by Tania Ganguli / Çeviri: Bahadır Akgün / info@eurohoops.net
Bu çevirinin tüm hakları Eurohoops Ltd. Şti.’ye aittir ve tamamının veya bir kısmının izinsiz kullanılması kesinlikle yasaktır.
Bu yazı 15 Aralık 2021 tarihlerinde NY Times‘ta yayınlanmış ve uyarlanarak çevrilmiştir.
10 yılı aşkın bir süre boyunca Kevin Grevey, NBA tarihinde üçlük atan ilk oyuncu olduğunu sanıyordu.
“İlk üçlüğü benim atmamış olmam hayli inanılmaz” diyor 68 yaşındaki Grevey. “Çünkü topa ilk dokunduğumda köşede yakaladım ve çizginin gerisine adım aldığımı, sonrasında attığım şutu öyle soktuğumu düşündüm…”
12 Ekim 1979 günüydü. Grevey’li Washington Bullets, Philadelphia 76ers ile sezonun ilk maçını oynuyordu. Maçın ardından bir muhabir, Grevey’e “asla kırılamayacak bir rekor kırdığını” söyledi.
Aradan geçen yıllara rağmen Grevey, rekoru kırmadığından hâlâ emin değil.
NBA, haberi yayınladı fakat olaydan üç gün sonra, NBA tarihinin üç sayılık atışların yer aldığı ilk hafta sonuna dair raporunu paylaştı ve raporda, Boston Celtics‘ten Chris Ford’un Houston Rockets ile oynanan maçta “maçların başlangıç saati nedeniyle” lig tarihinin ilk üçlüğünü attığı yazıyordu. Bu üçlüklerin tam olarak ne zaman geldiği belli olmasa da Ford’un maçı, Grevey’in maçından 35 dakika önce başlamıştı.
Grevey’in haberi alması biraz zaman aldı.
O dönemde üçlükler basketbola yeni dahil olmuştu ve bir gün bunun basketbolu değiştirebileceğini kimse bilmiyordu. Aradan geçen onlarca yıllın ardından Golden State guardı Steph Curry, bunu büyülü bir şey hâline getirdi. Geçtiğimiz haftalarda 2011’den bu yana rekoru elinde bulunduran Ray Allen’ı geride bırakarak NBA tarihinde en çok üçlük atan oyuncu oldu.
“Sadece onu izlemek bile etkinlik gibi” diyor geçtiğimiz aylarda torunlarını Curry’nin maçını izlemeye götüren Mike Dunleavy Sr.
Fakat NBA’de üçlük atışların başlangıcı, pek de büyük bir törene sahne olmuştu.
“Bir noktada kural ve rekabet komitesindeydim ve herkes, üçlük atışlar konusunda farklı bir görüşe sahipti” diyor Dunleavy. “Fakat en başta insanların bu konuda kuşkuları vardı.”
1979-80 sezonu, NBA’de üçlük atışlar için “deneme” yılı olacaktı. ABA, kurulduğu 1967 yılından NBA ile birleştiği 1976 yılına kadar üçlük atışları kullanmıştı.
Loose Balls: The Short, Wild Life of the American Basketball Association isimli kitabında Oakland Oaks’un sahiplerinden Pat Boone, takımın yeni oyuncuları için düzenlediği basın toplantısını şöyle anlatıyor:
“Üç sayılık atışlarla ilgili bir tanıtımımız ve kim olduklarını hatırlamıyorum ama sözleşme imzaladığımız birkaç oyuncunun imza toplantısı vardı. Daha sonra bir şut yarışması düzenledik ve ben kazandım, ki bu durumdan aslında gerçekten sıkıntı yaşayacağımızı anlamalıydım. Oyuncular, 8 metreden şut atmaya alışık değildi.”
Boone, üçlükleri seviyordu çünkü içeriye girmek için fazla kısaydı. Curry, geçtiğimiz günlerde USA Today’e yaptığı açıklamada kendisinin de küçük fiziği nedeniyle üçlük atmaya başladığını söyledi.
ABA’in üç sayılık atışları benimsemiş olması, NBA’i motive etmiyordu. ABA, o dönemde NBA için fazla acayip kabul edilebilecek birçok farklı özelliğe sahipti. Üç sayılık atışların yanı sıra ABA’de müziksel efektler, kırmızı-beyaz-mavi bir basketbol topu ve ponpon kızlar da vardı.
“Tarih boyunca ‘Kolay şut bulabilmek için potaya mümkün olduğunca hızlı ve yaklaşabildiğin kadar yaklaş’ felsefesi öğretildikten sonra üç sayılık atışlar oyunculara dışarı çıkmalarını söyleyeceği için NBA, üç sayılık atışlar konusunda yıllar boyunca mesafeli durdu” diyor eski Celtics forveti M.L. Carr. “ABA isimli komik ligde bunu yapıyorlardı.”
Carr, kariyerine ABA’de başlamıştı ve NBA, üç sayılık atışları nihayet kabul ettiğinde o da gurur duymuştu. 1979-1985 yılları arasında Celtics forması giyen Carr, dönemin Celtics yöneticisi Red Auerbach da dahil olmak üzere üç sayılık atışlara karşı direnişi hatırladığını belirtiyor.
“‘Şimdi bu biter, bundan sonra da o kırmızı-beyaz-mavi basketbol topuyla oynamaya başlarız’ diye düşünüyorlardı.”
Grevey’in ifadesine göre bazı salonlarda üç sayı çizgisi, sahaya bant ile çekiliyor ve bir anlamda geçici olduğu gözler önüne seriliyordu. Bazen de bant, yanlış yerde bulunuyordu.
1970’li yıllarda Houston Rockets forması giyen ve Şöhretler Müzesi’ne de seçilen Rudy Tomjanovich “Kimileri üç sayı çizgisinin bazı salonlarda daha uzak olduğunu söylüyordu” diyor. “Koçu çağırırlardı. Banta bakarlardı, ölçüm yapıp ‘Kesin öncekinden bir adım daha geride’ derlerdi.”
Oyuncuların üç sayılık atışlar konusunda başarı yakalaması biraz zaman aldı. Lig ortalamasının %30 seviyesine çıkması sekiz yıl sürdü. Aksine günümüzde oyuncular yaklaşık her üç denemede bir isabet buluyor ve en iyi şutörler, %40’tan daha iyi bir isabet oranı buluyor.
Takımlar, nadiren üçlükler için set oynuyorlardı. Bazı koçlar için üçlükler yalnızca çift haneli farklar olduğunda, takımlardan biri çaresizken kabul edilebilir bir şey oluyordu.
“Normal bir durumda üçlük denerseniz birçok koç sizi kenara alıyordu” diyor.
1979-80 sezonunda Rockets forması giyen ve daha sonraları Şöhretler Müzesi’ne de giren Barry, Ford’lu Celtics’e karşı o maçta sahada olsa da “ilk üçlüğe dair hiçbir şey hatırlamadığını” belirtiyor. O gün, 12 Ekim 1979 günü üçlük atan altı oyuncudan biri olan Barry, kendi üçlüğünü bile doğru düzgün hatırlamadığını söylüyor.
NBA tarihinin ilk üçlüğü atıldığı sıradan sahada olduğu haberini geçtiğimiz günlerde alan Tomjanovich, bu ilginç bilgiyi öğrenmekten ötürü çok mutluydu.
Dunleavy ise biliyordu.
1982-83 sezonunda %34,5 üçlük isabet oranı ile bu alanda lig lideri olan Dunleavy, “Şut atabilen oyuncular için biraz havalı bir durumdu” diyor. “Yani, tamam işte, sahaya çıkıp ilk üçlük atan oyuncu oluyordunuz.”
Tomjanovich, Dunleavy’nin planlarını öğrendiğinde “Hırslı kerata” diyordu.
Dunleavy, Boston’dan Tiny Archibald’ı savunuyordu ve Archibald, çizgi gerisindeki Ford’a pasını verdi. Ford, Robert Reid’in üzerinden şutu yolladı ve ilk çeyreğin bitimine 3:48 dakika kala üçlüğü attı.
“Chris’in yeni bir dönemi başlatmasından ötürü takım hayli heyecanlıydı” diyor Carr. “Chris ile şimdi röportaj yapsanız ‘Neyi başlattığımın farkında değildim’ der, eminim.”
Daha ziyade Larry Bird’ün NBA’e adım atması ile bilinen o maç durmadı. Gazeteler, ilk üçlükten pek de bahsetmedi. Kural değişikliği üzerine tartışacak günlük NBA programları yoktu.
Boston Globe, “Celtics, 19-17’de üstünlüğü ele geçirdikten sonra son ana kadar önde götürdü. (Celtics, Ford’un Celtics tarihinin ilk üçlüğünü atarak tarih yazdığı isabeti ile öne geçmişti)” ifadeleriyle bu olayı satır arasında geçti.
Willie Smith, Cleveland Cavaliers formasıyla New Jersey Nets karşısında bir; Paul Westphal ve Don Buse, Phoenix Suns formasıyla Golden State karşısında ikişer üçlük atmıştı. Associated Press ve Daily News’in haberlerinde onların bu tarihi başarıları asla geçmedi.
Grevey’in üçlüğü, Baltimore gazetesi The Evenening Sun tarafından “ilk üçlük” olarak nitelendirildi.
Grevey, 10 yıl sonra bir muhabir ile karşılaşana kadar attığı ilk üçlüğü düşünmediğini söylüyor. O muhabir, kendisine 1979’da tarih yazdığını söylemişti fakat daha sonrasında Ford’un ilk üçlüğü atan isim olarak geçtiğini ve bu olayı araştırmayı düşündüğünü söylemiş.
Grevey omuz silkiyor…
“Yemin ederim umurumda değil” diyor Grevey.
Gülüyor ve o dönemde bu kadar az insanın umurunda olmasına o da şaşırıyor.
Basketbol gündemindeki en son gelişmeleri kaçırmamak için tıklayın!