by Zach Kram / Çeviri: Bilal Baran Yardımcı / info@eurohoops.net
Bu çevirinin tüm hakları Eurohoops Ltd. Şti.’ye aittir ve tamamının veya bir kısmının izinsiz kullanılması kesinlikle yasaktır.
Bu yazı 12 Ekim 2022 tarihinde The Ringer‘da yayınlanmış ve uyarlanarak çevrilmiştir.
Bir NBA yıldızını takaslamak artık hiç olmadığı kadar pahalı. Çok uzun olmayan bir süre önce takımlar, bir All-Star için hiç draft hakkı vermeyerek veya sadece bir tane vererek anlaşabiliyordu. Şimdilerdeyse her hamle bir yığın draft hakkı içeriyor.
Fakat NBA takımları, konu draft hakkı takaslamaya geldiğinde belli sınırlara sahip. NFL’deki gibi şartlı seçimleri takaslayamıyorlar. İki yıl üst üste 1. tur haklarını takaslayamıyorlar. Yedi yıldan uzun bir süreye sahip seçimleri takaslayamıyorlar.
Genel menajerler de süper yıldızlar için takas paketi hazırlarken keşfedilebilecekleri farklı alanlara yönelmeye başladılar: draft hakkı değişimi…
Anthony Davis takasıyla birlikte Pelicans, 2023 ilk turunda Lakers‘ın draft hakkıyla değişim hakkı kazandı. Paul George ve Jrue Holiday takasları da Thunder ve Pelicans‘a ikişer tane değişim hakkı sundu. James Harden takası, Rocekts’a dört muhtemel değişim sağladı. Bu yaz ise değişim haklarının da içinde bulunduğu üç büyük takas gerçekleşti: Spurs‘e Dejounte Murray için bir tane, Jazz‘a Rudy Gobert için bir tane ve Jazz‘a Donovan Mitchell için iki tane daha.
Lig genelinde havada uçuşan draft değişim haklarının miktarını belirtmek için karşınızda bir grafik var: Henüz 2022’deyiz ve şimdiden 2020’li yıllarda herhangi bir 10 yıldan daha fazla değişim hakkı takaslarda yer aldı.
Peki ya bu değişim hakları ne kadar değerli? Bu sorunun cevabını bulmak için NBA tarihindeki bütün ilk tur değişim haklarını Pro Sports Transactions arşivlerinden inceledik. Bu değişim hakkının kullanılıp kullanılmadığını, kullanıldıysa kullanan takımın değişimden ne kadar yararlandığını Kevin Pelton’ın seçim hakkı değerlerini göz önünde bulundurarak hesapladık.
Sonuçlar, değişim haklarının gözüktüklerine yakın olacak kadar bile önemli olmadığını gösteriyor. Tarihte 1. tur değişim hakkı, sadece 36. sıra seçimi kadar değerli olabilmiş. Bir 1. tur değişim hakkı, bir ikinci tur seçimi kadar değerli! Bazı takım yöneticileri de yıldızlar için değişim haklarının fazla önemsendiğini düşünüyor.
Celtics, 2010’lu yıllarda değişim haklarının alan takım tarafından verebileceği ideal sonuçların bir kanıtını gösterdi. 2016-17 Nets, ligin en kötü derecesine sahipti ve lotaryayı kazandı. Celtics ise Doğu Konferansı lideriydi ve draftta 27. sıradan seçecekti. Dört yıl önce Paul Pierce-Kevin Garnett takasından elde ettikleri değişim hakları sayesinde Celtics, o 1 numaralı draft hakkını alırken Nets, 27. sıraya geriledi. Drafttan önce de Kings ile değişim hakları sonucunda 76ers’ta yer alan 3. sıra için takas yapan Celtics, Jayson Tatum’ı daha yeni Konferans Finali oynamış takıma ekledi.
Bu sonuç, değişim hakkı alan her takımın hayali olsa da normalin çok uzağında bir sonuç. İlk kez bir takım değişim hakkı verdiğinde ne olduğuna bakalım. 1980 Ekim’inde son şampiyon Lakers, Portland’a 1984 draftı 1. turu için değişim hakkı vererek Jim Brewer’ı almıştı. Zaman içinde takas değerlerinin ne denli değiştiğini göstermesi adına; Lakers, Brewer’ın takıma yedek uzun olarak katkı vermesini bekliyordu. Geçtiğimiz sezon Bucks‘ın Serge Ibaka için gelecekten bir değişim hakkı takasladığını hayal edin.
Brewer, Los Angeles’taki iki sezonunda sadece 2.6 sayı ortalaması tuttursa da Lakers, verdiği değişim hakkının zararını görmedi. 1984 yılında Trail Blazers‘tan daha iyilerdi, bu yüzden birinci turdaki draft hakları Portland’ın arkasındaydı.
Bu örnek daha tipik bir sonuç örneği teşkil ediyor. 2022 NBA draftına kadar değişim hakkının uygulanabileceği 31 seferden sadece 12’si gerçekleşti. Bu da bu değişim haklarının %61’inin hiçbir şeye yaramadığını gösteriyor.
(Bu 19 değişim hakkının üçünde işin içine koruma haklarının girdiğini de not edelim.)
12 kullanılan değişim hakkına ne oldu peki? Birçoğu takımlara çok az zıplama imkanı verdi: 20’den 18’e, 17’den 15’e, 26’dan 18’e… Bazı değişim hakları ise çok daha değerliydi fakat bunların sayısı çok daha azdı.
Bütün bunlar göz önüne alındığında bir draft değişim hakkı, draftın 36. sırası kadar değerli. Bu, bir ilk tur seçiminin 5’te 1’i değerde. Korumasız bir seçim hakkı ile değişim hakkı arasında uçurum var.
Değişim haklarının sık sık takımlara istediklerini vermemesinin sebebini açıklamak için birkaç faktör yardımcı oluyor. İlk olarak değişim haklarının bazen kullanılmadıklarını vurgulamak gerekiyor. Değişim hakkı takaslayan takımlar genelde şampiyonluk iddiası bulunan takımlar oluyor, alan takımlar ise genelde yeniden yapılananlar oluyor. Bu yüzden de alan tarafın daha iyi bir dereceyle bitirme ihtimali azalıyor.
Houston’ın Harden’ı Nets’e yollarken aldığı değişim haklarından biri takasın gerçekleştiği 2021 yılı içindi. O yaz Brooklyn’in Houston’dan daha yüksekten seçmesi imkansızdı.
Bu yüzden de alıcı takımlar genelde değişim haklarını geleceğe itelemeye çalışıyor, güncel şampiyonluk adaylarının düşmelerini umuyor. Utah’ın bu yaz elde ettiği değişim hakları 2026’da Minnesota ve Cleveland’tan, 2028’de ise Cleveland’tan. Takımların bir iki yıl sonraki seviyelerini tahmin etmek neredeyse imkansız (50 galibiyet alan takımların yarısından daha azı üç yıl sonra aynı seviyede kalıyor), bu yüzden de Utah’ın tıpkı Celtics gibi bu haklardan fayda sağlaması muhtemel.
Fakat o zaman bile değişimin gerçekleşeceği kesin değil. Herhangi bir takımın herhangi bir takımdan daha yüksekte veya daha aşağıda bitirme ihtimali %50, en iyi senaryoda bile takımlar değişim haklarının yarısından hiçbir şey elde etmemeyi göze almalı.
Bir sonraki yazda gerçekleşmesi gereken değişimlere bakalım: 2023 NBA draftında Thunder, Clippers‘tan değişim hakkına sahip ki olma ihtimali çok düşük. Rockets‘ın Nets’le değişmesi de çok düşük bir ihtimal. Pelicans’ın Lakers ile değişmesi ise çok daha muhtemel.
Ekleme yapacak olursak, gerçekleşen değişimler bile inanılmaz değer yaratma konusunda sıkıntılar çıkarabiliyor. Bunun sebebi de draftın tepesinin geri kalanından çok daha önemli olması. Pelton’ın draft grafiğine göre 1. sıra seçimi ile 5. sıra seçimi arasındaki fark, 5. sıra seçimi ile 30. sıra seçimi arasındaki farka eşit. 1-17 arasındaki fark ise neredeyse 7-60 kadar büyük.
Değişim hakkının gerçek değerini kazanabilmek için draftın tepesine çıkmanız gerekiyor – ki bu da oldukça nadir gerçekleşiyor. Sadece iki kez bir takım, değişim hakkı sebebiyle ilk 5’e çıkmaya hak kazandı. Bunlardan biri Nets-Celtics arasında 2017’de gerçekleşendi. Diğeri ise içinde bir Hall of Fame oyuncusu içeriyor. Değişim hakkı, 1987 NBA draftında SuperSonics’e 18. sıradan 5. sıraya sıçrama imkanı tanımıştı. 18. sıraya düşen Knicks, Mark Jackson’ı seçerken 5. sıradaki Seattle, Scottie Pippen’ı seçti ve kendisini tesadüfe bakın ki içinde değişim hakkı bulunan bir paket karşılığında Bulls‘a takasladı.
Knicks, lig tarihinin en etkili üçüncü değişim hakkı senaryosunda da kaybeden taraftaydı. 2007 yılında Bulls, 9. sıraya yükselirken Knicks, 23. sıraya düştü. Chicago da bu şekilde Joakim Noah’ı seçti.
(Knicks hakkında bir değişim hakkından daha bahsetmemiz gerekiyor. Carmelo Anthony takasının etkileri 2016 draftına kadar sürdü ve Nuggets, değişim haklarını kullanarak 7. sıraya çıkarken Knicks, 9’a düştü. 7. ve 9. sıralar arasındaki değer farkı çok az olduğu için bunun çok fazla şey ifade etmemesi gerekiyor fakat Nuggets, Jamal Murray’i seçerken Knicks, kimseyi seçemedi çünkü Andrea Bargnani takasının bir parçası olarak Toronto’ya birinci tur borçluydular.)
Yine de bütün bunlar, Pelton’ın biçtiği değerleri göz önüne alınca 31 değişim hakkının sadece üçünde kullanan takımın 20. sıra veya daha iyi bir seçim sırası değerinde bir şey elde ettiğini gösteriyor.
Son olarak da değişim hakkı olan tarafın ekstra bir seçim hakkı kazanmadığına değinmek gerekiyor. 2017’de Kings ile 76ers arasındaki değişimde Sixers, 5. sıradan 3. sıraya yükselmişti. Grafikten görüyoruz ki 3 ve 5. sıralar arasındaki değer farkı 30. sıranın değerini eşit. Kimse de son sıralardan bir 1. tur hakkı için heyecanlanmamalı.
Peki değişim hakları bu kadar önemsizse yeniden yapılanan takımlar son sezonlarda neden bunları daha çok aramaya başladı? Bu daha çok yıldızların pazardaki değerinin uçması sonucu zorunluluktan yaşandı. Mitchell takasında Caaliers, Utah’a 2025, 2027 ve 2029 yıllarının korumasız draft hakkını vermeyi kabul etti fakat yukarıda bahsettiğimiz kural sebebiyle 2026 veya 2028’i pakete ekleyemiyorlardı. O yıllarda teklif edebilecekleri tek şey değişim hakkıydı.
Takım yöneticileri aynı zamanda ligin değişim haklarına boşuna umutlandıran yükseklere çıkma parıltısı yüzünden değer verdiğini düşünüyor. Bir analizci, değişim haklarını lotarya ile kıyaslıyor. “Tanking” yapan herhangi bir takım muhtemelen 1. sırayı alamayacak fakat yine de bunun hayalini kurabilir. Eğer takım birçok değişim hakkı seçeneğini elinde bulundurursa birinde tıpkı 2017 Celtics gibi piyangoyu vurma ihtimalleri artıyor.
Fakat tıpkı tarihin de yazdığı gibi, bu tarz bir sıçrama alışılmadık durumlar gerektiriyor. 2020’li yıllar boyunca takımlar muhtemelen yıldızları karşılığında değişim hakkı almaya devam edecek fakat bu değişim hakları sıkça çok etki yaratmadan kaybolacak.
Basketbol gündemindeki en son gelişmeleri kaçırmamak için tıklayın!