by Tim Cato / Çeviri: Bilal Baran Yardımcı / info@eurohoops.net
Eurohoops Türkiye’nin Instagram hesabını takip etmek için tıklayın!
Bu çevirinin tüm hakları Eurohoops Ltd. Şti.’ye aittir ve tamamının veya bir kısmının izinsiz kullanılması kesinlikle yasaktır.
Bu yazı 21 Aralık 2023 tarihinde The Athletic‘te yayınlanmış ve uyarlanarak çevrilmiştir.
Smaç, basketbolun en çok rağbet gören hareketi. En ikonik smaçların adeta bir dokunulmazlığı olur, sık sık hayranlıkla bahsedilir ve birbirleriyle karşılaştırılır. Sporun eşsiz dili sayesinde pek çok şekilde ifade edilebilir. Muhteşemdir.
Bir de çok fena can yakar.
“Ellerinizi metale vurduğunuz başka bir durum hayal edebiliyor musunuz?” diyor 11 yıl boyunca NBA’de forma giyen Austin Rivers. “Muhtemelen canınız yanar, değil mi?”
Sorulduğunda oyuncular smaçların yarattığı acıları listelediler: kırılan tırnaklar, bükülen parmaklar, morarmalar, kalıcı yaralar, havada çarpışmalar, dönen boyunlar, kötü düşmeler… Bu sakatlıklar oyunculara pek çok maç, hatta sezon kaçırtabiliyor.
Geçmişte NBA All-Star’da Smaç Yarışması kazanan Derrick Jones Jr., sol bileğindeki iki kalıcı iz olduğunu söylüyor. NBA’de dokuzuncu sezonunu geçiren Larry Nance Jr. da bir başka çok smaç vuran oyuncu, babası da 14 yıllık kariyerinde 1984’te NBA’de düzenlenen ilk Smaç Yarışmasının şampiyonu olmuştu. Çocukluğundan akılda kalan anılarda ise babasının kollarındaki yaralar da yer alıyor.
Fakat her şeye rağmen bu oyuncular smaç vuruyor.
Modern NBA’de smaç görme sıklığımız da arttı. 2002-03 normal sezonunda 8.254 smaç gördük, geçen sene ise bu sayı 11.664’tü. Bu yükselişin büyük sebebi üçlük devrimiyle birlikte artan alanların daha boş penetre alanları yaratması. Fakat ligdeki oyuncular da gün geçtikçe daha uzun, daha patlayıcı atletlerden oluşuyor. Öyle ki bazıları taraftarların yanında oyuncuları bile etkiliyor.
Oyuncuların smaca bakış açısı ve smacın yarattığı acı değişmeyen bir gerçek. Bu durum yeni bir trend de değil. Sadece smaç, bütün çekiciliği ve mistikliğiyle bir oyuncunun olgunlaşma sürecinin en ilkel parçası.
Basketbolun sadece üç metre yukarıda katılınabilen en seçkin topluluğu, her zaman oyuncuların sonsuza kadar istediği bir şey de olmuyor.
Genç oyuncular ilk smaçlarını vurduktan sonra hiç durmak istemezler.
“Adam’ olduğunuzu hissettiriyor,” diyor Dennis Smith Jr.
Smith, maç içindeki ilk smacını 13 yaşındayken bir eyalet finalinde panyadan seken topla vurmuştu. Takımı farkla öndeydi ve takım arkadaşları şova başlamıştı. 26 yaşındaki oyuncu sırasının geldiğini düşünmüştü. Asla unutmayacağı bir maç içi smacı…
12 yıllık NBA kariyerinin ardından şu anda New Orleans Pelicans‘ın başına geçen Willie Green’e gençken parmaklarını havaya kaldırma egzersizinin potaya zıplayabilmesini sağlayacağı söylenmişti. Her sabah duş alırken 300’e kadar sayar ve bunu yapardı.
Philadelphia 76ers forması giyen Nicolas Batum ise “Smaç vurmaya başladığınızda parmaklarınız tamamen kan oluyor fakat buna alışıyorsunuz. Smaç vurmaktan çok keyif alıyorsunuz. Dünya üzerinde bunu yapabilen sayılı insan arasına girmiş oluyorsunuz.” diyor.
Maç içinde smaç vurmak ise gittikçe daha da bağımlılık haline geliyor. “Birinin üzerinden smaç vurmaya çalıştığınızda havanız çok yükseliyor, yerinizde duramıyorsunuz,” diyor New York Knicks oyuncusu Donte DiVincenzo. “Acı macı hissetmiyorsunuz.”
1990’da emekli olan, kariyerinde ise beş kez All-Star seçilen Marques Johnson ise 15 yaşındayken Yaz Ligi’nde NBA’e yeni draft olmuş bir oyuncunun üzerinden vurduğu smacı hatırlıyor. O ismin üzerinden smaç vurmak, onu yere sermek Johnson için bir şeyleri kanıtlamıştı.
Şu anda Milwaukee Bucks televizyon ekibinde yer alan Johnson, kolejde UCLA forması giymişti ve 1977 yılında Naismith Yılın Kolej Oyuncusu ödülünün sahibi olmuştu. O sezonun özelliği ise kolej basketbolunda smaça tekrar izin verilen yıl olmasıydı. “Ödülü kazanmamın büyük bir sebebi bu kuralın geri gelmesi olmuştur. İnsanlar 10 yıldır kolejde smaç görmemişti.” diyor Johnson.
Bir keresinde antrenmanda takım arkadaşının üzerinden smaç vurduktan sonra yere kötü düştüğü için dizi burkulmuş ve iki hafta kaçırmıştı. Acı içinde yere yığılmış haldeyken bile ilk sorduğu soruyu hatırlıyordu.
“Smacı vurabildim mi?”
“Evet,” diye cevap vermişti ona. “Onun posterledin.”
Geçen sezon Christian Wood kendi kaçırdığı şutun ribaundunu almıştı ve çembere doğru boş bir yolu vardı. Bir dribbling yaptı, smacı vurdu ve sonra geri koştu.
Mavericks‘te geçirdiği bir sezonun ardından Los Angeles Lakers‘a imza atan Wood, maçı bitirdi fakat sonrasında baş parmağında oluşan kırık nedeniyle sekiz maç kaçırdı. “Tomahawk’ smacı vurmaya kalktım, neden bilmiyorum ama gösterişli olsun istedim ve baş parmağımı bir kez daha vurdum,” diye anlatıyor Wood.
Gençlikten veteranlığa ilerleyen yolda oyuncuların smaçla ilişkisi de sık sık değişiyor. “NBA’de sürekli smaç vurabilmek için saçma sapan bir atlet olmanız lazım” diyor Rivers. Olmayan oyuncular için smaç vurmak bir yetenekten çok çileye dönüşüyor.
“Şu anda pek çok genç oyuncu her seferinde smaç vurmak istiyor. Ben artık böyle değilim.” diyor 26 yaşındaki DiVincenzo.
O da hala smaç vuruyor -geçen sene Warriors formasıyla dokuz smacı vardı- fakat mümkünse turnikeyi tercih ediyor. Fakat bu hep mümkün de olmuyor. “Bazen smaca kalkmak faul almanın tek yolu oluyor” diyor.
2007 draftının dokuzuncu sırasında seçilen Smith, lige girerken 121 santimetre sıçramış ve rekoru egale etmişti. Bir de kötü özelliği vardı: Tek ayağının üzerine düşmek. Diz ameliyatından iyileşme sürecindeyken iki ayağının üzerine düşmeyi öğrendi. “Şu anda düşünmüyorum bile,” diyor kendisi. Fakat hala gençliğinde vurduğu smaçların getirdiği yaralarla uğraşıyor ve bu yaraların şut formunda bile etkisi olduğunu düşünüyor.
Rivers’ın da bahsettiği ligin saçma sapan atletleri gerçekten de farklı deneyimler yaşıyor. Babasının yaralarını gören Nance Jr. ise ellerinin büyüklüğü sayesinde bileğini olaya dahil etmeden topu içeri sokabiliyor. “Diğer insanlar gibi vurmayı hiç öğrenmedim. Denesem yapabilir miyim samimi söylüyorum bilmiyorum” diyor Nance.
Peki bu acıyor mu? “Pek acımıyor,” diyor Nance ve ekliyor: “Kaçırmadığım sürece.”
Onun gibi isimler ise sık sık havadaki çarpışmalardan ya da kaçan smaçlardan dolayı acı çekiyor.
Bir başka uzaydan gelmiş atlet Anthony Edwards ise smaç vurmak adı altında yaptığı şeyi tanımlayamıyor bile: “Ben smaç vuruyorum diyemem bile. Genelde sadece topu çemberin içine sokuyorum.”. Bu sezonun başlarında bir pozisyonda Thunder oyuncusu Jaylin Williams’ın üzerinden smaca kalkan Edwards, yere sert düşmüştü.
Bu pozisyondan sonra sadece iki maç kaçırsa da yıldız oyuncu ilk döndüğü maçta korktuğunu ve gerildiğini itiraf ediyor. Kaçan smaçlar onu sakatlamasa bile bir de işin gurur kısmı var tabii.
Edwards geçen sene de söylemişti: “İşte onlar benim canımı yakıyor.”
Aralık ayında bir maçta Kyrie Irving topu çalmıştı ve çemberle baş başa kalmıştı. Dallas bençi kutlamak için ayağa kalkmıştı bile… Fakat kutlayamadılar.
“Zamanlamam yanlıştı,” diyor Irving. “Momentumum doğru değildi”.
31 yaşındaki Irving’in yetenek setinde smaç hariç neredeyse her şey var. 11 yıllık kariyerinde sadece 25 kere smaç vurdu. Fakat kaçan bir smaç onun gibi bir oyuncu için bile garip.
“Kötü hissettiriyor,” diyor Irving. “Bizler dünya üzerindeki en iyi atletleriz. Arada bir oralara zıplayabilmem gerekiyor.”
Aynı çeyreğin ilerleyen bölümünde Irving’in bomboş bir hızlı hücumda bir şansı daha oldu. Kendini temize çıkarmak için fırsat. Bu sefer hala smaç vurabildiğini kanıtlamak istedi.
“Double pump’ smacı vurmalıydım,” diyor gülerek. “Bir şekilde çembere çıkmalıydım be. Soyunma odasına gidemez, koç ekibinin ve yönetimin karşısına çıkamazdım. Benim başımın etini yerlerdi.”
Her şeye rağmen oyuncular emekliliği yaklaştıkça genelde ilk olarak smaç yeteneklerini bir kenara bırakıyorlar.
Çemberin üstünde oynamak zorunda olmayan veteranlar için bu daha kolay. Mesela Stephen Curry… Kendisine 2018 yılından beri maç içinde yapmadığı bir şeyi sorduğumuzda çok keyiflendi.
“O tarafın hayatımdan çıkmasıyla hiç problemim olmadı. Kariyerimin bir sonraki sayfasına çok kolay geçtim.” dedi Curry.
Kariyerinde 367 smacı bulunan 35 yaşındaki Batum da geçen sezon smaçlardan tövbe etti. “Vücudum bana ‘Yeter artık’ dedi.” diyor Batum. Şu aralar sadece çemberle baş başa kaldıysa, o durumda da çift elle yavaşça smaç vuruyor.
Caron Butler, daha az smaç vurmanın kariyerini uzatma ihtimalini daha önceden fark etmiş olmayı dilerdi. Kariyerinde iki kez All-Star olan Butler, emekli olup Miami Heat‘in asistan koç ekibine katılmadan önce çok sıkı çalışıyordu.
“O iki sayıyı bir şeyler kanıtlamak ya da Tanrı vergisi kabiliyetimi sergilemek için çok önemsiyordum,” diyor Butler. “Tam tersi durum olsa kariyerim daha uzun soluklu olabilirdi.”
Fakat Butler’ın herhangi bir pişmanlığı yok. Sadece smaçlara karşı farklı bir bakış açısı var:
“Sadece iki sayı”.
“13 yaşındaki Caron Butler bunu duysa ‘yaşlı biri smaçlar hakkında konuşuyor’ derdi.” diye de ekliyor.
İroninin farkında olan tek emekli oyuncu o da değil. Green de parmak egzersizi yapan gençliğinin aynı hisleri duyacağını düşünüyor.
Fakat Green’in 2023 yılında smaç vurmuşluğu var. Ocak ayında vurduğu smaçla oyuncuları hayret içinde bırakmıştı. “Bana hep smaç vuramadığımı söylüyorlardı. Hala içimde gaz kaldığını göstermek istedim.” diye anlatıyor Green. Ligin en genç beşinci koşu, en büyük koçluk becerilerinden biri olarak oyuncularının kendisiyle bağ kurabiliyor olmasını gösteriyor.
Curry’nin ardından belki de tarihin en iyi ikinci şutörü olan Klay Thompson, kariyerinin en iyi anlarından biri olarak smacı öne çıkarıyor. İki büyük sakatlık sebebiyle üst üste iki sezon kaçırdıktan sonra döndüğü ilk maçta çembere gidip bir smaç vurmuştu. Thompson o an Warriors‘ın bir şampiyonluk daha kazanabileceğini hissetmişti – ki sezonun devamında kazandılar da.
Önceden Thompson parkeye çıktığı ilk anda önce bir smaç vururdu. “Şimdi ise parçaları yağlandırıp motoru çalıştırmak bir saat sürüyor” diyor. Vücudu değiştikçe smacın ifade ettiklerine karşı duyduğu minnet de değişti.
“İlk iki denememde çemberi anca geçebiliyorum.” diyor Marques. Başarılı olması genelde beş-altı denemeyi buluyor.
Geçtiğimiz yaz ameliyat olan Johnson, önümüzdeki doğum gününde smaç vurabileceğinden emin değil. Fakat ne de olsa sadece doğum gününde smaç vurmayı hedefliyor, aralarda istemiyor.
Bir gün başaramayacak olduğunun kendisi de farkında olsa da iyileşme sürecinin iyi geçmesiyle birlikte bunu bu ay bir kez daha başarabileceğine inanıyor.
Hala smaç vurduğu günleri hatırlıyor, o günleri özlüyor.
“O günleri net hatırlıyorum. Vücutta oluşan adrenalin, heyecan… Smaç vurmak görebileceğiniz üzere benim için büyük anlam ifade ediyordu.” diyor.
Kendisine genç halinin şu anda smaç hakkında düşündüklerini duyduğu takdirde ne tepki vereceğini sorduğumuzda Johnson soruyu tersine çevirmeyi tercih ediyor.
“16 yaşındaki kendime derdim ki…,” diyor ve ekliyor: “Tekerlekler bozulana kadar smaca devam.”
Basketbol gündemindeki en son gelişmeleri kaçırmamak için tıklayın!
EuroLeague gündemindeki son gelişmeleri kaçırmamak için tıklayın!