by Scott Eden / Çeviri: M. Bahadır Akgün
Bu çevirinin tüm hakları Eurohoops Ltd. Şti.’ye aittir ve izinsiz kullanılması kesinlikle yasaktır.
Bu yazı ilk olarak 19 Şubat 2019 tarihinde ESPN’de yayınlanmış ve uyarlanarak çevrilmiştir.
NBA tarihinin en büyük şike skandallarından biri bundan yıllar önce patlak verdi. Hakem Tim Donaghy’nin adıyla anılan bu dev skandal, 13 sezon boyunca ligde görev yapan eski hakemin itiraflarıyla herkesi şoke etti.
O dev skandala dair Donaghy’nin itiraflarını Eurohoops Çeviri dilimize kazandırdı.
İlk bölüm: NBA’de Şike Nasıl Döndü: Üzeri Örtülen Şike Skandalı
İkinci bölüm: NBA’de Şike Nasıl Döndü: Cepten Çıkan Para Tomarları
Üçüncü bölüm: NBA’de Şike Nasıl Döndü: Şikenin Parkedeki Yüzü
Dördüncü bölüm ile devam ediyoruz:
VAKA 4: Kimler, Ne Kadar Kazandı?
Karakterler (İkinci Kısım)
Murray Weiss
Donaghy olayını New York Post’a taşıyan deneyimli muhabir
Tony “Tiger” Rufo
Kumarbaz ve bahis bayii sahibi. Concannon ve Donaghy’nin maçlara birlikte bahis yaptığı anlaşıldığında Hayvanlar bahis ofisinin patronu. Şimdilerde Planet Fitness organizasyonunun sahibi.
Taylor “Popeye” Breton
Kumarbaz ve bahis bayii sahibi. Goldman Sachs’ın torununun torunu. Donaghy’nin maçlarında Battista’nın en büyük adamlarından biri olarak hizmet etti.
Joseph “Joe Vito” Mastronardo
Öncül merdiven altı bahisçilerinden. Hayatını kaybetti. Gelen bilgilere göre bahis düzeninden para kazananlardan.
Spiros “The Greek” Athanas
Kumarbaz ve bahis bayii sahibi. Dış bahisleri o açıyordu.
Ronnie Nunn
Skandalın yaşandığı dönemde NBA hakem kurulu direktörü
Larry Pedowitz
Donaghy meselesinde NBA’in dış soruşturmasını yürüten beyaz yakalı savunma avukatı.
Ed T. Rush
Nunn’ın yerine direktörlük görevine getirilen deneyimli NBA hakemi
Phil Scala, New York’ta organize suçlar bürosunda neredeyse 30 yıldır çalışıyordu. Ekibine bir ihbar geldi. Şehrin beş ünlü ailesinin her birini inceleyen özel bir FBI birimi vardı ve Scala da Gambinoları inceleyin ekibin patronuydu. Kew Gardens’ta bilinmeyen bir ofis binasında bulunan Scala ve ajanları, yıllarını çetenin içinde muhbir ağı kurmak için harcamışlardı.
Scalana’nın bana daha sonra verdiği bilgilere göre artık ekibin muhbirlerinden biri bu ihbarı yapmıştı ve es geçilemeyecek kadar lezzetli bir ihbardı bu. Bir NBA hakemi, muhbirin dediğine göre, merdiven altı bahisçilerinin parmağında oynatılıyordu. Muhbir isim bilmiyordu ve hakemle birlikte oynatılan diğer kişiler de Gambino suç ailesinin üyeleri arasında değildi. Ancak hakemin hangi maçlarda hangi takımları seçtiğine dair bu hayati bahis ihbarı, kumar karaborsasının içine giriyordu. Özellikle de Gambino çetesinden bir ekip bahis formülünü çözmüştü ve muhbirin duydukları kadarıyla o hakemin yönettiği maçlarda milyonlarca dolar kazanıyorlardı. Sporda yasa dışı bahis değildi Scala’nın odak noktası, bir mafyanın gelir kaynağını çökertmekti.
Scala, 2008 yılında zorunlu olarak emekli oldu ve şimdilerde Long Island’da özel dedektiflik yapıyor. Ancak FBI dosyalarında aldığı soruşturma noktalarını sakladı. Kısa bir süre önce Donaghy dosyasındaki notlarını açığa çıkaran Scala, bu notlardan bana telefonda bahsetti. Notlara bakıp bakamayacağımı sorduğumda gülerek “Hayır” yanıtını verdi. Eski ekibinin ilk olarak 2006’da söz konusu hakem ile ilgili bir ihbar aldığını söyledi. O ihbar, Donaghy ile Battista “evliliğinden” yaklaşık iki ay önce gelmişti.
Scala’nın ekibi ihbar üzerine işe koyuluyor. Kumarbazların Gambino ailesi ile bağlantısı bulunduğu söylenen telefon kayıtları inceleniyor, numaralardan isimlere varılıyor. Scala’nın dediğine göre “Eğer bir örümcek ağını gözünüzde canlandırmak istiyorsanız -belki doğrudan olmaz, bir iki katmanlı olur- ama bir isim bulmanız gerekiyor. Sonra bir gün dosyaya bakan ajan büroma geldi. ‘Adamı bulduk, hakemi bulduk’ dedi.” O hakemin ismi Tim Donaghy’ydi.
Nisan 2007’de Battista, uyuşturucu kullanımı sonrası tedavisini tamamladıktan birkaç gün sonra özel FBI ajanları Paul Harris ve Gerard Conrad, Battista’nın kapısını ilk kez çaldılar. Yaptığı her şeyi biliyorlardı ve ona, 20 yıllık bir ceza alabileceğini söylediler. En doğrusu işbirliği yapmak olacaktı. Avukatını istedi Battista.
Tedavi sürecinden hemen önce, Martino’nun ifadesine göre Battista, operasyonun dizginlerini Rhino Ruggieri’ye bırakmıştı. Ruggieri, Battista’nın rolünü üstlenecekti. Ancak kısa bir süre sonra Rhino, Battista’nın Donaghy ile yaptığı anlaşmanın detaylarını öğrendi. Bahisleri takip eden o ve diğer Hayvanlar üyeleri mutlu değillerdi. O ana kadar bahis oranlarındaki geçişler sert oluyordu. Donaghy’nin piyasaya sızdığına dair dedikodular dolaşınca artık takip edenleri takip etmeye başlayan başka takipçiler peyda olmuştu. Hayvanlar ekibinden biri Battista’nın tamamen derinden yürütülen, kimsenin bilmediği bir şeyi mahvettiğini söylüyordu. “Herkesle bahis yapmaya ve oranları deli gibi değiştirmeye başladı. Yani bunu niye yaparsın ki?”
Her halükarda Ruggieri çok geçmeden tüm bu düzeni bitirmeye karar verdi. Son maçta bahis kaybetmişti.
Olan biteni gizleme çabası boşunaydı. Dosyaya bakan soruşturma kurulu, daha Şubat ayında toplanmıştı ve 30 Mayıs günü Tommy Martino, o kurul önünde ifade verdi. Saatler sonra olan biteni anlatmak için Donaghy’yi aradı. Hatırladığı kadaryıla Donaghy, Martino’dan telefon geldiğinde golf kulübünde, elinde bir sürücü ile dikiliyordu. Vücudu birden taş kesildi. Kalp krizi geçirdiğini sandı. “Tek endişem,” diye yazıyordu “kendi bencil g*tümü kurtarmaktı.” 15 Haziran itibariyle Donaghy, ABD New York Doğu Bölgesi Savcısı’nın ofisinde oturmuş ifade veriyor, olaya karışan isimleri veriyordu.
ALTI GÜN SONRA, 21 Haziran günü Scala, Harris ve üstleri özel ajan Kevin Hallinan, Manhattan’daki NBA bürosuna gidip komisyoner David Stern ve diğer üç lig yöneticisi ile bir toplantı gerçekleştirdiler. Komisyoner vekili Adam Silver, başkan Joel Litvin ve eski bir FBI ajanı olan güvenlikten sorumlu başkan vekili Bernie Tolbert bir araya geldiler. Ajanlar, Stern’ü tecrübeleri hakemlerden biri olan Tim Donaghy’nin kendi maçlarına bahis yaptığı ve bir kumar şebekesine ücret karşılığı içeriden bilgi sağladığı konusunda bilgilendirdiler. Federaller şikeden söz etmedi. Scala’ya göre Stern, NBA’in iç güvenliğindeki insanlar FBI’dan önce Donaghy’nin işlediği suçu fark edemediği için mutsuzdu genel olarak. Komisyoner, ligin tam işbirliği içinde olacağına dair söz verdi.
Bugünlerde Scala, o toplantının bir hata olduğu görüşünde. “Bana başka bir şekilde yapar mıydım diye soracak olursanız cevabım evet olur. Stern’ü bilgilendirmezdim,” diyor Scala. Donaghy’nin o haftalarda Federaller ile yaptığı birçok görüşmede kendisi diğer hakemleri, yozlaşmış olabilecek hakemleri işaret edip onları suçlamaya başlamıştı. Bu sebeple de FBI bir plan yapmıştı. “Donaghy’nin hikayesini açığa çıkarmak için gizli bir operasyon yapmaya hazırlanıyorduk,” diyor Scala. Donaghy’yi dinlemeyi ve mümkün olursa başka yozlaşmış NBA hakemlerini ele geçirmeyi planlıyorlardı.
Ancak Stern ile yapılan görüşmeden bir ay kadar sonra New York Post, FBI soruşturmasına dair haberleri ilk sayfadan verdi. “Biri bunu sızdırınca planlarımız elimizde patladı” diyor Scala. “Öyle olurdu böyle olurdu demeyi sevmiyorum ama eğer o haber çıkmasaydı Donaghy’yi dinleyecektik ve kim bilir bu olay nereye varacaktı. İşler daha farklı olabilirdi. Sözün özü bu.”
Scala o dönemde hareketli bir isimdi. Hatta o haberi yapan Post muhabiri Murray Weiss ile temas kurmuş ve sızıntının kaynağını bulmaya çalışmıştı. Ancak tecrübeli bir haberci olan Weiss, kendi kaynağını korudu. “Bana söyleyemeyeceğini söyledi, yukarıdan bir yerden gelmişti,” diyor Scala. (Weiss ile görüştüğümde bu konuşmayı hatırlamadığını söyledi bana.) Scala da haberi NBA’in sızdırdığına inanıp inanmadığını söylemez. Ancak o dönem Donaghy’nin avukatı ile çalışan özel soruşturmacı ve eski FBI ajanı Warren Flagg söyler: “NBA’den birileri bu soruşturmayı durdurmak için, sanırım, basına haber verdi. Bu soruşturmayı bitirmek için.”
Weiss cephesine göre ise, “bildiği kadarıyla” o ihbarı yapan NBA’den değil. Ancak deneyimli muhabir, bir noktada o dönem Stern ve NBA ile ilişkili biriyle konuşmuş. O kişi Weiss’ın skandal ile ilgili eleştirel haberine dair bir mesaj iletmek istemiş. “Uyarıldım” diyor Weiss, “Eğer konunun üzerine gitsem Stern, beni ezmek için her şeyi yapacaktı. Kendilerini ve oyunu korumak için her şeyi yapabilecek tipte insanlar oldukları söylendi bana.”