by Kirk Goldsberry / Çeviri: Bilal Baran Yardımcı / info@eurohoops.net
Eurohoops’un deprem felaketinden etkilenen vatandaşlarımız için düzenlediği açık arttırmaya buraya tıklayarak katılabilirsiniz.
Bu çevirinin tüm hakları Eurohoops Ltd. Şti.’ye aittir ve tamamının veya bir kısmının izinsiz kullanılması kesinlikle yasaktır.
Bu yazı 17 Mart 2023 tarihinde ESPN‘de yayınlanmış ve uyarlanarak çevrilmiştir.
Parkenin en klostrofobik bölgelerinden birinden, çembere yaklaşık 6 metre uzaklıkta yer alan noktadan atılan şutlar modern basketboldaki en önemli şutlardan biri haline geldi.
Köşe üçlükleri yalnızca lig genelinde taktiksel olarak en önemli şutlardan biri olmakla kalmıyor, aynı zamanda 21. yüzyılda sporun tamamen değişmesine yol açan verilere yönelik evrimin en büyük sembollerinden biri olarak kendine yer ediniyor.
2023 yılındayız ve köşe üçlükleri her NBA hücumunun en önemli parçalarından biri. Köşeler NBA parkesinde şut atılabilecek bölgeler arasından çok küçük bir bölümü temsil etse de ligde atılan şutların %19.6’sı artık köşelerden geliyor.
Şu anda dünyanın en iyi basketbol liginde çemberin yakınından atılan şutların ardından en çok denenen şut köşe üçlükleri. Ligin en iyi takımları da bu şutun efektifliğini nasıl kullanacağını ve bunun sonucunda sahanın geri kalanını yıldızlarına nasıl açacağını biliyor.
Michael Jordan’ın son NBA şampiyonluğu bir devrin de sonunu temsil ediyor. 1997-98 sezonunda köşe üçlükleri lig genelinde atılan şutların sadece %3’ünü kapsıyordu. Bir maçta ortalama 4.7 şut köşelerden atılıyordu. 1997-98 finallerinde Jordan ve Bulls‘a kaybeden Utah Jazz, sezon boyunca toplamda sadece 105 köşe üçlüğü denemişti.
Geçtiğimiz sezon ligde atılan tüm şutların %10’unu köşe üçlükleriydi ve bir maçta ortalama 17.6 köşe üçlüğü kullanılıyordu. Finallere kadar birin hemen üstünde köşe üçlüğü deneyen Utah Jazz, 2021-22 sezonunda 852 kez deneyerek bu alanda ligde üçüncü sırada yer aldı.
Devir değişti, stratejiler de öyle.
Bulls hanedanlığının ardından San Antonio Spurs, ligin en yenilikçi ve başarılı organizasyonlarından biri olarak ortaya çıktı. Lig genelinde analitik bu kadar önemsenmeden önce Gregg Popovich ve ekibi köşelere şutörler yerleştirmenin önemini fark etmişti. 2000’den 2014’e her sezon Spurs lig genelinde en çok köşe üçlüğü deneyen dört takımdan biriydi.
Spıurs’ün köşe üçlüklerinin değerini anlamasıyla birlikte hiçbir zaman muhteşem şut yeteneğiyle tanınmayan Bruce Bowen, “spacing” devriminin tahmin edilemez yüzü olmuştu.
Boston Celtics, Philadelphia 76ers ve Miami Heat formasıyla kariyerinin ilk beş sezonunda Bowen, maç başına 0.6 üçlük isabetini %34.9 ile buluyordu fakat San Antonio’da yerini buldu ve köşelerde adeta yaşayarak üçlük atması ve savunma yapmasıyla bilinen, 3&D adı verilen oyuncuların prototipi oldu. Spurs’te üçünde şampiyonluğa ulaştığı sekiz sezonda Bowen yayın gerisinden %40.5 ile isabet buldu.
Günümüzde takımlar çember yakınından atılan şuttan %50 daha değerli olan şutlar arasında çembere en yakın olanının değerini anladıkça Bowen gibi oyuncuların da gördüğü ilgi arttı.
2022-23 sezonunda atılan köşe üçlüğü başına oyuncular 1.17 sayı buldu, boş şutlarda ise bu 1.29’a çıktı. İki veri de ortalama bir NBA hücum pozisyonunun yanında çok fazla. Matematik çok basit: Bir hücum köşelerden ne kadar boş şut üretebilirse o kadar iyi ve bu şut güçlü yarı saha aksiyonlarının bir ödülü haline geldi.
“Genelde köşe üçlükleri bir pozisyon ritime girdikten sonra oluyor, savunma reaksiyon verdiğinde köşeden iyi bir şut buluyorsunuz.” diyor Golden State Warriors guardı Stephen Curry bu sezonun başlarında ESPN’e.
Curry’e göre şutun iyi şartlarda atılması doğal olarak iyi sonuçlar doğuruyor. “Eğer boş bir köşe üçlüğü bulabilirsem bu bulduğum en iyi şut oluyor.” diyor Curry ve “Splash Brothers”ı oluşturan takım arkadaşı da buna katılıyor.
“Sahada iyi şut bulmanın en iyi seçeneklerinden biri kesinlikle boş köşe üçlüğü.” diyor Klay Thompson, ESPN’e. “Ne zaman boş kalsam şutu kaldırıyorum ve benim için bu şutlar peynir ekmek gibi.”
Tabii ki her şutunda isabet bulamıyor fakat Thompson, verilerin takip edildiği 2013-14 sezonundan beri attığı 160 boş köşe üçlüğünde %48.8 ile isabet buldu. Aynı bağlamda Curry ise 135 boş köşe üçlüğünün %60.7 gibi absürt bir oranını sayıya çevirdi. Bu da şut başına 1.83 sayıya tekabül ediyor.
Köşe üçlüklerinin bu kadar değerli olmasının iki sebebi var. İlk olarak dünya üzerindeki en iyi şutörlerden bahsediyoruz. İkincisi ise şut için şartlar optimal seviyede. Oyuncuların genelde köşeden üçlüğe kalktığı pozisyonlar boş olduklarında, ayakları kurulu olduğunda ve takım arkadaşının pasıyla oluyor.
“Genelde dribbling üzeri köşe üçlüğü atan birini görmezsiniz.” diyor 76ers’ın forveti PJ Tucker, ESPN’e. “Daha çok olduğunuz yerde yakalayıp attığınız bir şut.”
Second Spectrum’un verisine göre bu sezon atılan köşe üçlüklerinin %91’inden fazlası “catch-and-shoot”tu (olduğunuz yerde yakalayıp attığınız şutlara verilen isim.). Bu neden mi önemli? 2013-14 sezonundan beri NBA oyuncuları dribbling üzeri üçlüklerden %32.1 ile isabet bulurken catch-and-shoot’lardan %36.7 ile isabet buldu.
Köşe üçlükleri bu muhteşem verimliliğini neredeyse her zaman iyi şutörlerin iyi konumlarda kullanmasına borçlu. 2013-14’ten 2019-20’ye Kyle Korver, kullandığı 645 köşe üçlüğünün 347’sinde isabet buldu. Bu yüzde olarak %50.7’ye, şut başına ise 1.54 sayıya tekabül ediyor. Aktif oyuncular arasında ise Denver Nuggets‘ın forveti Michael Porter Jr., 280 köşe üçlüğündeki %50.4 isabet oranı ve üçlük başına 1.52 sayı istatistiğiyle liderlik koltuğunda.
Aynı zamanda Second Spectrum’un verisine göre 2013-14 sezonundan beri NBA’de ortalama bir turnike denemesi deneme başına 1.17 sayı getirdi. Ligin en iyi şutörleri için köşe üçlükleri turnikeye denk değil, daha değerli.
NBA parkesinin boyutu yaklaşık olarak iki odalı bir daireyle aynı. 10 dev sporcuyu iki odalı daireye sıkıştırdığınızda işler kalabalıklaşabiliyor, özellikle de o sporcular koşmaya başlarsa.
İşte tam da bu noktada küçük bir alanı kaplayan köşe üçlükleri kullanışlı hale geliyor.
NBA’de de üçlük çizgisi köşelere gidildikçe çembere yaklaşıyor çünkü aksi halde oyuncular aynı anda hem saha içinde kalıp hem yayın gerisinde bulunamazdı.
Olaya saf uzaklık açısından bakıldığında köşe üçlükleri de basit bir optimizasyon stratejisini temsil ediyor.
“Tam olarak en kolay üç sayılık atıştan bahsediyoruz çünkü üç sayı bulmak için çembere en yakın olduğunuz yer orası.” diyor Matisse Thybulle, ESPN’e. “Biz de bunu kullanmaya ve bu noktalardan olabildiğince fazla şut imkanı bulmaya çalışıyoruz.”
NBA hücumları köşelere bir, hatta iki şutör yerleştirerek rakip savunmaların enine genişlemesini, böylece sahanın ortasında boşluk oluşmasını sağlayabiliyor.
Yıllar boyunca Tucker’ın köşeden yarattığı şut tehditi Houston Rockets‘taki takım arkadaşı James Harden’ın daha özgür oynamasına yol açtı. Harden, Mike D’Antoni altında Tucker ile beraber Houston’da geçirdiği üç sezonda %37.7 “usage rate” ile 33.7 sayı ortalaması tutturdu.
Günümüzde takımlar en iyi oyuncularına hem skor üretmesi hem de takım arkadaşlarına boş şut yaratması konusunda çok daha fazla dayandığı için lig genelinde “usage rate”ler uçuşa geçti. Bu sezon NBA’de %30’un üstünde “usage rate”i olan 15 oyuncu var ve bu sayı tarihin en yükseği olma yolunda.
Birçok açıdan NBA’deki iyi köşe şutörleri de bu oyuncuların sahanın ortasını daha iyi işlemesine yardımcı oluyor.
Şu anda Dallas Mavericks‘in Luka Doncic etrafında kurduğu sistem D’Antoni ve Harden’ın Houston’da kurduğuna çok benziyor. Mavs‘te Tucker olmasa da bu sezon köşe üçlüklerinde maç başına 12 kez deneme yaparak lig lideriler. Doncic de her gece Harden esintileri sunmaya devam ediyor. Mavs’te Tucker’ı temsil eeden isim ise bu sezon kullandığı 168 köşe üçlüğünde %44 ile isabet bulan Reggie Bullock. Köşelerden 74 kez isabet bulan Bullock, lig genelinde bu alanda sadece Mikal Bridges’ın gerisinde fakat her halükarda Doncic’in asist yaptığı köşe üçlüğü sayısından çok daha düşük sayıda: 102.
Köşe üçlüğünün yükselmesiyle birlikte Doncic ve Harden gibi topu çok fazla elinde isteyen ve ikili oyun oynayan süper yıldızların alan açan takım arkadaşlarıyla kurduğu bağlantılar arttı. Bu oyunculara saygısızlık olmasın ama köşe üçlüğüne yapılan asistin tek bir kralı olabilir: LeBron James.
Lig tarihinde en çok üçlük atan sekizinci oyuncu olmasına rağmen James, lig tarihinin en büyük şutörlerinden biri olarak anılmayacak. Fakat o da tıpkı Bowen gibi köşe üçlüğünün yükselişiyle sürekli ilişkilendirilecek. Bunun sebebi ise Bowen’dan farklı olacak.
Köşe üçlüklerinin %95’inden fazlası asist üzerinden geliyor ve James’ten fazla hiçbir oyuncu bu pozisyonlarda pası atan oyuncu konumunda olmadı. NBA tarihinde 900’den fazla köşe üçlüğü atan oyuncu yokken James, 1.590 köşe üçlüğünün asistini yaptı.
