by Kevin Pelton / Çeviri: Bilal Baran Yardımcı / info@eurohoops.net
Bu çevirinin tüm hakları Eurohoops Ltd. Şti.’ye aittir ve tamamının veya bir kısmının izinsiz kullanılması kesinlikle yasaktır.
Bu yazı 6 Nisan 2022 tarihinde ESPN‘de yayınlanmış ve uyarlanarak çevrilmiştir.
NBA bu sezon 75. yılını kutluyor. 1946’da BAA olarak başlayan ve 3 yıl sonrasında NBL ile birleşerek son halini alan NBA, ilk gününden bu yana dramatik değişimler yaşadı.
Tarih boyunca ligteki kadro ve organizasyon sayıları genişledi ve gittikçe büyüyen bir uluslararası oyuncu havuzu –bu sezonki en büyük 3 MVP adayı da dahil– yeni çıtalar koydu, bütün ligi daha iyi olmaya itti.
Lig değiştikçe oyuncular da bu değişime kayıtsız kalmadı. Örnek olarak BAA’de forma giyen oyuncular boyu kısadan uzuna sıralansaydı en ortada kalan ismin boyu 187 santimetreydi. Günümüzde ise forma giyen oyunculardan sadece %14’ü 187cm’den kısa.
Boy, kilo, uluslararası oyuncuların artışı gibi etkenleri göz önünde bulundurarak NBA’deki oyuncuların evrimini grafiklerle inceleyelim; ligin geçmişi, şu anı ve geleceği hakkında neler öğrenebiliriz görelim.
Oyuncu Sayısı
BAA ve NBL’in birleştiği sezondan sonra 1949-50 sezonunda NBA 17 takımdan oluşuyordu.
1955-56’dan 1960-61 sezonuna kadar lig çekirdek 8 takıma düştü ve o sezonların her birinde 100’den az oyuncu boy gösterdi.
1960’ların sonunda yaşanan genişleme, daha fazla oyuncunun sahaya çıkmasına yol açtı. 2000’lerin sonunda bu konuda bir düşüş yaşansa da 2005 yılında kadroda bulundurulabilecek oyuncu sayısı 12’den 15’e yükseltildi. Yakın zamanda ise bu sayı çift yönlü kontratla takımlarda bulunabilecek 2 oyuncu kontenjanının daha açılmasıyla 17’ye yükseldi. Bu gelişmeler, oyuncu sayısının da tırmanmasına sebebiyet verdi.
Bu sezon bu olay doruk noktasına ulaştı, COVID-19 vakalarının patlak vermesiyle kadrolarda zaman zaman 20’yi aşkın oyuncu bulundu. Phoenix Suns çaylağı Gabriel Lundberg’in de ilk maçına çıkmasıyla bu sezon 600 farklı oyuncu NBA sahnesinde bulunmuş oldu. Uzun yıllar kırılamayacak bir rekor kırıldı diyebiliriz.
Ligde forma giyen 600. oyuncu, Danimarka kökenli ilk oyuncu oldu aynı zamanda. David Stern’in 30 yıllık yönetim sürecinde ABD dışında da basketbolun popülaritesinin artması NBA’de birçok farklı yeteneğin de sahne almasına vesile oldu.
BAA’nin ilk sezonunda birkaç Kanadalı oyuncu ligin bir parçasıydı. Kısıtlı sayıda uluslarası oyuncu ligde forma giyse de Nijerya doğumlu Hakeem Olajuwon’ın yaptığı etkiye kadar Amerika dışından bir oyuncu ligde faktör olamamıştı.
1992’de meşhur “Dream Team”in FIBA turnuvasında boy göstermesiyle ve NBA oyuncularının uluslararası turnuvalarda sahne almaya başlamasıyla denizaşırı ülkelerden gelen basketbolcu sayısı ani şekilde yükseldi. 2014-15 sezonundan beri lig genelinde oynanan dakikaların %20’si Amerika dışında yetişmiş oyuncular tarafından oynanıyor. Bu da NBA’de şu anda ortalama bir ilk 5’te uluslararası bir oyuncu bulunduğuna işaret ediyor.
Ortalama bir oyuncunun fiziksel özellikleri ve yaşı
Basketbol oyuncularını nüfusun geri kalanından ayıran en önemli özellikle başlayalım: Boy. Yetişmiş bir erkek Amerikan vatandaşının boyu ortalama 175 santimetre civarlarında. Bu sezon NBA’de forma giyen oyuncular arasında Isaiah Thomas hariç bu boyda ya da bundan daha kısa boyda bir oyuncu yok.
NBA var olduğu andan itibaren kadrolar da hep uzama yönünde evrildi. 1959-60 sezonunda 2 metre 15 santim boyundaki Wilt Chamberlain’in lige girmesiyle birlikte bu konuda büyük bir artış gözlemlendi.
NBA’deki ağırlıklı boy ortalaması 1986-87 sezonunda 2 metre 1 santimle zirve yaptı. Ondan sonraki 30 yıldan fazla süren süreçte de ağırlıklı boy ortalaması o civarlarda dolaştı. 2019-20 sezonunda oyuncuların boyları daha tutarlı şekilde listelendikten sonraysa ortalama 1.98 metre civarlarına düştü.
Bir diğer ilginç noktaysa ağırlıklı boy ortalaması ile ortalama boydaki oyuncunun boyu arasındaki fark. Ligin ilk 20 yılında olduğu gibi ağırlıklı ortalama ortanca boydaki oyuncunun boyundan fazla olduğunda bu, sahada kalan oyuncuların bençtekilere göre daha uzun olduğuna işaret ediyor. Bu olay takımların bençlerini karşı takımın fizikli oyuncularıyla çarpışabilmesi için daha uzun oyuncularla doldurmayı tercih etmesi sonucu değişti. Son 3 sezonda ise tekrar başa dönüldü, bu da artık takımların daha çok perimetre oyuncularına önem verdiğini gösteriyor.
1970’lerde ortalama kilo düşüş yaşamadan önce oyuncuların ortalama kilosu da artış eğilimindeydi. Oynanan dakikalara göre oluşan ortalama kilo 2010-11 sezonunda 101 kilograma yükselerek zirve yaptı. Modern NBA’de çabukluk ve şut kabiliyetinin fizik ve güce üstün gelmeye başlamasıyla birlikte kilo ortalaması yeniden düşüş trendine geçti.
Son olarak bir de medyan yaştaki oyuncuyla ağırlıklı yaş ortalamasının seneden seneye değişimini inceleyelim.
Kariyerleri uzayan oyuncuların gittikçe artan genç yetenekler tarafından yerinden edilmesiyle NBA, nispeten genç bir lige dönüştü. En düşük ağırlıklı yaş ortalaması 26.36’yla 1951-52 sezonunda kaydedilse de o zamanlar bu yaş mevzuları kimsenin aklından bile geçmiyordu.
Takımlar kadrolarını gelişmekte olan genç oyuncularla doldurma eğiliminde olduğu için ağırlıklı yaş ortalaması çoğu zaman medyan yaştaki oyuncunun yaşından fazla oluyor. 1990’larda bu iki grafik de yükselme eğilimindeydi çünkü artan maaş bütçeleri 30’lu yaşlarındaki oyuncuların ligde forma giymesini karlı bir hale getirdi. Bir de tabii ki gelişen antrenman imkanları ve beslenme stilleri oyuncuların kariyerlerinin daha uzun olmasına vesile oldu. 1998-99 sezonunda 35 yaşındaki Karl Malone MVP olduğunda ligin ağırlıklı yaş ortalaması 28.6’yken medyan yaş neredeyse 28’di.
Lige giren oyuncuların yaşlarının düşmesiyle son 30 yılın genelinde olduğu gibi lig gençleşmeye devam etti. Son 3 yılda ise sadece NBA’deki ilk 4 sezonundan birini geçiren oyuncularla çift yönlü kontrat imzalanabilmesi sebebiyle özellikle medyan yaşta büyük bir düşüş yaşandı.
Zamanla birlikte medyan oyuncular
Tarihin herhangi bir noktasında hangi oyuncular ligi en iyi şekilde temsil etti? Bu soruyu popüler NBA oyuncusu tahmin etme oyunu “POELTL” NBA tarihi boyunca var olmuş olsaydı ilk yapacağınız tahmin ne olurdu şeklinde de düşünebilirsiniz. (İsmi “Wordle” ile kafiyeli bir NBA oyuncusunun lige girmesi onyıllarca yıl sonra gerçekleşeceği için o zamanlar oyunun ismi ne olurdu bilemiyoruz.)
Sonuç olarak biz de POELTL’daki üç kritere odaklanacağız: Boy, yaş ve forma numarası. Herhangi bir sezonda hangi oyuncu bu üç kategoride de medyana en yakındı?
Bir NBA sezonunda en az 500 sayı kaydetmiş ve 1000 dakika sahada kalmış oyuncuların dikkate alındığı bu liste; tarihin en iyi oyuncusu olarak görülen Michael Jordan ve NBA efsanelerinden Oscar Robertson gibi isimleri de barındırsa da nispeten daha ortalama katkı vermiş NBA oyuncularına da yer veriyor.
Basketbol gündemindeki en son gelişmeleri kaçırmamak için tıklayın!