan itibaren elimizde olan verilerle bugün sizi EuroLeague’de yıllarca büyük boyalı alan dominasyonlarıyla karşımıza çıkan efsanevi uzunlarla buluşturacağız.
İçlerinde çok yakından tanıdığımız isimlerin de bulunduğu bu yıldızlar, çemberden seken topları rakiplerine kaptırmamak noktasında en içten çabayı gösterenler aynı zamanda.
Geçen hafta sizleri son 30 yılın sayı krallarıyla buluşturduk. Şimdiyse karşınızda EuroLeague’in 1992’den beri süregelen ribaund kralları…
EuroLeague: Son 30 Yılın Sayı Kralları
1991-92 / Corny Thompson (ABD)
Doğum Tarihi: 5 Şubat 1960
Takımı: Joventut Badalona
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 18 maçta 11.7 ribaund
1991-92 sezonu, Joventut Badalona için FIBA Euroleague’de finale ulaşarak 1994’teki şampiyonluğun sinyallerini çakmak demekti. O finalde Sasha Djordjevic’in şutuyla Zeljko Obradovic‘in Partizan’ı şampiyonluğa ulaşırken 2 sene sonra aynı antrenör onları da şampiyonluğa ulaştırdı.
Jordi Villacampa, Rafa Jofresa, Mike Smith gibi isimlerin bulunduğu kadronun yıldız isimlerinden birisi de uzun forvet Corny Thompson’dı. O sezon turnuvada çıktığı 18 maçta topladığı 11.7 ribaundla yıldızlaşan 2.03’lük Thompson, iri cüssesiyle kuşkusuz takımının başarılı geçen sezonlarındaki en büyük pay sahiplerinden biriydi.
1992-93 / Arvydas Sabonis (Litvanya)
Doğum Tarihi: 19 Aralık 1964
Takımı: Real Madrid
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 20 maçta 11.9 ribaund
80’ler EuroLeague’inin en dominant isimlerinden birisi Arvydas Sabonis, Zalgiris Kaunas’ta geçirdiği yıllarda şampiyonluğu hep ucuna getirmiş ancak bu noktada Drazen Petrovic’in Cibona’sına takılmıştı.
1990’lar ise onun için bir duraklama süreci geçiren Real Madrid devini uyandırma misyonunu tamamlama yılları olacaktı.
Bu bağlamda Eflatun-Beyazlılar’ın 3 sezon formasını giyen Sabas, ilk sezonunu ribaund kralı olarak tamamlarken son sezonunda Zeljko Obradovic önderliğindeki takımı Joe Arlauckas’la şampiyonluğa taşıyacaktı.
1993-94 / Roy Tarpley (ABD)
Doğum Tarihi: 28 Kasım 1964
Takımı: Olympiacos
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 19 maçta 12.8 ribaund
2 farklı dönemde toplam 6 yıl Dallas Mavericks formasını giymiş ancak NBA’den alkol problemi sebebiyle men edilmişti 1995’te Roy Tarpley. İlk Avrupa macerası olan Aris formasıyla Saporta Kupası Finali’nde Efes Pilsen’i mağlup eden takımın bir parçasıydı.
Sonraki sezon ise onu Yunan devi Olympiacos bekliyordu. Takımın Final Four’a çıkmasındaki önemli pay sahiplerinden olan Amerikan pivot, 12.8 ribaund ortalamasıyla lige önderlik etti.
Kendisi 2015 yılında karaciğer yetmezliğinden hayatını kaybetti.
1994-95 / Stojko Vrankovic (Hırvatistan)
Doğum Tarihi: 22 Ocak 1964
Takımı: Panathinaikos
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 21 maçta 12.1 ribaund
Stojko Vrankovic, 1990’ların ortasında Bozidar Maljkovic yönetiminde şampiyonluğa ulaşan ve o dönemde Avrupa’da adını büyük ölçüde duyurmaya başlayan Panathinaikos‘un çok önemli bir parçasıydı.
1996 Finali’nde Barcelonalı Jose Antonio Montero’ya yaptığı bloğun panyadan gelmesiyle epey gündeme gelen Vrankovic, dominant uzunların şahıydı bir dönem.
Onu bloklarıyla triple-double yaparken görebilirdiniz. Kendisi, 1994-95 sezonunun da ribaund kralı konumunda.
1995-96 / Charles Shackleford (ABD)
Doğum Tarihi: 22 Nisan 1966
Takımı: Ülkerspor
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 18 maçta 12.3 ribaund
NBA kariyeri pek de iyi geçmeyen ancak Avrupa’da kaydadeğer işler yapmış bir isim olarak Charles Shackleford’u gösterebiliriz.
1995-96 sezonunda henüz birkaç yıllık bir kulüp olan Ülkerspor’un Avrupa macerasında yer alan Shackleford takımla beraber çıktığı 18 maçta 12.3 ribaund ortalamasıyla bütün kıtaya önderlik etmişti.
Sakatlığı sebebiyle bir süre sonra Ülker tarafından serbest bırakılan ABDli pivot, Aris ve PAOK formaları da giydi.
1996-97 / Warren Kidd (ABD)
Doğum Tarihi: 9 Eylül 1970
Takımı: Stefanel Milano
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 22 maçta 10.5 ribaund
NCAA’de ribaund krallığı yaşamış bir isim olarak NBA’de pek barınamayan Warren Kidd kariyerinin tamamını İtalya ve İspanya’da geçirdi.
1996-98 yılları arasında oynadığı Milano‘nunsa en önemli parçalarından biriydi. 1996-97 aksiyonu boyunca çıktığı 22 maçta 10.5 ribaund ortalamasıyla oynayarak sezona damgasını vurdu.
1997-98 / Dejan Tomasevic (Sırbistan)
Doğum Tarihi: 6 Mayıs 1993
Takımı: Partizan
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 23 maçta 9.6 ribaund
90’ların ilk yarısını Belgrad’ın kızıl yakasında geçiren Tomasevic için ikinci devre siyah yakaya yolculuğu temsil ediyordu.
1997-98 sezonunda topladığı ribaundlarla zirveye çıkan Dejan, gelecek sezonlar için iyi bir sinyal veriyordu.
1998-99 / Zan Tabak (Hırvatistan)
Doğum Tarihi: 15 Haziran 1970
Takımı: Fenerbahçe
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 18 maçta 10.0 ribaund
Fenerbahçe‘nin 1998-99 sezonu için sürekli daha başarılı olunabileceği yönünde yorumlar yapılır. Bunun sebebi de eldeki harika kadronun potansiyelinin yeteri kadar kullanılmadığı görüşüdür.
O bütünün bir parçası olan Hırvat uzun Zan Tabak, Fener‘in şampiyon Zalgiris‘i bile devirebildiği o macerada 10.0 ribaund averajıyla zirvedeydi.
Boza Maljkovic’in Jugoplastika ekolünden çıkma bir isim olan Tabak için Türkiye dönemi epey iyi hatıralarla andığı bir süreç.
1999-00 / Hüseyin Beşok (Türkiye)
Doğum Tarihi: 8 Şubat 1975
Takımı: Efes Pilsen
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 23 maçta 10.0 ribaund
Hüseyin Beşok, Türk basketbolunun bünyesinden çıkan en büyük değerlerden birisi ve bu listede olması hiç şaşırtıcı olmayan bir isim.
Kariyerinin uzunca bir döneminde Efes Pilsen forması giyen Beşok, Avrupa macerasından önce 2 BSL şampiyonluğu kazandı.
1999-00 sezonundaysa TOFAŞ’ın liderliğiyle tamamlanan macerada Efes, EuroLeague Final Four’una kalan ilk Türk takımı oluyordu.
Hüseyin Beşok ise ligde çıktığı 22 normal sezon maçında 10.5 ribaundluk averajıyla bu özel seneyi ribaund kralı olarak kapattı. EuroLeague’de de durum değişmiyordu. Orada da 23 maça çıkan deneyimli pivot, 10.0 ribaundla zirvedeydi.
2000-01 / Dejan Tomasevic (Sırbistan)
Doğum Tarihi: 6 Mayıs 1993
Takımı: Buducnost
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 12 maçta 11.5 ribaund
Dejan Tomasevic’in Avrupa’yı tam anlamıyla domine ettiği sezon 2000-01. Potansiyelini tam anlamıyla göstermişti Buducnost Podgorica’daki döneminde.
Her zaman sahada harika bir yönetici olarak gördüğümüz isimlerden birisi olan Tomasevic, normal sezonun MVP’si seçilirken aynı zamanda ribaund kralı olarak karşımızdaydı.
2001-02 / Mirsad Türkcan (Türkiye)
Doğum Tarihi: 7 Haziran 1976
Takımı: CSKA Moskova
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 17 maçta 12.7 ribaund
Mirsad’ı bu listede daha çok göreceksiniz. İlk görüşünüz olarak CSKA Moskova’da tıpkı Tomasevic’in önceki sezonu gibi domine ettiği performanslarla sahnedeydi.
CSKA’nın gelecek sezonlardaki yıldızlar karması ekiplerine nazaran daha zayıf bir takım olan 2001-02 kadrosunda Mirsad, en büyük yıldız olarak parlıyordu.
17 küsür sayı ortalaması da yakalayan Türkcan, 2001 Avrupa Basketbol Şampiyonası ikinciliğimizin hemen ardından gelen bu sezonda adeta coşarak ribaund kralı oldu.
2002-03 / Mirsad Türkcan (Türkiye)
Doğum Tarihi: 7 Haziran 1976
Takımı: Montepaschi Siena
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 21 maçta 11.8 ribaund
Hemen ertesi sezon elbette bu durum son bulmayacaktı. Her zaman istikrarıyla tanıdığımız bir isim olan Mirsad Türkcan, Ergin Ataman yönetiminde EuroLeague’de Final Four’a yükselen Siena kadrosunda da CSKA‘daki kadar olmasa da en fazla öne çıkan isimlerden biriydi.
Alphonso Ford, Vrbica Stepanov, Bootsy Thornton gibi yıldızlarla oynayan takım 2003 Final Four’unda Barcelona’da Ettore Messina’nın Benetton’una kaybederken Mirsad’ı yeniden ribaundlarda zirvenin yegâne sahibi olarak görecektik.
2003-04 / Arvydas Sabonis (Litvanya)
Doğum Tarihi: 19 Aralık 1964
Takımı: Zalgiris Kaunas
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 18 maçta 10.7 ribaund
39 yaşında Avrupa’ya ve yuvası Zalgiris‘e geri döndü Arvydas Sabonis. Bu dönüşünde sergilediği performansla da kendisini artık kanıtlayacak bir şeyi kalmamasına rağmen öyle bir ispat etti ki o yaşındaki sürekliliğiyle…
Zalgiris Kaunas o sezon Litvanya’yı Avrupa şampiyonu yapan koç Antanas Sireika önderliğinde Sabas, Darjus Lavrinovic, Ed Cota, Tanoka Beard ve Ainars Bagatskis gibi isimlerin bulunduğu kadroyla iddialı bir yapılanmaydı.
Sezon bittiğinde hayatının 40. yılını geçiren bir pivot olarak 16.7 sayı – 10.7 ribaund ortalamalarıyla Top 16 MVP’liği üstü ribaund krallığıyla basketbola veda ediyordu Sabonis.
2004-05 / Tanoka Beard (ABD)
Doğum Tarihi: 29 Eylül 1971
Takımı: Zalgiris Kaunas
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 20 maçta 10.6 ribaund
Türkiye’de Ülkerspor ve Fenerbahçe formalarıyla da önemli performanslar gösteren Tanoka Beard daha çok Zalgiris dönemiyle anılır.
Bunun sebebi de çok açık ve net ortada diye düşünüyorum. Listede bir kez daha aynı formayla göreceğiniz Beard, 2004-05 sezonunda 10.6 ribaundla liderlik koltuğunu sahiplendi.
2005-06 / Mirsad Türkcan (Türkiye)
Doğum Tarihi: 7 Haziran 1976
Takımı: Ülkerspor
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 16 maçta 8.9 ribaund
Saymaya devam. 3. kez ribaund şampiyonu oluyor Mirsad. Hem de 3. farklı takımıyla…
2005-06, Ülkerspor’un son faal sezonuydu. Devamında Fenerbahçe‘yle güçlerini birleştirip, Alpella adında ekstra bir takım kurma yoluna gitmişlerdi.
Son sezonun kötü geçmediğini söyleyebiliriz. Jeff Trepagnier, Vrbica Stepanov, Marcus Haislip gibi oyunculardan oluşan kadro BSL’de şampiyonluğa ulaştı.
Mirsad ise yeniden EuroLeague’in ribaund lideriydi.
2006-07 / Tanoka Beard (ABD)
Doğum Tarihi: 29 Eylül 1971
Takımı: Zalgiris Kaunas
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 14 maçta 9.8 ribaund
Tanoka Beard yeniden sahnede. Zalgiris‘in çok çok kötü performans sergileyip 14 normal sezon maçında sadece 2 galibiyet aldığı bir dönemdi ancak Beard üstüne düşeni yapıyordu diyebiliriz.
Kadronun Marko Popovic’le beraber en önemli oyuncusu olan deneyimli yıldız 36 yaşında EuroLeague kariyerini ribaund kralı olarak noktaladı.
2007-08 / Travis Watson (ABD)
Doğum Tarihi: 20 Mart 1981
Takımı: Olimpia Milano
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 14 maçta 9.7 ribaund
2 kez kazandığı ödülün ilkine Milano formasıyla 2007-08 sezonunda ulaşan Travis Watson, tüm kariyerini Avrupa’da geçirmiş bir Amerikalı.
2015’te basketboldan uzaklaşan Watson, 2018’de tekrar Litvanya ekibi Vytis’e imza attı ancak bu da onun son basketbol oyunculuğu macerası oldu.
2008-09 / Mirsad Türkcan (Türkiye)
Doğum Tarihi: 7 Haziran 1976
Takımı: Fenerbahçe Ülker
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 14 maçta 8.6 ribaund
2008-09 sezonu Fenerbahçe Ülker’in modern EuroLeague’deki ilk playoffunun ardından gelen sezon olarak daha büyük beklentilere sahne olması düşünülen bir süreçti.
Durum hiç böyle ilerlemedi ve temsilcimiz Top 16’da sadece Cibona karşısında bir galibiyet elde ederek turnuvaya veda etti ancak Mirsad… İstikrar abidesi yeniden sahnedeydi elbette!
Kaç etti? 4 mü? Durun, daha bitmedi…
2009-10 / Travis Watson (ABD)
Doğum Tarihi: 20 Mart 1981
Takımı: Zalgiris Kaunas
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 13 maçta 9.4 ribaund
Travis Watson’ın karşımıza EuroLeague’de son çıkışı Zalgiris formasıyla oldu. Fortitudo Bologna ve Olimpia Milano gibi önemli ekiplerde forma giyen bir isim olarak 2009-11 yılları arasında Litvanya’da boy gösterdi.
2 kez ribaund şampiyonu olanlar kulübünün üyelerinden Watson, 13 maçta 9.4 ribaundla 2009-10 sezonunda da zirveye adını yazdırmayı başardı.
2010-11 / Mirsad Türkcan (Türkiye)
Doğum Tarihi: 7 Haziran 1976
Takımı: Fenerbahçe Ülker
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 12 maçta 7.3 ribaund
Fenerbahçe‘nin 5 ana branşta çok iddialı olduğu sezondu 2010-11. Sarunas Jasikevicius, Mirsad Türkcan, Darjus Lavrinovic, Roko Ukic, Marko Tomas, Tarence Kinsey ve Ömer Onan gibi isimlerin bir araya geldiği o kadroda Neven Spahija önderliğinde finalde Galatasaray 4-2 geçilerek BSL şampiyonu olunmuştu.
EuroLeague’de de iç açıcı bir performans var olduğunu söylememiz mümkündü fakat Top 16’e üst üste 3 galibiyetle başlamasına rağmen başarıdan uzak kalmıştı temsilcimiz.
Bu sezon Mirsad Türkcan’ı yeniden zirvede gördüğümüz bir süreç olarak tarihe geçerken tamı tamına 5. ribaund krallığını elde etti yıldız forvet.
Onu uzun yıllar modern EuroLeague’in ribaund lideri olarak gördük. Şimdi her ne kadar Felipe Reyes ve Paulius Jankunas arasında bu yarış gidip gelse de Mirsad gibi bir ribaundçu dünyaya kaç tane gelir, bilmiyoruz.
2011-12 / Andrei Kirilenko (Rusya)
Doğum Tarihi: 18 Şubat 1981
Takımı: CSKA Moskova
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 17 maçta 7.4 ribaund
Andrei Kirilenko, 2011-12 sezonunda final oynayan ve şampiyonluğa çok ama çok yaklaşan CSKA‘nın en önemli kozlarından biriydi. Belki de en önemlisiydi.
O sezon ayrıca Yılın Savunmacısı seçilen AK-47, Sasha Kaun ve Ramunas Siskauskas gibi iki oyuncunun arasında oynadığı sezonda ribaundlarıyla da farkını göstermişti.
17 maçta 7.4 ribaund averajına ulaşan Rus yıldız, takımının şampiyonluğu kaybetmesiyle bu performansı unutulsa da hem NBA için hem de Avrupa basketbolu için çok büyük bir figür.
2012-13 / Viktor Khryapa (Rusya)
Doğum Tarihi: 3 Ağustos 1982
Takımı: CSKA Moskova
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 26 maçta 7.3 ribaund
Viktor Khryapa’nın ribaunduyla en fazla öne çıktığı an 2015-16 sezonunda Berlin’de oynanan final maçıdır ancak kendisi aynı zamanda 2012-13 sezonu ribaund kralıydı.
CSKA’ya çok uzun yıllar hizmet eden Khryapa, 2 farklı dönemde 13 yıl formasını giydiği Rus devinin tarihinde unutulmayacak bir isim.
2013-14 / Joffrey Lauvergne (Fransa)
Doğum Tarihi: 30 Eylül 1991
Takımı: Partizan
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 24 maçta 8.6 ribaund
2013-14 Partizan takımı, bu sezonki umut vaadeden ekip ve 2009-10’da Final Four oynayan ekiple beraber damaklarda kulüp adına leziz tat bırakan bir diğer kadroydu.
Bogdan Bogdanovic ve Leo Westermann’ın bulunduğu ekipte Joffrey Lauvergne’in performansları en göze çarpan isimler arasında yer almasını sağlıyordu. Hatta o sezon Fenerbahçe‘ye epey kök söktürdüğünü hatırlıyorum Fransız pivotun. 2 maçta 38 sayı – 15 ribaund gibi ortalamalar yakalamıştı.
Fenerbahçe Beko macerası sakatlıkların ve uyuşmazlıkların eşiğinde iyi anılacak şekilde geçmese de 2014’teki performansları önemli bir potansiyeli olduğunu kanıtlıyordu.
2014-15 / Boban Marjanovic (Sırbistan)
Doğum Tarihi: 15 Ağustos 1988
Takımı: Kızılyıldız
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 24 maçta 10.6 ribaund
Boban Marjanovic aslına bakacak olursak EuroLeague’de kalmış olsa çok çok büyük işler başarabileceğine inandığım bir isimdi. Hala da öyle.
Böyle ekstrem fizikli oyuncuların çift yönlü bir dominasyonu olduğunu görüyoruz Avrupa basketbolunda. 2014-15 sezonu da buna bir örnekti.
10 sezondur 10.0 ribaund ortalamasının üzerine çıkıldığı görülmeyen bir ligde Boban’ın varlığını çabucak anlayabiliyordunuz. Kızılyıldız’ın 2010’ların ortasındaki özel takımının bir parçası olarak hem ribaund kralı olmuş hem de Yılın Beşi’ne seçilmişti.
2015-16 / Ioannis Bourousis (Yunanistan)
Doğum Tarihi: 17 Kasım 1983
Takımı: Baskonia
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 29 maçta 8.6 ribaund
2015-16 Ioannis Bourousis benim izlemekten en keyif aldığım uzunlardan birisiydi. Baskonia adına sahada resmen yapmadığı bir şey yoktu.
2000’ler sonu Olympiacos kadrosunda da önemli bir yeri vardı ancak onun bir takımın lideri olarak nasıl bir profile sahip olabileceğinin en güzel kanıdı 2016 Baskonia’ydı hakikaten. Zaten Darius Adams, Adam Hanga, Davis Bertans ve Mike James gibi isimlerden oluştan görece iddialı bir kadroya sahip Basklar için Final Four hedefini mümkün haline getiren isim Bourousis oldu.
Bunu yaparken aynı zamanda kariyerini ribaund krallığıyla taçlandırdı.
2016-17 / Ekpe Udoh (Nijerya)
Doğum Tarihi: 20 Mayıs 1987
Takımı: Fenerbahçe
Oynadığı Maç Sayısı / Ribaund Ortalaması: 31 maçta 7.7 ribaund
Ekpe Udoh’un 2016-17 sezonunda bir de ribaund kralı olduğunu ben yeni öğrendim. Öylesine ışıltılı bir sezon geçirdi ki kazandığı şeyleri sayamamışım.
Sadece Fenerbahçe taraftarlarının değil, tüm Avrupa basketbolu sevici kesimin en büyük keşkelerinden birisi onu daha uzun süre kıtada izleyememek.
2015-17 yılları arasında öyle işler yaptı ki, bulunduğu her yeri öyle bir domine etti ki sahanın iki tarafında da… Anlatılmaz. İzlenir ve yaşanır türdendi hakikaten.
Tarihin en büyük Final Four performanslarından birini sergileyerek takımını 2017 EuroLeague şampiyonluğuna taşıyan Ekpe, o sezon Yılın Savunmacısı seçilmeyerek -bence- hakkı yense de hala unutulmuyor.