by Scott Eden / Çeviri: M. Bahadır Akgün
Bu çevirinin tüm hakları Eurohoops Ltd. Şti.’ye aittir ve izinsiz kullanılması kesinlikle yasaktır.
Bu yazı ilk olarak 19 Şubat 2019 tarihinde ESPN’de yayınlanmış ve uyarlanarak çevrilmiştir.
NBA tarihinin en büyük şike skandallarından biri bundan yıllar önce patlak verdi. Hakem Tim Donaghy’nin adıyla anılan bu dev skandal, 13 sezon boyunca ligde görev yapan eski hakemin itiraflarıyla herkesi şoke etti.
O dev skandala dair Donaghy’nin itiraflarını Eurohoops Çeviri dilimize kazandırdı.
İlk bölümümüz ile başlayalım:
VAKA 1: Üzeri Örtülen Şike Skandalı
Karakterler
James “Bah-Bah” “Sheep” Battista
Merdiven altı bahis simsarı. Tim Donaghy bahis düzeninin merkezinde o vardı.
Tim Donaghy
Kendi maçlarında bahis yapan ancak bu sebeple hiç ceza almayan veteran NBA hakemi.
Tommy Martino
2006-2007 sezonunda bahis düzeninde aracılık yapan Martino, Donaghy ve Battista’nın da lise arkadaşı.
Jack Concannon
Philadelphia banliyösünde sigorta tedarikçisi ve 2003 baharında Donaghy’nin kendisi ile birlikte arkadaşının çalıştığı maçlara bahis yapan arkadaşı.
Pete “Rhino” Ruggieri
Kumarbaz, bahis bayii sahibi ve Battista’nın ortaklığını da yapan kişi. Battista’nın tedavi sürecinde Donaghy ile kurulan bahis düzenini eline aldı ancak kısa sürede operasyona son verdi.
Kim Donaghy
Tim Donaghy’nin skandalın yaşandığı dönemdeki eşi. Kamuoyu soruşturmadan haberdar olur olmaz boşanma davası açtı.
Phil Scala
Soruşturma döneminde Gambino suç ailesi üzerinde çalışan soruşturma ekibinin başı, özel FBI ajanı. FBI araştırmasında süpervizörlük görevi üstlendi.
David Stern
Skandalın yaşandığı dönemdeki NBA komisyoneri.
Şikeyi gerçekleştirdiğine inandığı bir NBA maçını izlemeye koyulduğunda James “Jimmy” “Bah-Bah” “The Sheep” Battista stresli, fazla kilolu, oksikodon bağımlısı, miktarını bilmediğini meblağlar için merdiven altı kumarbazlarının yanına düşmüş 41 yaşında bir adamdı. Takvimler Ocak 2007’yi gösteriyordu. Bir ay kadar önce, Noel’den kısa bir süre önce, cesur bir hamle yapmıştı: Bir NBA hakemiyle oturup anlaşmıştı. Artık korkusu kurduğu düzenin fazla göz önünde olmasıydı.
“Paranı almak mı istiyorsun?” diyordu Battista hakeme. “O zaman bu işin üstünü örteceksin lan!” Rüşvet maç başına yalnızca 2.000 dolardı. Şoke edici bir pazarlık dönmüştü. Eğer bahis kazanırsa hakem parasını alacaktı. Eğer bahis yatarsa hakem hiçbir şey ödemeyecekti: Battista zararlı çıkacaktı. Onların tabiriyle “zararı olmayacak bir zar” atılmıştı. Ancak hakem pek bir şey kaybetmedi. Bahisleri %88 oranında kazanıyordu. Spor bahsi tarihinde duyulmadık bir orandı bu. Artık bu düzenin altıncı haftasına giriyorlardı.
Battista, hakem Timmy Donaghy’yi 25 yıldır tanıyordu. Delaware County’nin işçilerle dolu Katolik mahallelerinden birinde aynı liseye gitmişlerdi. Delco’da spor barları bolca bulunuyordu ve her türlü kumarla haşır neşir olabiliyordunuz. Herkesin özel dişçisi gibi kumarcısı vardı.
Battista, o dünyanın yaratığıydı. “Taşıyıcı” olarak bilinen adamlardan biriydi. Daha net konuşmak gerekirse taşıyıcılar, ne kumarbazlar ne de bahisleri yapanlar. Onlar daha ziyade müşterilerinin adına gerek yasal, gerek yasa dışı yollarla bahisçiler ile birlikte bahis yaparak sporda bahis oynayanlara hizmet sunan aracılar. Battista o dünyada yerini yeterince sağlama almıştı. Öyle ki Donaghy’nin bilgisi olmadan, Donaghy’nin bahislerine dayanarak düzensiz serbest fon kayıplarının oluşması için zemin hazırlıyordu. Bahis çevrelerindeki bazıları Battista’ya nakit sağlamışlardı. Battista da o fonu Donaghy’nin yönettiği maçlara bahis yapmak için kullanıyordu. Gruptakilerden biri bunu “bilet” ve “ekip” olarak adlandırmıştı.
“Belki bu ekip birlikte asla bir masaya oturmadılar,” diyordu. “Ancak hepsi pizzadan bir dilim aldılar.” Artık asıl bunun yapılmasını engellemekti.
Battista’nın bir de yardımcısı vardı. Başka bir lise arkadaşı Tommy Martino. Martino, Donaghy düzeninde irtibatı sağlayan kişiydi. Çocukluğundan beri hakemle yakın arkadaş olan Martino, JPMorgan’da bilişim departmanında çalışıyordu. Tek kullanımlık telefonlar kullanan Donaghy, Martino’yu arıyor ve yönettiği maça dair bahsini ona söylüyordu. Martino da daha sonra o bahsi Battista’ya iletiyordu. Battista ve Donaghy, asla doğrudan görüşmüyorlardı. Battista, Donaghy’nin seçimine yüksek bahisler yaparak gününü geçiriyordu. Yaptıkları operasyondan haberdar birinin iddiasına göre Donaghy’nin her maçında yatırımcılarından 1 milyon kadar para almayı hedefliyordu.
Amerika profesyonel spor tarihinin en iştah kabartan sorularından biri hâlâ şu: Hâlâ maçlarda şike yapılıyor mu? 1919’da kumarbazların Chicago White Sox’ın ismine leke sürdüğü günden beri 100 yıllık dönemde yalnızca Tim Donaghy skandalı bu soruya cevap konusunda bir ipucu verdi. Ama aynı zamanda bir de inkar anlamına geldi.
11 yıldır bu hikayenin resmi anlatısı, Donaghy’nin kendi maçlarına bazı bahisler yapan, kumar bağımlısı, hilekar bir hakem olduğu, daha fazla bir suçunun bulunmadığı şeklindeydi. NBA kendi soruşturmasını yürüttü ve Donaghy’nin aslında maçlarda şike yapmadığına kanaat getirdi. Ancak ligdeki birçok kişiye göre hikayenin tamamının anlatılmadığı şüpheleri kalmıştı. Onlara göre asıl olup bitenlerin üzeri örtülüyordu.
Artık tüm bunlar çok daha önemli. Geçen yıl 14 Mayıs’ta ABD Yüksek Divanı, eyaletleri sporda bahsin yasallaştırılmaktan alıkoyan 1992 numaralı kanunu lağvetti. Bunun neticesinde eyaletler arasında sporda bahis alanındaki yasağın tamamen kalkacağına inanılıyor. Dolayısıyla Amerikan sporunda gelirlerin de artması bekleniyor. Aynı zamanda NBA, diğer profesyonel liglere oranla yasal bahsi daha fazla kucaklamış durumda. 2014 yılında komisyoner Adam Silver, New York Times’da söz konusu yasallaştırmayı savunan bir yazı kaleme aldı. 2018 Temmuz’unda Silver, MGM Resorts’un NBA’in resmi bahis ortağı olacağına dair anlaşmayı açıkladı.
Söz konusu yasallaştırma sürecinin destekçileri uzun süredir bu düzenlemenin şeffaflık getirdiğini, böylesi bir şeffaflığın şike düzenlerinin kökünü kazıyacağını söylüyor. Ancak tam tersini söylemek için de çok fazla delil var. Ekonomi uzmanı Wladimir Andreff’in kaleme aldığı gibi: “Tüm ekonomik analizlerin vardığı bir nokta vardır. Sporda para akışı ne kadar çoksa yozlaşma da o kadar büyük olur.”
Mayıs ayında Yüksek Divan’ın aldığı karara göre Donaghy meselesinin yeniden ele alınması gerekiyor. Donaghy’nin yönettiği maçlarda gerçekten şike yaptığı ortaya çıkacak olursa rahatsız edici bir gerçek gözler önüne serilecek, neredeyse herkesin, liglerin, takımların, taraftarların ve bahisçilerin muhtemelen görmezden geleceği bir gerçek: Amerika sporunda şike yapmanın ne kadar kolay ve kârlı olduğu gerçeği.
2017 yılının başlarında ESPN, bu olaya dair yeniden bir soruşturma açılması gerektiğini ifade etmişti. Araştırmalarda mevcut ve eski NBA hakemleri, mevcut ve eski NBA görevlileri, bahisçiler, bahis bayii sahipleri, avukatlar, kanun yetkililileri, Donaghy’nin arkadaşları ve akrabaları da dahil olmak üzere 100’den fazla kişiyle görüşmeler yapılmıştı. (Donaghy, röportaj teklifini reddetmişti.) Bilgi Alma Özgürlüğü Kanunu’nun gerektirdiği ödevler yerine getirildi. Binlerce sayfalık mahkeme evrakı ve soruşturma kayıtları incelendi. Donaghy’nin o sezon yönettiği maçlara dair yüzlerce saatlik kayıtlar izlendi. Her faul düdüğüne bakıldı. Elde edilen veri, Donaghy’nin o sezon yönettiği her maça dair bahis piyasasındaki hareketlilikler ile birlikte incelendi.
İki yıllık bir gecikme ile artık gerçekler anlatılabilir: Tim Donaghy, NBA maçlarında şikeyi böyle yaptı ve yaptığı şikeyle farkında olmadan bahisçilere muhtemelen yüzlerce milyon dolar parayı böyle kazandırdı.
2. bölüm, 5 Mart Salı günü…
Basketbol gündemindeki en son gelişmeleri kaçırmamak için tıklayın!