by Joe Vardon / Çeviri: Bilal Baran Yardımcı / info@eurohoops.net
Eurohoops’un deprem felaketinden etkilenen vatandaşlarımız için düzenlediği açık arttırmaya buraya tıklayarak katılabilirsiniz.
Bu çevirinin tüm hakları Eurohoops Ltd. Şti.’ye aittir ve tamamının veya bir kısmının izinsiz kullanılması kesinlikle yasaktır.
Bu yazı 2 Mart 2023 tarihinde The Athletic‘te yayınlanmış ve uyarlanarak çevrilmiştir.
Jim Couch geçtiğimiz çarşamba 92 yaşına girdi. Sağlığında sıkıntı yok ve hafızası hala yerinde.
New York’un kuzeylerindeki Harlem Nehri’nin yakınlarında 1956’dan beri yaşadığı apartmanı hala tam olarak turlayabiliyor.
Samuel L. Jackson ve John Singleton, “Shaft” filmini çekerken cadde boyunca başıboş dükkanların önünde tavukların asılı olduğu günleri hatırlıyor.
Daha da önemlisi kendi iddiasına göre Kareem Abdul-Jabbar’a “skyhook” atışını öğrenme konusunda yardımcı olduğu da hala aklında.
Dyckman sahası üç tarafı çitlerle, bir tarafı da apartman binasıyla kapalı bir konumdaydı.
Sahaya giren tek yol çitlerin arasında açılan ufak bir yarıktı ve Abdul-Jabbar, çocukken bile o boşluktan geçmek için eğilir ve sıkışırdı.
1959’un bahar aylarında Couch, Kareem’in yaşadığı yerden sahaya ve çitlerin olduğu yere yürürken berbat bir sesle irkilmişti.
Couch sese doğru baktı ve tek bir direkle desteklenen panyanın titreştiğini gördü.
Sonra da o zamanlar 13 yaşında olan ve sekizince sınıfa giden Abdul-Jabbar’ı gördü. Topu mancınık gibi direkt olarak potaya doğru fırlatıyordu. Bum.
“Potayı yerle bir edecekmiş gibi bir ses çıkmıştı.” diyor Couch. “Çembere değdirmek yerine panyaya doğru çok sert şekilde atıyordu. Bu yüzden sağ ve sol eliyle şut atabiliyordu.”
Couch’un dediğine göre o ve Abdul-Jabbar, her gün öğlen dörtte parkta buluşur ve hook atışını çalışırdı. Dirseğin hafif kırılması, elin aldığı şekil ve bilekteki yumuşak dokunuş… Panyayı değil çemberi hedef almak Couch’un emirlerindendi.
“Asla antrenmana geç kalmazdı.” diyor Couch. “Çok sıkı çalıştırdım. Bir yıl içinde bu işte çok iyi hale geldi.”
Abdul-Jabbar bir efsane. Basketbol tarihinin en iyi oyuncularından biri ve 39 yıl boyunca NBA tarihinin en çok sayı atan ismiydi.
“NBA tarihindeki en savunulamaz şut.” diyor tahtı Kareem’dan alan LeBron James, skyhook için.
Couch da New York’ta onunla basketbol sahalarında tanışan insanları göz önünde bulundurursak ünlü biri.
“Şehirde zamana karşı sınavını başarıyla veren birkaç insan var, Bay Couch onlardan biri.” diyor Nuggets koçu Michael Malone. Koç Malone henüz çocukken, Malone’un babası Brendan, Couch ile aynı sahalarda koçluk yaparken Couch, bebek arabasıyla Michael’ı gezdirirdi.
Geçmişte de New York Knicks, “yaşayan efsane” Jim Couch’ın doğum gününü Madison Square Garden’daki büyük ekrandan kutlamıştı.
Sixers GM’i Elton Brand ve eski Bulls yıldızı Ben Gordon da NBA kariyerlerinin büyük parçasını ona borçlular. Sixers‘ın forveti Tobias Harris de onunla beraber çalıştı, Nuggets pivotu Thomas Bryant da…
Mark Jackson, Kenny Smith, Walter Berry ve Kenny Bannister… Hepsi onun altında oynadı ve şehirde şampiyonluk yaşadı.
“Bay Couch, New York’ta bir efsanedir, tam olarak bir efsanedir.” diyor Jackson.
“Konu New York’taki genç oyuncular olduğunda o da herkes kadar bu işe etkide ve faydada bulunmuştur.” diyor eski Georgia Tech koçu Paul Hewitt.
1.70 boyundaki Couch aynı zamanda Kore Savaşı gazisi ve eski bir çocuk cezaevi polisi. 2.18 boyundaki Abdul-Jabbar ise 1969 NBA draftının birinci sırasından seçilmiş, 38.387 sayı atmış, 19 kez All-Star olmuş ve altı şampiyonluk kazanmış bir oyuncu.
Dyckman İnşaat sayesinde bu ikili hep iletişimde kalacak.
Abdul-Jabbar’ın çocukluk arkadaşları efsane oyuncunun hassas ve utangaç olduğunu, parkta onlar kadar aktif biri olmadığını söylüyorlar.
“Abimle o arkadaşlardı çünkü bizim evde birbirlerine albüm alıp verirlerdi ve basketbol oynarlardı.” diyor 75 yaşında, hala Abdul-Jabbar ile telefonda konuşan Andre Harrris. “Kareem hangi yaşa kadar bilmiyorum ama uzun süre basketbol oynamadı, parka gelmezdi. Sonra birden parka çok gelmeye başladı. Biz ve Bay Couch da ona yol gösterdik. Couch bize sert olmayı öğretti.”
Couch, Kareem ve mahalleden diğer çocukları Harlem ve Bronx gibi parklara götürüp meşhur Holcombe Rucker League’de oynamalarını sağladı. Dyckman bu şekilde New York basketbolu için simgelerden biri oldu.
“13 yaşındayken iki metre boyundaydı, biz de sürekli kimliğinin kopyasını yanımızda taşıyorduk.” diyor Couch. “Ailelere ‘Alın kimliği burada, bizim yapabileceğimiz bir şey yok’ derdik.”
Couch eninde sonunda şehirdeki takımlarda yer almaya başladı ve New Jersey’den bile çocuklar onunla antrenman yapmak için gelirdi. Antrenmanlarını genelde New York’taki kolejlerde hafta sonu ve geç saatlerde yapardı çünkü parka çok fazla çocuk geliyordu. Couch o zamanlar herhangi bir oyuncudan para almayı reddetti fakat kendi adına bir fon oluşturdu ve bu parayla çocuklara forma aldı (formaları kendisi yıkıyordu), turnuvalara kayıt ettirdi ve on yıllar boyunca programını ayakta tuttu.
“Çocuklara kendini gösterme fırsatı vermekle kalmadı, aynı zamanda harika bir rehberdi.” diyor kolejdeyken yazın Couch için forma giyen Hewitti.
Malone, Harris, Bryant, Brand, Gordon, Jackson, Smith ve sayısız diğer NBA yıldızının yolu Couch’un şehir genelinde ün kazanan programıyla kesişti. Bunların hepsi Dyckman’da, Couch, Kareem ve arkadaşlarıyla başladı.
Fakat konu Kareem ve skyhook’a geldiğinde Couch’un ismi asla anılmıyor. Couch ise bütün bunları çok taze şekilde hatırlıyor.
“Couch’u tanıyor musunuz?”
Abdul-Jabbar, Adidas’ın ona özel ürettiği siyah ve mor ceketi giyiyordu. Pantolon giymişti ve NBA Efsaneleri Lobisi’nde otururken ismi söylediğimde rahatsız bir şekilde değişti.
2023 NBA All-Star maçının davetlesiydi, maçın devre arasında LeBron’un kendisini geçip tarihin en skorer oyuncusu olması hakkında yorum yapacaktı. Haftalar boyunca Abdul-Jabbar’a temsilcisi arayıcılığıyla Couch’un hikayesini sormak için ulaşmaya çalıştım. Birkaç kez fırça yedim.
Kareem ile bu karşılaşmamız ise emekli oyuncular birliğinin seçilmiş medya mensuplarını Abdul-Jabbar ile oturup herhangi bir şey hakkında konuşma daveti üzerine olmuştu.
Yaşlı adamlar ve skyhook dahil.
Abdul-Jabbar’ın dediğine göre okuldaki koçu altıncı sınıftayken yerel bir oyuncuyu Kareem’e hook atışını göstermeye ikna etmişti. Kareem bu adamın adını hatırlıyor gibi değildi fakat ben biliyordum çünkü öncesinde araştırmıştım.
George Hejduk, 2019 yılında andscape.com’a Abdul-Jabbar’ı bu şutla tanıştıran isim olduğunu söylemişti. Bu konuda pek şüphe yok çünkü Hedjuk yazısının yazarı Abdul-Jabbar’ın bir kitap imzalama etkinliğinde Hedjuk’a “Her şeyi bu adama borçluyum.” dediğine şahit olmuştu.
“Sahanın tepesinde dururdum, ellerini havaya kaldırıp bana doğru gelmesi söylerdim.” diyor Hejduk o yazıda. Abdul-Jabbar ile günde yarım saat kadar çalıştıklarını, iki yıl sonra ise onu hiç görmediğini, ardından Dyckman sahasındaki bir sokak maçında tekrar karşılaştıklarını anlatıyor.
“O zamanlar skyhook çok yoktu fakat üzerimden iki smaç vurmuştu.” diyor Hedjuk.
Abdul-Jabbar, Hedjuk’un kendisine George Mikan’ın adı verilen “Mikan antrenmanı”nı öğrettiğini söylüyor. Bu antrenmanda oyuncular kısa mesafelerden bombeli şutlar atıyor. “Çok yönlü öğrendim. Panyayı kullanmayı ve ayak hareketlerini iyi öğrendim. Bunlar bana bütün kariyerimde yardımcı oldu. Couch’un onu tanıdığına eminim.” diyor.
Couch’un Hedjuk’u tanımadığını biliyordum. Couch sadece Abdul-Jabbar ile parkta tanıştıkları gün o şutu yanlış attığını, bu yüzden bir sene boyunca çalıştıklarını söylemişti. Ayak hareketleri, dokunuş… Couch’ın Abdul-Jabbar’a öğrettiğini söylediği şeyler bunlardı.
“Bunu hatırlamıyorum.” dedi Abdul-Jabbar bana şüpheyle bakarak.
“Asıl öğrendiğim yer okulumdu.” diyor Abdul-Jabbar. “Anahtarlardan sorumlu kişi bana salonun anahtarını verirdi, sadece her şeyi yerinde bırakmam gerekirdi. Bu şekilde üzerine kendim çalıştım. Sekizinci sınıfa geldiğimde şutu oturtmuştum.”
Couch’ı başka bir hikayeyi, NBA takımlarının Manhattan’daki John Jay Koleji’ni gizlice antrenman tesisi olarak kullanmasını araştırırken tanımıştım.
John Jay’in koçu Guy Rancourt, Couch’ın oğlu Sean’ı Dyckman’daki bir maçta koçluk yaparken işe almıştı. Bunun sebebi de Sean’ın ve babasının New York’ta oyuncu antrenmanı konusunda kazandığı ündü.
57 yaşındaki Sean Couch, Columbia Üniversitesi’nde okumuştu ve 1987’de Indiana Pacers tarafından draft edilmişti. Bana babası hakkında 1950’lere, 1960’lara dayanan hikayeler anlatmıştı. Bu hikayelerde babasının mahallede basketbol oynayan çocukları uyuşturucu tacirlerinin elinden alıp takımlarında oynatması, Couch’ın binlerce oyuncuyla hiç para almadan antrenman yaparak kurduğu iletişim ağının genişliği yer alıyordu.
“Çok iyi oynayan birkaç çocuk vardı, aynı zamanda popüler çocuklardı ve uyuşturucu tacirlerine yardımcı oluyorlardı.” demişti Sean Couch bana. “Babam da onlara ‘ya basketbol oynayacaksınız ya da o işi yapacaksınız’ derdi. Sekiz yaşlarındayken uyanırdım ve dairemizde birileri olurdu, babama bağırırlardı, babam da onlara bağırırdı. Anneme de bağırırlardı ve dairemizde kavga ederlerdi. Beni de bir keresinde aldıklarını, tuttuklarını ve yüzüme bir şey bıraktıklarını hatırlıyorum.”
“Uyanıp hepsinin rüya olduğunu düşündüğümü hatırlıyorum, anlıyor musun? Fakat sonra babamın eli aklıma geliyor, yara izi gibi bir kesik vardı.”
Emekli bankacı 69 yaşındaki Pat McGrath, 1960’lı yılların sonunda Rucker parkında Couch için oynamıştı. Bir maç sırasında kavga çıkmıştı ve McGrath sadece izleyen taraftaydı. Ardından olaya dahil oldu ve bir arkadaşını yumruklardan korumaya çalıştı.
“Sonra hatırladığım tek şey kafamın arkasına boru ile vurulması.” diyor McGrath. “Sataşmak için yanlış adamı seçmiştim, bütün arkadaşları bana yüklendi. Jim koşa koşa geldi. O olmasaydı şu an burada olur muydum bilmiyorum. Oradaki herkesi dağıttı.”
Ocak ayında bir pazar günü New York’tayken trene bindim ve Dykcman’ın yolunu tuttum. Tren yavaşlarken Harlem Nehri’ni ve Couch’ın hala yaşadığı Dyckman projesinin ikinci binasını görebiliyordum.
O ve torunu beraber yemek yiyeceğimiz yere geldiğinde beni Knicks üstü ve şapkasıyla karşılamıştı. Couch’ın saçlarını bedavaya kesen berber Omar ile karşılaştık. Pencereleri açık bir şekilde müzik dinleyen arabadan Latin esintili müzik geliyordu, Omar oturduğu yerden kalktı ve “MERHABA BAY COUCH!” diye bağırdı.
Yemek yerken Couch bana bütün hikayesini anlattı. Ordudan yeni gelmişken ve 25 yaşındayken parkta oynamaya başlamasından ona gelen herkesin maçlara çıkmadan önce iki saatlik kondisyon antrenmanı testinden geçmesi gereken antrenman programına kadar her şeyi anlattı.
“Shaft” filminin çekimleri sırasında Samuel L. Jackson ile çekindiği bir fotoğrafı gösterdi.
Couch’ın New York’ta hala düzenlediği kız çocukları basketbol turnuvasına katılan biri, şehrin basketbol şöhretler müzesine girişini anan bir tişört giyiyordu.
Bir tane daha vardı, bir Abdul-Jabbar içeriyordu. Dyckman’daydı ve sahanın dışında duruyorlardı. Kareem o zamanlar Lakers forması giyiyordu.
Abdul-Jabbar ile çekindiği resmi gösterirken aynı zamanda o uzun ve garip çocuğun ilk gördüğü 1959 yılında hook şutunu nasıl attığını elleriyle tarih etti. Sonrasında ise kendisinin ona öğrettiğini söylediği şut formunu gösterdi.
Abdul-Jabbar da Couch’ın onun ve arkadaşları için ifade ettiklerine katılıyor. “Bizi basketbol oynayabileceğimiz yerlere götürdü, önemli olan buydu.” diyor Kareem. Aynı zamanda Couch’ın ikili hakkında anlattığı bir hikayeyi daha doğruluyor gibi gözüküyordu. 20 yıl önce Kareem Columbia Üniversitesi’nde koçluk yapmak istediğinde Couch, Kareem’in adına okul yönetimini aramıştı.
“Bunu yaptığı, en azından benim ismimi gündeme getirdiği kulağıma çalınmıştı.” diyor Abdul-Jabbar.
Couch ise bana Abdul-Jabbar’ın kendisini aradığını, bu konuda teşekkür ettiğini ve minnettarlık duyduğunu söylediğini anlattı.
Fakat Abdul-Jabbar, 64 yıl önce o parkta öğle saatlerinde yaşananları Couch kadar net hatırlamıyor.