by Jason Jones / Çeviri: Bahadır Akgün / info@eurohoops.net
Bu çevirinin tüm hakları Eurohoops Ltd. Şti.’ye aittir ve tamamının veya bir kısmının izinsiz kullanılması kesinlikle yasaktır.
Bu yazı 24 Ocak 2022 tarihinde The Athletic‘te yayınlanmış ve uyarlanarak çevrilmiştir.
Birini iyi bir koç yapan şeyler nelerdir?
Red Auerbach dönemindeki NBA’de koçluk yapmak ile Steve Kerr’ün döneminde bir takım yönetmek aynıymış gibi davranamayız. Bir koç, yenilikçi olup yine de şampiyonluk kazanamayabilir. Bu durum, o koçun lig tarihindeki etkisini daha az önemli yapar mı? Peki ya yalnızca şanslı koçlar? Kim bilir 1997’de NBA Draftı lotaryasını Spurs kazanıp da Tim Duncan’ı seçmemiş olsa Greg Popovich’in dönemi nasıl geçerdi.
Birçok soru işareti ve bu soru işaretlerinin çoğunun da varsayımsal cevapları var. Yine de bu, basketbolun büyük koçlarının öneminin fark edilemeyeceği anlamına gelmiyor.
Koçları sıralamaktansa birçok başarı kazanmış koçlara, NBA’in 75 yılında kendi dönemlerinin ötesinde düşünen, basketbolu farklı bir açıdan gören başka koçlara göz atıyoruz.
NBA Tarihini Değiştiren Koçlar: Dönüşen Ligin Adapte Olan Liderleri (1976-1995) – II. Bölüm
Don Nelson
Galibiyet-mağlubiyet sayıları: 1,335-1,063 (.557) — Milwaukee Bucks (1976-87), 540-344; Golden State Warriors (1988-95, 2006-10), 422-443; New York Knicks (1995-96), 34-25; Dallas Mavericks, (1997-2005), 339-251.
Başarıları: Nelson, 1.335 galibiyet ile NBA tarihinde en çok galibiyet alan koç, üç kez NBA Yılın Koçu ödülü (1983, ’85, ’92); Şöhretler Müzesi, 2012.
Neden önemli?
Gelin biraz delilik yapalım. Yalnızca balıklı kravatlarından bahsetmiyoruz. Nellie Ball, Milwaukee’de kariyerine başladığı 1980’lerin başında garip gözükmüş olabilir. Forvetten oyun kuran bir oyuncu mu? Hücumu yöneten bir forvet mi? Oyun, sahada yer değiştirebilen çabuk oyuncular ile oynanıyordu. Boston’da Auerbach’ın takımında oynayan Nelson, birden çok kez zamanının ötesindeydi. Bob Lanier emekli olduktan sonra Nelson’ın geleneksel pivot kullanmama alışkanlığı, sık sık akla gelen bir durumdu. Golden State‘e gitti ve 2,31’lik dev Manute Bol’un üç sayı çizgisinin gerisinden şutlar sallamasına izin verdi.
Dallas’ta uzun forvet Dirk Nowitzki’nin alışılmadık bir seviyede dış tehdit olmasına göz yumdu fakat neticede Nowitzki’nin Nelson ayrıldıktan sonra 2011’de Dallas’a bir şampiyonluk kazandırmasını da o sağlamış oldu. Kısa beşlerle oynadığı ilkeleri, 2007 playofflarında sekizinci sıradan playofflara giren Golden State’in ilk sıradan giren Dallas’ı elemesini de sağladı.
Şimdilerde Draymond Green veya LeBron James’in hücumu yönetmesi çok acayip gelmiyor. Bugün koçların kullandığı eşsiz eşleşmelerin birçoğu, Nellie Ball ile ilk örneklerini verdi.
Tarihe geçtiği an
“İnanıyoruz” Warriors’ı, playofflarda ilk turda rakibini geçen ilk sekizinci sıra takımı değildi. Fakat bunu öyle bir yaptılar ki, Nelson’ın neden efsanevi bir koç olduğunu gösterdiler. Alışılmadık yaklaşımı, rakip koçların ya kendi oyuncularına güvenmek zorunda kalmasına ya da Nellie’yi onun tarzıyla yenmeye cüret etmelerine neden oluyordu. Golden State, yarı finalde Utah’a beş maçta kaybetti fakat Warriors, kısa beşleri ile birçoklarının desteklediği, favori olmayan takım oldu. Galibiyet-mağlubiyet sayısı konusunda Nelson’ın en iyi takımı olmasa da Baron Davis, Stephen Jackson, Al Harrington, Monta Ellis ve diğerleri sayesinde belki de en unutulmaz takımı oldu.
Demeç
“Nellie, kendi zamanının ötesindeydi. Şimdilerde takımların yaptığı bir sürü şey, kısa beşler, tempolu oyunlar… O, bunları 40 yıl önce yapıyordu.”
Golden State Warriors koçu Steve Kerr
Phil Jackson
Galibiyet-mağlubiyet sayıları: 1,155-485 (.704) — Chicago Bulls (1989-98), 545-193; Los Angeles Lakers (1999-04, 2005-11), 610-292.
Başarıları: 11 NBA şampiyonluğu , 1991-93, 1996-98 (Bulls); 2000-02, 2009-10 (Lakers); NBA Yılın Koçu ödülü (1996); Şöhretler Müzesi, 2007.
Neden önemli?
NBA tarihinde hiçbir koç, Jackson’dan daha fazla şampiyonluk kazanmadı. Jackson, bu şampiyonlukları kümeler hâlinde kazandı. Üç ayrı kez üst üste üçer şampiyonluk kazanan ve bir kez de üst üste iki şampiyonluk alan Jackson’ın takım oyununa verdiği önem, uzun süreli yardımcısı Tex Winter tarafından kolej seviyesinde geliştirilmiş bir sistemdi fakat Jackson, her şeyden çok dev karakterleri yönetip kazanmak için onları bir araya getirme kabiliyeti ile biliniyor olabilir.
Bunu, Michael Jordan’ın kariyerinin zirvesinde Bulls’u yöneterek veya seçici bir Dennis Rodman’a nasıl ulaşabileceğini bularak gösterdi. Daha sonrasında Shaquille O’Neal ile Kobe Bryant arasındaki pembe dizi kıvamında olaylar yaşandı. Stratejinin de ötesinde Jackson, usta bir psikologdu ve takımlarından en iyi performansı almak için doğru tuşlara nasıl basacağını biliyordu.
Tarihe geçtiği an
2009’da Lakers, Orlando’yu mağlup ettiğinde Jackson, 10. şampiyonluğunu kazandı ve Auerbach’ı geride bırakarak tarihin en çok şampiyonluk kazanan koçu oldu. Jackson’ın daha önceki dokuz şampiyonluğuna göre bu takım, diğerlerinden farklıydı. Lakers ile ikinci denemesinde şampiyonluğa oynayan bir takımı devralmadı. 2006 ve 2007’de playoffların ilk turunda kaybederken 2008’de NBA finalinde Boston Celtics‘e kaybetmişti. Pau Gasol’u takaslamak, 10. şampiyonlukta faydalı oldu fakat Jackson ve ekibi, Trevor Ariza, genç pivot Andrew Bynum gibi rol oyuncularını geliştirip Lamar Odom’dan da maksimum verim almak zorundaydı.
Demeç
“Bu kadar başarılı olmamızın temel sebebi Phil. Onu, burada yarattığı atmosferden ötürü seviyorum. Bazen tek bir kelime, tek bir cümle söylüyor ve sizi sarsıyor, düşünmeye sevk ediyor.”
Michael Jordan
Pat Riley
Galibiyet-mağlubiyet sayıları: 1,210-694 (.636) — Los Angeles Lakers (1981-90), 533-194; New York Knicks (1991-95), 223-105; Miami Heat (1995-03, 05-08), 454-395.
Başarıları: Beş NBA şampiyonluğu: 1982, ’85, ’87, ’88 (Lakers), 2006 (Heat); üç kez NBA Yılın Koçu ödülü, 1990 (Lakers), ’93 (Knicks), ’97 (Heat); Şöhretler Müzesi, 2008; Chuck Daly Yaşam Boyu Başarı Ödülü, 2012.
Neden önemli?
Showtime Lakers’ın mimarı Riley, gittiği beş takımda da kazandı. Çalıştırdığı üç takımla da NBA finali gördü ve Los Angeles ile Miami’de zafere ulaştı. Riley, çalıştırdığı her takımda farklı bir tarzda koçluk yaptı ve başarıyı yakalamak için takımındaki yetenekler ve oynanan oyun ile uyum sağlayabileceğini kanıtladı. Bu süreçte başlı başına bir ün kazandı. Evet, Magic Johnson ve Kareem Abdul-Jabbar, muhteşem Forum’daki marka isimlerdi fakat Riles da bir yıldızdı. Arkaya yatırılmış saçı ve havalı Armani takım elbiseleri, Jackson gibi koçlardan önce popüler kılıyordu. Bu da NBA’deki kültürün bir parçası oldu.
Tarihe geçtiği an
Lakers, 1987 NBA şampiyonluğunu kazandığında Riley, 1988’de de kazanacaklarını söyleyerek cesur bir adım attı.
1968 ve 1969’da Boston’ın üst üste kazandığı şampiyonluklardan bu yana hiçbir takım bunu başaramamıştı. Lakers, 1988’de yedi maçta Detroit’i geçti ve 3-2’den geri dönerek Riley’in verdiği garantiyi hayata geçirdi. ve Los Angeles’ın 1980’li yıllardaki beşinci, Riley yönetimindeki dördüncü şampiyonluğunu kazandı.
Demeç
“Büyülü bir dokunuşa sahip. Hayatın her alanında böyle.”
Pat Riley’in eski arkadaşı, oyuncu ve şarkıcı Lynda Carter
Lenny Wilkens
Galibiyet-mağlubiyet sayıları: 1,332-1,155 (.536) — Seattle SuperSonics (1969-72, 1977-85), 478-402; Portland Trail Blazers (1974-76), 75-89; Cleveland Cavaliers (1986-93), 316-258; Atlanta Hawks (1993-00), 310-232; Toronto Raptors (2000-03), 113-133; New York Knicks (2003-05), 40-41.
Başarıları: NBA şampiyonluğu, 1979 (Supersonics); 1996 Olimpiyatları altın madalyası; NBA Yılın Koçu ödülü, 1994; NBA tarihinde en çok maça çıkan koç (2,487); Şöhretler Müzesi (as a coach), 1998; Chuck Daly Yaşam Boyu Başarı Ödülü, 2011.
Neden önemli?
Wilkens, efsanevi bir koç olmadan önce efsanevi bir oyuncuydu. Ayrıca Rüya Takım’daki yardımcı antrenörlük görevi ile de Şöhretler Müzesi’nde yer alan Wilkens, 1992 Olimpiyat altını kazanan Chuck Daly’nin ekibinde yer aldı ve bu sayede FIBA Şöhretler Müzesi’ne de dahil oldu. 2005’te Knicks koçluğundan istifa ettiğinde Wilkens, galibiyet sayısında tarihin en çok kazananıydı. Wilkens’in 1980 ve 1990’lı yıllarda Doğu Konferansı’ndaki başarısı, Michael Jordan’ın Chicago Bulls dönemine denk gelince 1979’da Sonics ile kazandığı şampiyonluk dışında başka bir şampiyonluk kazanamadı fakat gelmiş geçmiş en iyi koçlardan biri olarak nam saldı.
Wilkens, lig tarihinde oyuncu-koç olarak görev yapan Bill Russell’dan sonra ikinci siyahi baş antrenörü olduğunda 32 yaşında Sonics forması giyiyordu. İki sezon sonra takım 47 galibiyete kadar çıktı fakat takım sahipleri, onun oyunculuğuna konsantre olmasını isteyerek Wilkens’i Cleveland’a takasladı. Seattle’a yalnızca koç olarak geri döndüğünde Sonics’i 1979 NBA şampiyonluğuna taşıdı. Cleveland ve Atlanta’da da başarılı dönemler geçirerek bu başarısının arkasından gitti.
Tarihe geçtiği an
Seattle’ın artık bir NBA takımı yok fakat Wilkens, Pasifik Kuzeybatı’daki basketbolseverler için çok kıymetli biri olmasını sağlayacak bir etki bıraktı. Cleveland’daki iki sezonluk oyunculuk kariyerinden sonra 1977’de 22 maçta beş galibiyet ile sezona başlayan Bob Hopkins’in yerine Sonics koçu olarak ikinci dönemine başladı. Seattle, sezonun gidişatını çevirdi ve 47 galibiyet aldıktan sonra 1978 NBA finalinde yedi maçta Washington karşısında mağlup oldu. Serinin sonucunu belirleyen maç Seattle’da oynanırken 2016’da Golden State‘in evinde kaybettiği maça kadar bir daha hiçbir takım, evinde NBA finalinin yedinci maçını kaybetmedi.
Wilkens, ertesi sezon düştüğü yerden kalkıp Sonics’i 1979 NBA şampiyonluğuna taşırken Washington’ı beş maçta geçti. Organizasyon tarihinin tek şampiyonluğu da bu oldu.
Demeç
“Lenny, inatçı bir adam. Dolayısıyla olumsuzlukların onu yenmesine izin vermez. Bence en çok sinirlendiği ve devam etmemeyi düşündüğü an, Seattle’ın onu gönderdiği andı. Oynamaya devam etmeye bile ikna ederken zorlandım. Başka bir işe başlayacaktı, tüm ikiyüzlülükten uzakta, Seattle’da uğruna k*çını yırttığı insanlardan gördüğü kötü muameleden uzakta bir şeyler düşünüyordu.”
Tecrübeli NBA koçu Bill Fitch
K.C. Jones
Galibiyet-mağlubiyet sayıları: 522-252 (.674) — Washington/Capital Bullets (1973-76), 155-91; Boston Celtics (1983-88), 308-102; Seattle SuperSonics (1990-92), 59-59.
Başarıları: İki NBA şampiyonluğu, 1984, ’86 (Boston Celtics); Chuck Daly Yaşam Boyu Başarı Ödülü, 2016.
Neden önemli?
Auerbach’ın büyüklüğünü hepimiz biliyoruz fakat Celtics tarihinin tek büyük koçu o değil. Jones, hem oyuncu hem de koç olarak kazanan biriydi ve hak ettiği takdiri, bugün de görmüyor. Baş antrenör olarak kazandığı iki şampiyonluğun yanı sıra yardımcı antrenör olarak da iki şampiyonluk kazandı. Jones, Boston koçu olarak ilk dört sezonunda NBA finaline çıktı. Boston’daki galibiyet yüzdesi, organizasyon tarihinin en yüksek yüzdesi oldu. Ayrıca Washington’daki ilk baş antrenörlük deneyiminde de başarılıydı. İkinci sezonunda NBA finaline çıktı fakat yalnızca üç sezon kaldı ve kontratı yenilenmedi.
Yine de Jones, yüksek seviyede katkılar vermeye devam etti. NBA’de 10 tam sezon koçluk yaparken hiçbir sezon, galibiyet oranında %50’nin altına düşmedi ve asla playoffların dışında kalmadı. Jones’un Celtics ile koçluk yaptığı son sezon, 1988 oldu. Ondan sonra 20 yıl boyunca NBA finali oynayamadılar.
Tarihe geçtiği an
Celtics-Lakers rekabeti, sporun en iyi rekabetlerinden biri. 1984 NBA finali, NBA’in titanlarına bir başka şampiyonluk savaşında daha ev sahipliği yaptı ve Lakers, seride 3-1 öne geçmek üzereydi. Celtics forveti Kevin McHale, Lakers forveti Kurt Rambis’i potaya giderken indirdi ve fiziksel bir mesaj yolladı. Bugün yapılsa oyundan atılır ve muhtemelen de ceza alırdı fakat 1984’te bu faul, Jones’un Celtics’i için havayı değiştirdi. Boston, dördüncü maçı uzatmada kazanıp seriyi de yoğun geçen yedi maçın sonunda aldı ve Jones’a kariyerinin ilk şampiyonluğunu kazandırdı. Boston, böylece şampiyonluk serilerinde Lakers karşısında bir zafer daha almış oldu.
Lakers’ın efsanevi beş oyuncusu (Magic Johnson, Kareem Abdul-Jabbar, James Worthy, Bob McAdoo, Jamaal Wilkes) ve yine efsanevi bir koçu (Pat Riley) vardı. Celtics de boş takım değildi. Efsanevi dört oyuncusu (Larry Bird, Dennis Johnson, Robert Parrish and McHale) vardı. Los Angeles’ta ellerinden kaçan bir şampiyonluk olarak o seri hâlâ anılıyor.
Demeç
“İnsanlar, kameraların karşısında ilgi isteyen kişileri arıyor. K.C., diğer insanların ilgiyi çekmesi ve kendisine pek konsantre olunmaması konusunda sorun yaşamıyordu. Bunu yapmasına pek gerek olmuyordu fakat öne çıkması gerektiği zaman da takımımızdaki efsane oyuncularla burun buruna gelirdi.”
Jones ile Boston’da beş sezon oynayan Danny Ainge