by Ben Dowsett / Çeviri: Bilal Baran Yardımcı / info@eurohoops.net
Bu çevirinin tüm hakları Eurohoops Ltd. Şti.’ye aittir ve tamamının veya bir kısmının izinsiz kullanılması kesinlikle yasaktır.
Bu yazı 25 Nisan 2022 tarihinde ESPN‘de yayınlanmış ve uyarlanarak çevrilmiştir.
Referee Whisperer: Oyunculara hakemlerin maçlardaki yaklaşımları konusunda danışmanlık yapan takım görevlileri/eski hakemler: RW.
Maçın bitimine 53 saniye kala Atlanta Hawks elenme tehlikesiyle karşı karşıyayken Onyeka Okongwu, Cleveland Cavaliers‘a karşı maçı kurtaran bir savunma hamlesiyle sahneye çıktı.
Sakatlanan Clint Capela’nın yerini dolduran ve takımının ilk yarıdaki 10 sayılık farktan dönmesine yardımcı olan Okongwu, Jarret Allen’ı savunmakla görevliydi. Bu sırada Caris LeVert ve Evan Mobley ikili oyun oynuyordu. Allen dip çizgiyi dolaştı ve Mobley’nin devrilmesine alan açtı. Okongwu seti okudu, Allen’ı bıraktı ve Mobley’e atılan alley-oop pasını engellemek için hamle yaptı.
Mükemmel ve oyun kurallarına uygun bir şekilde zıplayan Okongwu, smaçla sonuçlanacak pozisyonu tersine çevirdi ve topu Hawks‘a kazandırdı. Bu pozisyon, Inpredictable sitesine göre Hawks’ın kazanma ihtimalini %75’ten %93.2’ye çıkardı.
Çaylak senesinde faul problemleriyle uğraşan Okongwu, bir sene önce böyle bir hamleyi yapamayabilirdi. Yeterince iyi zıplayamayıp Mobley’in vücuduyla temas edebilir, kollarını dik tutmayı başaramayabilir ve faul alabilirdi.
Şu an doğrusunu yapabildiği kesin ve bunun bir sebebi var: Third Side Coaching’te danışmanlık yapan, bir nevi RW rolündeki Don Vaden ile çalışıyor.
Vaden ile çalışırken Okongwu, pozisyon başına faul sayısını neredeyse %10 kadar azalttı. Onun sahada kalabilmesi, Hawks’ın play-in maçında Cavs‘i yenmesinde önemli rol oynadı. 29 dakika sahada kaldı ve bu süreçte Hawks, Cavs’e 21 sayı üstünlük kurdu.
Büyük şirketler, siber güvenlik için eski hacker‘ları işe alıyor. NBA takımları da hakemler hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için Third Side Coaching ile çalışıyor. Bu insanların görevi; oyuncular ve koçların oyunu bir hakemin gözünden görebilmesini sağlamak. Açılar, mekanikler, faul riskini minimize etmek… Bunların yanında bir de saygılı diyolaglar kurmayı, güzel ilişkiler inşa etmeyi ve teknik faullerden kaçınmayı öğretiyorlar.
Hawks, 2021-22 sezonu boyunca Third Side Coaching ile çalıştı. Sezon başında oyuncular ve ekiple tanışan Vaden, kısa sürede organizasyona uyum sağladı. Vaden, koç ekibine koçların itiraz hakkını kullanacağı yerlerden hakemlerle kurulan iletişime birçok konuda danışmanlık yapıyor.
Trae Young ve John Collins gibi yıldızlar dahil Hawks oyuncularıyla kurduğu iletişim ise belki de daha önemli. Takım çevresindeki çoğu kişi, Collins ve Okongwu gibi uzunların gelişiminde Vaden ile çalışmalarına dikkat çekiyor. Okongwu, sezon boyunca Vaden ve asistan koç Matt Hill ile fizikselliği, pozisyon alma becerisi ve parkedeyken faul yapma frekansını azaltma üzerine çalıştı.
“Bazen bütün bunları ellerimle yapıyorum, rakibe fizikselliğimi hissettirmeye çalışıyorum. Antrenmanlardan sonra Hill ile çalışırken Don da gelir ve ellerimle neleri yapabileceğimi, neleri yapmam gerektiğini ve hakemlerin neyi gördüğünü anlatırdı.” diyor Okongwu, ESPN’e.
Atlanta Hawks, Third Side Coaching’in büyüyen müşteri listesinin sadece bir üyesi. Damian Lillard, Donovan Mitchell, Jaren Jackson Jr. gibi NBA yıldızları; şampiyonluk kazanmış koç Nick Nurse ve hatta en ünlü yayıncılar ve medya mensupları bile şirketin müşterileri arasında.
Don Vaden, neredeyse 15 yıl boyunca NBA’de hakemlik yaptı, ardından 15 yılını da hem NBA hem de WNBA’in hakemlik departmanlarında geçirdi. Vaden, Third Side Coaching’in kurucusu Shelley Russi ile hala aktif bir hakemken tanıştı. O zamanlar 30 yaşında olan Russi, parkedeki duruşuyla, gelecek NBA hakemlerinin yanındaki maç yönetimiyle Vaden’ı etkilemişti. Sonrasında da 20 yıl boyunca NCAA’in kadın liginde hakemlik yaptı. Vaden, Russi 2016 yılında WNBA’e geçerken kendisine yardımcı oldu.
İki lig de son 10 yılda hakem yönetimi açısından büyük gelişim kaydetti ve Vaden ile Russi, bu konuda krediyi hak ediyor. NBA’in eski kıdemli yöneticilerinden Kiki VanDeWeghe, “istikrar, şeffaflık, herkes tarafından anlaşılabilecek basit ve tekrar edilebilir prosedürler” hakkında birçok tartışma yaptıklarını ve Shelley’nin özellikle WNBA kısmında hakem eğitimi sürecine etki ettiğini söylüyor.
Vaden, 2017 yılında kendi danışmanlık şirketini kurmak üzere WNBA’den ayrıldı. Bir sene sonra Russi’nin de ayrılığı yaşanınca Third Side Coaching de doğmuş oldu.
Third Side’ın yaptığı iş, müşterisinin ihtiyaçlarına göre çeşitlilik gösteriyor. Hawks gibi bazı takımlar, tam paketi alıyor: Vaden da Russi de sezon boyunca sık sık ziyaretler yaparak koçlar ve oyuncular ile bağlantıda kalıyor, onlarla hakemlerin bazı düdükleri nasıl çaldığından bir hakemle saha içinde iletişim kurmanın en iyi yoluna kadar birçok konuda çalışıyorlar.
Collins için sezon boyunca dikey zıplama önemli bir nokta oldu. Vaden ve Hawks‘ın asistan koçu Chris Jent ile beraber uygulamalı antrenmanlarla ligin uzunları için çok önemli bir noktayı ince eleyip sık dokudular. “Atletizmimi ve sahayı dikey kullanabilme yeteneğimi faul yapmadan kullanabilmem konusunda harika iş çıkardır.” diyor Collins.
2020-21 sezonunda Collins’in savunduğu oyuncular %62.6 ile isabet buldu. Onun fiziğindeki bir oyuncu için bu, harika bir yüzde değil. Bu normal sezonda ise ufak bir gelişme göstererek %59.8’e düştü. Her ne kadar küçük bir örnek boyutu olsa da playoffların son dört maçında bu yüzde %50’lere kadar düştü.
Bogdan Bogdanovic de hakemlerle iletişim kurabilme yeteneğini geliştirme konusunda Vaden’a krediyi veriyor. Bogdanovic, EuroLeague’in en üst seviye oyuncularından biriyken NBA’e ilk geldiğinde yeni bir ligin hakemlerine uyum sağlamakta güçlük çekmişti. Third Side Coaching, bu konuda onunla özel çalıştı.
“Hakemlerin beni tanımadığını biliyordum ancak henüz hak etmediğim saygıyı görmek istedim. Başlarda muhtemelen çok fazla itiraz ediyordum. Don, benimle hakemlerle kurulan ilişkiler hakkında çalıştı. Onlarla konuşmaya başladım, duyguları geri plana attım.” diyor Bogdanovic.
Kevin Huerter de danışmanlarla çalışmalarından övgüyle bahsediyor. Genelde antrenmanların sonunda parkede kalan oyunculardan biri olan Huerter, Russi ve Vaden ile hakemlere bağlı alanlardaki nüansları çalışıyor. “Shelley, birçok konuda insana dokunuyor. Nasıl faul alabileceğin hakkında, oyunun akışında fark yaratabileceğin noktalar hakkında yardımcı oluyor.” diyor Huerter.
Huerter ve Bogdanovic, parkedeyken hakemlerle iletişim kurma konusunda da krediyi Vaden’a veriyor. “Birçok açıdan bu iş aslında oyuncu ve hakem arasındaki mesafeyi kapatmak üzerine. Eğer bir kararın yanlış olduğunu düşünüyorsunuz onun hakkında nasıl yaklaşmanız gerektiğini öğreniyorsunuz. Kuralları bilmek, konuşurken argümanlarınızı daha sağlam kurmanızı sağlıyor.” diyor Huerter.
Damian Lillard, ligin en iyi pick%roll oyuncularından biri. Russi ve Vaden’ın bu konuda bir payı olduğu iddia edilemez olsa da bir nebze olsun kredi verilmeli.
Lillard, Vaden ile 2018’de Trail Blazers ile çalışmaya başladığı zaman bağ kurdu. Başlangıçta iletişim ve diyalog üzerine ilerleyen eğitimler kısa sürede saha içine yöneldi ve Lillard’ın Vaden için kendinde oluşturduğunu söylediği nüanslara yansıdı.
“Pick&roll çıkışında çok fazla üçlük deniyorum ve savunmacılar bileğimi tutuyor, uzanıp koluma vuruyor.” diyor Lillard. Mesele şu ki hakemler için bu tarz hamleler her zaman yakalanması kolay olan şeyler olmuyor. “Don, bana hakemlerin gördüğü açıları gösterdi. Hakemler, partnerlerine göre sahada belli bir pozisyon alıyor. Bana o açıları gösterdi, hakemlerin gördüğü açıları öğretti.” diye devam ediyor sözlerine Lillard.
Second Spectrum’un verisine göre 2017-18 sezonunda Blazers, Lillard’ın dahil olduğu ve şut, faul ya da top kaybıyla sonuçlanan ikili oyunlardan pozisyon başına 1.03 sayı çıkarttı. Bu sezon, Lillard’ın Vaden’la çalışmadan önceki son sezonuydu. Bu, en azından Dame gibi bir yıldız için ortalama bir rakam.
2019-20 sezonunda ise bu rakam 1.13’e yükseldi ancak asıl yükselen şey Lillard’ın bu tarz pozisyonlarda faul alma frekansıydı. Bu artış büyük görülmeyebilir ancak istatistiklere bakıldığında elit bir pick&roll yöneticisiyle ortalama altı bir pick&roll yöneticisi arasındaki fark tam da o seviyelerde oluşuyor.
Lillard, genelde hücumda alevlendiği anlarla tanınır ancak Vaden’a işin diğer kısımlarında ve özellikle pick&roll departmanında gereken krediyi veriyor.
“Faul yapmadan nasıl yakın savunabilirim, nasıl bir perdenin etrafında dolaşabilirim? Perde yapan oyuncu perdeyi yapmadan önce nerede durmalıyım ki hücum faul alabileyim? Bu tarz şeyler benim daha iyi bir pick&roll savunmacısı olmamı sağladı. Aynı zamanda işin hücum kısmında da tam tersi konumdayken bazı şeyleri daha iyi fark etmeye başladım.” diyor Lillard.
Lillard’ın Third Side Coaching ile olan bağı bir noktada kişiseldi. Bugün bile Vaden ile iletişim halinde. Maçlardan sonra pozisyonları yolluyor ve telefonda o pozisyonlar hakkında analiz yapıyorlar. Lillard, Russi ile bu kadar yakın bir çalışma gerçekleştirmese de onun yaptığı çalışmalardan da haberdar. “İletişimde kalıyoruz.” diyor Lillard.
Orlando Magic‘te koçluk yaparken Steve Clifford, 2019 ve 2020 yıllarında sezon öncesi kamplarına Third Side Coaching’i de getirdi.
“Genelde yeni kurallar tanıtılır, önemli noktalar vurgulanır.” diyor an itibarıyla Brooklyn Nets‘te danışmanlık yapan Clifford. “Don, gelip takımımızla vakit geçirirdi ve ilk olarak bunların üstünden geçerdi.”
Bir sezon Vaden, Magic’e hatalı yürüme düdükleri konusunda yardım etti. Sahanın belli noktalarına istasyonlar koydu ve her birinde farklı bir ayak hareketi şemasının üzerinden geçen farklı birer asistan bulundurdu. Bunun amacı oyunculara hakemlerin neye dikkat ettiğini anlatmaktı.
Clifford, çalışmaya başlamadan önce Vaden hakkında çok fazla şey bilmiyordu ancak Terry Stotts ve Dwane Casey gibi tanıdık başantrenörler tarafından çok önerilmişti. Vaden; Clifford, asistanları ve oyuncularıyla bir süre beraber çalıştı. Eğer bir oyuncu tipik bir faul ya da pozisyon hakkında sıkıntı yaşıyorsa Don, onlarla oturur ve video analizi yapar, sonrasında da sahada uygulamalarını isterdi.
Bu hizmeti 2021-22 sezonu için alan Alvin Gentry, “Verdikleri bilgilerin değeri ölçülemez. Bir yerde çalınan düdük, bir yerde çalınmayan faul size maçları kazandırabilir. Size etkenleri açıklayış şekilleri ve oyuncular ile koçlar için hazırladıkları video analizlerin değeri bence ölçülemez.” diyor.
Gentry ve Kings için Third Side’ın etkisi çok daha genişti. Vaden ve Russi, antrenmanlar sırasında sahada bulunur ve sık sık bir şeyleri düzeltmek ve arkasındaki sebebi açıklamak için oyunu durdururlardı.
“Don ve Shelley gibi o videoları kesip yaşananları önünüze seren, nasıl gelişebileceğinizi anlatan insanları tanımak durumu özel kılıyor.” diyor Kings‘in forveti Harrison Barnes.
Third Side Coaching için işin en önemli noktalarından biri oyunculara kendi faul alışkanlıklarını kabul ettirebilmek. Her NBA taraftarı, desteklediği takımda tekrar esnasında faul yaptığı açıkça belli olsa da yaptığına inanmayan ve hakemle tartışan oyuncuları izlemiştir. Böylesine yüksek seviyede rekabetçi ortamda bulunan insanlar genelde en güvenilir hikaye anlatıcıları olmuyor.
Third Side Coaching, sık sık bu rolü üstleniyor. Kendilerini “gerçekleri söyleyenler” olarak tanımlıyorlar ve hiçbir müşterileri için olayı ballandırmıyorlar. Eğer çok faul yapıyorsanız sizin başınızı sıvazlamayacaklar, neleri değiştirmeniz gerektiğini göstereceklerdir.
İki kişilik bir grup olarak Russi ve Vaden da belli alanlarda uzmanlaşıyor. İkisi de verilen kararların doğru-yanlışlığında doğal olarak uzmanlar ancak Don, genelde burada öne çıkan isim oluyor. Hazırladığı maç notları yakın düdüklerin iki farklı yönünü de içeriyor. Bunları daha sonra detaylı inceliyor, ertesi gün antrenmanda koçlara ve oyunculara doğru bir bilgi birikimiyle sunuyor.
Shelley’in rolü biraz daha geniş kapsamlı. Kesinlikle daha saha içinde çalışmalar içerdiğini söyleyebiliriz. Russi; akıllı olmak, iletişim becerisi ve ana odaklı kalmak gibi konulara da el atıyor. Oyuncuların mantalitesinin derinliklerine iniyor ve kas hafızalarına kaydettikleri, performanslarına etki edebilecek zararlı alışkanlıkları kırmalarına yardımcı oluyor.
“Don’ın olayları detaylı incelemesi bunun tek faydası değil. Shelley’nin sorduğu sorular, benim bir noktaya kendim ulaşmamı sağladı. Birçok şeyi düzelttim. Oyunun mental ve stratejik tarafını öğrendim ki buna çok ihtiyacım vardı.” diyor 2019’dan 2021’e onlarla beraber çalışan Memphis Grizzlies uzunu Jaren Jackson Jr.
Russi ve Vaden, işleri hakkında şu konudan eminler: Bu, bir “kandırmaca” ya da hakemleri manipüle etmece değil. Daha çok müşterilerinin olaylara hakem perspektifinden bakmalarını sağlıyorlar. “Flop yapmayı öğretmiyoruz, olayları süslemeyi öğretmiyoruz. Bizim öğrettiğimiz şey yasak olan düzeyde savunma yapan bir oyuncunun hatasını kullanmak.” diyor Vaden.
“Bu, hakemi kandırmak değil. Daha çok oyunu kavramak ve kurnaz olmak. Neyin yasak, neyin legal olduğunu anlamak. Nerede yasal bir şekilde avantaj sağlayabileceğini öğrenmek.” diyor Collins.
Sadece çalınmayan düdükler değil, o düdüklerin neden çalınmadığı ve böyle bir durumda nasıl bir reaksiyon verilmesi de anlatılıyor. Hakemin açısı nasıl? Oyuncu, rakibin kural ihlalinden avantaj sağlamak için farklı bir şey yapabilir miydi? Oyuncu, düdüğün neden çalındığı hakkında daha fazla fikir sahibi olmak için hakeme daha saygılı yaklaşabilir mi? Genelde oyunculara verilen tavsiye itirazını belirtmek için bir sonraki molayı beklemeleri üzerine oluyor. Bu durum, hem hakeme hem de oyuncuya düdükten sonra belli bir zaman kazandırmış oluyor.
“Birçok püf noktası var. Bence çoğumuz hakem olma yolunda uygulanan antrenman sürecine hakim değiliz. Birinin yaptığı şey hakkında daha fazla şey öğrendikçe olayları daha iyi kavrıyorsunuz. Belli düdükler ve belli pozisyonlar için empati kurabiliyorsunuz.” diyor 2021’de Third Side Coaching ile çalışmış eski Utah Jazz koçu Quin Snyder.
Toronto Raptors koçu Nick Nurse de Kanada Milli Takımı’nın Olimpiyat Elemeleri için bir antrenman kampı ayarlarken Third Side Coaching’e başvurdu.
“Özellikle Shelley’nin birçok uluslararası deneyimi bulunuyor. FIBA kurallarında oynayan NBA oyuncularının ufkunu açmaya çalışıyorduk. Zorluklar, farklılılar, benzerlikler… Bizim kadromuz için bir video analiz seansı yapıldı. Sonrasında antrenmanlar düzenlendi. Bu farklı kurallarda oynamak ve kurallardaki farklılığı anlamak üzerine kısa bir kamp düzenledik. Gerçekten inanılmazdı.” diyor Nurse.
Nurse, Third Side Coaching’in ilkelerini Raptors‘taki koçluk anlayışına da empoze etti. Özellikle konum üzerine yapılan çalışmalar dikkat çekiciydi.
“Açılar ve pozisyon alma gibi şeylerden çok bahsediyorlar. Hakemin ve benim baktığım açılara göre bir pozisyon nasıl farklı yorumlanabilir onu görüyoruz.” diyor Nurse.
Eğer NBA’i takip eden bir taraftarsanız, Vaden ve Russi’den daha önce bilmediğiniz şeyleri öğrenmiş olma ihtimaliniz çok yüksek.
Basketbolun en çok tanınan ve en iyi yayıncılarından bazıları da sık sık kaynak olarak bu ikiliyi kullanıyor. Misal uzun süredir spikerlik yapan ve NBA Finalleri’nde hep gördüğümüz Mike Breen, Vaden ile henüz hakemken tanışmıştı. İkili, Vaden’ın oyununun bütün katmanlarını bilgilendirme arzusu üzerine bir ilişki temellendirdi.
“Bize olayların neden yaşandığını, düdüklerin neden çalındığını ya da bir kuralı açııklarken her zaman çok başarılıydı. Bu tarz şeyleri çok basit ve harika şekilde açıklayabiliyor, böylece siz de anlayabiliyorsunuz.” diyor Breen.
Breen ve Vaden, bugün bile yakın ilişkilerini sürdürüyor. Breen, sık sık maç yayınlarından sonra alışılagelmişin dışında bir düdük hakkında danışmak için Vaden’ı arıyor, böylece bir daha aynı durumla karşılaştığında hazırlıklı olmuş oluyor.
25 seneyi aşkın bir süredir Hawks‘ın televizyondaki sesi olan Matt Odom da Vaden’ı bir arkadaş olarak görüyor, iletişim kurduğu en iyi hakem yönetimi silahı olduğunu söylüyor. Portland Trail Blazers için yorumculuk yapan Lamar Hurd; Vaden birkaç yıl önce Blazers ile çalışırken kurallar hakkındaki bilgisiyle kendisini etkilemişti ve ikili hala sık sık iletişim kuruyor.
Yayıncılarla yardımlaşmak, Russi ve Vaden için kazanç sağlayacakları bir iş değil. Marka değerine katkı sağladığı kesin ancak olay bundan daha fazlası. İkilinin amacı, basketbolun en önemli noktalarından biri olmasına rağmen yeterince konuşulmayan hakem yönetimi hakkında herkesin daha fazla bilgi sahibi olmasını sağlamak.
Russi’nin basit bir mesajı var: “Hakemlik eğitimi serisinde size öğretilen şemalar hayatın diğer birçok alanında da uygulanabilir. Bu eğitim, hayatınıza da etki edebilir.”
Vaden ise şöyle özetliyor: “Bu fırsatlara sahip olduğum için çok şanslıydım. Şimdiyse ana hedefim, bunu insanlara da öğretmek.”
Basketbol gündemindeki en son gelişmeleri kaçırmamak için tıklayın!